Dikotiledon
Dikotiledon atau "dikot" ialah sekumpulan tumbuhan berbunga yang bijinya biasa mengandungi daun-daun embrio atau kotiledon. Sebaliknya, tumbuhan-tumban berbunga yang bukan dikotiledon ialah monokotiledon, dan seringnya mempunyai hanya satu daun embrio.
Disebabkan penemuan oleh Kumpulan Filogeni Angiosperma (APG) (Angiosperm Phylogeny Group), monokotiledon kini diterima sebagai tumbuhan yang dievolusi daripada dikotiledon dan oleh itu, dikotiledon kini merupakan sebuah kumpulan parafili. Ini bermakna bahawa dikotiledon tidak lagi dianggap sebagai kumpulan "baik", dan nama-nama "dikotiledon" dan "dikot" tidak lagi digunakan, sekurang-kurangnya dari segi taksonomi. Bagaimanapun, amat banyak dikot dahulu merupakan kumpulan monofili yang dikenali sebagai eudikot atau trikolpat. Ini dapat dibezakan daripada semua tumbuhan berbunga yang lain dengan struktur debunganya. Dikotiledon dan monokotiledon yang lain mempunyai debunga monosulkat atau bentuk-bentuk terbitannya, sedangkan eduikot mempunyai debunga trikolpat atau bentuk-bentuk terbitan, serta debunganya yang mempunyai tiga atau lebih pori yang diatur dalam alur yang digelarkan "kolpi".
Morfologi dibandingkan dengan monokotiledon
[sunting | sunting sumber]Buku teks sekolah menyenaraikan perbezaan antara monokotiledon dan dikotiledon seperti berikut:
- Bunga: Bunga monokot mempunyai tiga bahagian dalam satu pusaran, sedangkan bunga dikot mempunyai empat atau lima bahagian.
- Debunga: Debunga monokot mempunyai satu alur atau pori, sedangkan dikot mempunyai tiga.
- Biji: Embrio monokot mempunyai satu kotiledon, sedangkan dikot embrio mempunyai dua.
- Tangkai: Berkas vaskular untuk tangkai monokot bertaburan, sedangkan yang untuk dikot diatur dalam lingkaran.
- Akar: Monokot mempunyai akar adventitius, sedangkan dikot dikembangkan daripada radikel.
- Daun: Vena utama untuk daun monokot adalah selari, sedangkan yang untuk dikot adalah berselirat.
Perbezaan-perbezaan di atas hanya merupakan suatu gambaran yang umum, dan harus tidak diambil secara literal kerana terdapat banyak kekecualian. Perbezaan-perbezaan yang dikemukakan adalah lebih benar antara monokot dan eudikot, mengikut sistem APG II.
Taksonomi
[sunting | sunting sumber]Dikot telah diiktirafkan sebagai suatu kumpulan yang berasingan oleh John Ray, dan oleh itu, beliau mendahului Carolus Linnaeus (sila lihat sejarah sistematik tumbuhan (bahasa Inggeris: plant systematics). Nama tradisi untuk kumpulan ini ialah dikotiledon sejak lama lagi, dan merupakan nama botani deskriptif yang boleh digunakan pada mana-mana satu peringkat. Pengguna-pengguna awal, seperti A.P. de Candolle lebih suka mengeja istilah ini sebagai Dicotyledoneae. Taksonomi untuk tumbuhan-tumbuhan dalam kumpulan ini berbeza-beza, bergantung kepada sistem taksonomi yang digunakan:
Dikotiledon menurut de Candolle
[sunting | sunting sumber]Dikotiledon menurut sistem Bentham & Hooker
[sunting | sunting sumber]Sistem Bentham & Hooker merupakan sebuah sistem yang terpengaruh dalam abad ke-19, dan mengolah dikot seperti berikut:
- Dicotedonum polypetalarum
- Dicotyledones gamopetalae
- Dicotedones monochlamideae
Dikotiledon menurut sistem Wettstein
[sunting | sunting sumber]Sistem Wettstein merupakan sebuah sistem awal abad ke-20 yang mengolah dikot seperti berikut:
- 1. kelas Dicotyledones
- 1. subkelas Choripetalae
- A. Monochlamideae
- B. Dialypetalae
- 2. subkelas Sympetalae
- 1. subkelas Choripetalae
Dikotiledon menurut Cronquist
[sunting | sunting sumber]Dalam sistem Cronquist, dikot diolah sebagai kelas Magnoliopsida, suatu nama yang dibentukkan daripada nama famili Magnoliaceae (Perkara 16 ICBN).
 |
Wikispesies mempunyai maklumat berkaitan dengan Dikotiledon |
- kelas Magnoliopsida
- subkelas Magnoliidae
- subkelas Hamamelidae
- subkelas Caryophyllidae
- subkelas Dilleniidae
- subkelas Rosidae
- subkelas Asteridae
Sistem Cronquist ini amat popular dan terdapat banyak versi yang telah diterbitkan. Dalam sebilangan sistem berdasarkan Cronquist, dikotiledon dianggap sebagai subkelas Magnoliidae (seperti contoh ini Diarkibkan 2006-06-16 di Wayback Machine). Dalam kes demikian, Magnoliopsida (pada peringkat kelas) merujuk kepada tumbuhan berbunga (angiosperma).
Dikotiledon menurut Dahlgren
[sunting | sunting sumber]Dalam sistem Dahlgren, dikot dianggap sebagai subkelas Magnoliidae, suatu nama yang dibentukkan daripada nama famili Magnoliaceae (Perkara 16 ICBN).
- subkelas Magnoliidae
- supersusunan Magnolianae
- supersusunan Nymphaeanae
- supersusunan Ranunculanae
- supersusunan Caryophyllanae
- supersusunan Polygonanae
- supersusunan Plumbaginanae
- supersusunan Malvanae
- supersusunan Violanae
- supersusunan Theanae
- supersusunan Primulanae
- supersusunan Rosanae
- supersusunan Proteanae
- supersusunan Myrtanae
- supersusunan Rutanae
- supersusunan Vitanae
- supersusunan Santalanae
- supersusunan Balanophoranae
- supersusunan Aralianae
- supersusunan Asteranae
- supersusunan Solananae
- supersusunan Ericanae
- supersusunan Cornanae
- supersusunan Loasanae
- supersusunan Gentiananae
- supersusunan Lamianae
- subkelas Magnoliidae
Dikotiledon menurut Thorne (1992)
[sunting | sunting sumber]Dalam sistem Thorne (1992), dikot dianggap sebagai subkelas Magnoliidae, suatu nama yang dibentukkan daripada nama famili Magnoliaceae (Perkara 16 ICBN). Taksonomi dalaman untuk sistem Thorne (versi sistem yang digambarkan oleh Reveal) adalah seperti berikut:
- subclass Magnoliidae [= dikotiledon]
- supersusunan Magnolianae
- supersusunan Nymphaeanae
- supersusunan Rafflesianae
- supersusunan Caryophyllanae
- supersusunan Theanae
- supersusunan Celastranae
- supersusunan Malvanae
- supersusunan Violanae
- supersusunan Santalanae
- supersusunan Geranianae
- supersusunan Rutanae
- supersusunan Proteanae
- supersusunan Rosanae
- supersusunanCornanae
- supersusunan Asteranae
- supersusunan Solananae
- supersusunan Loasanae
- supersusunan Myrtanae
- supersusunan Gentiananae
- subclass Magnoliidae [= dikotiledon]
Dikotiledon menurut APG II
[sunting | sunting sumber]Seperti yang diperlihatkan di atas, APG menolak dengan tegas dikot sebagai suatu kumpulan semula jadi, dan menganggap bahawa tumbuhan-tumbuhan "dikot" merupakan sekumpulan parafili yang terdiri daripada semua angiosperma, kecuali monokot. Kumpulan Filogeni Angiosperma tidak menggunakan peringkat yang lebih tinggi daripada peringkat susunan dan menggunakan nama tidak formal untuk klad. Klad utama dalam sistem APG II adalah seperti berikut:
- angiosperma :
Bilangan spesies
[sunting | sunting sumber]Tidak terdapatnya persetujuan yang rapat terhadap bilangan spesies dikot. Salah satu daripada anggaran ini ialah 199,350 spesies dalam kumpulan ini [1].