Crime
Crime, an termos jurídicos, ye toda atitude típica i antijuridíca, praticada por un ser houmano.
Nun sentido bulgar, crime ye un ato que biuola ua norma moral.
Nun sentido formal, crime ye ua biolaçon de la lei penal ancreminadora.
Ne l cunceito material, crime ye ua açon ó oumisson que se proíbe i se percura eibitar, amanaçando-la cun pena, porque custitui oufensa (danho ó peligro) a un bien jurídico andebidual ó coletibo.
Cumo cunceito analítico, crime ye la açon ó oumisson típica, eilícita i culpable.
Para muitos adetos de la cunceito analítico, crime ye açon ó omisson típica i eilícita. Sendo la culpablidade un pressupuosto de la pena i la periculosidade un pressupuosto de la medida de sigurança.
Stória
Zde las purmeiras ceblizaçones, al cunhar la lhei, stubo persente un de ls sous oubjetibos primordiales que ye lhemitar i regular l porcedimiento de las pessonas delantre de cundutas amplamente cunsidradas cumo nocibas i reprobables.
Un de ls scritos más antigos ye l código sumeriano de "Ur-Nammu" que data de aprossimadamente 2100 a.C. ne l qual se bénen arrolados 32 artigos alguns de ls quales preconizando penas para atos deletibos. L Código de Hamurabi que ye cumpilaçon maior i posterior, dentre outros regramientos penales contra l crime, adota la chamada Lei de Talion ó la coincida lhei de l uolho por uolho, diente por diente, que cuncedie als parientes de la bítima l dreito de praticar cul creminoso la mesma oufensa i ne l mesmo grau por el cometida.
Até la eidade média la noçon de crime nun era mui clara, frequentemente cunfundinda cun outras práticas reprobables que se bereficában nas dibersas sferas lhegales, admenistratibas, cuntratuales, sociales (stritu sensu), i até relegiosas.
Até la cunsagraçon de l percípio de la reserba lhegal an matéria penal ó nullun crimen nulla poena sine lege (nun hai crime, nun hai pena, sin lhei), crime i pecado se cunfundian pula persisténcia dun bigoroso dreito canónico que las bezes cunfundie (i até sustituie) la lhegislaçon de ls Stados.
Debe-se antoce àquel percípio la formulaçon atual de bárias lhegislaçones penales que, an berdade, nun proíben nanhue prática, mas simplesmente tipefican cundutas i preconízan las respetibas penas àqueilhes que las pratícan.
Assi ye correto dezir que nun hai lhei algua que proiba alguien de matar ua pessona. L que hai ye ua lhei que tipefica esta açon defenindo-a cumo crime, i prescribe-le las dibersas penas aplicables àquel que la praticou, lhebando an cunta las dibersas circunstáncias atenuantes ó agrabantes persentes an cada causo.
Tipos penales
Para eifeito de studos i mesmo an lhegislaçones penales ls procedimientos cunsidrados crimes fúrun agrupados segundo l bien material ó eimaterial que atingian.
Assi, tenemos ambaixo ua lhista nó-cunclusiba subre alguns de ls percipales grupos delitibos.
Crimes contra la bida
- Houmicídio - matar alguien, anfanticídio, amóbito
- Anduzimiento, anstigaçon ó ajuda al suicídio.
Crimes contra la honra
- Anjúria (oufensa berbal, scrita ó ancenada)
- Calúnia (falsa atrebuiçon de cometimiento de crime la alguien)
- Difamaçon (porpagaçon zabonadora contra la buona fama de alguien).
Crimes contra l património
- Furto - subtraçon de cousa alhena moble
- Roubo - subtraçon de cousa alhena moble mediante bioléncia
- Latrocínio - subtraçon de cousa alhena moble an que la bioléncia ampregada resulta na muorte. (Trata-se de crime contra l património porque la motibaçon de l crime ye la subtraçon eimediata de l património de la bítima)
- Recetaçon - recetar algo ó perdutos roubados
- Danho - daneficaçon dolosa de cousa alhena
- Storson - quando se custrange alguien cul antuito de recebir bantaige eiquenómica andebida.
- Storson mediante sequestro - sequestrar pessona cul fin de oubtener bantaige cumo cundiçon de l resgate.
- Stelionato - oubtener para si bantaige eilícita por meio de erro ó ardil.
- Biolaçon de dreito outoral - uso nun outorizado de obra alhena
- Biolaçon de l dreito de marca - biolar patente ó zeinho andustrial
Crimes contra ls questumes
- Biolaçon - custranger mulhier a cunjunçon carnal.
- Corrupçon de menores - corromper pessona maior de 14 i menor de 18 anhos mediante ato de lhibidinaige.
Crimes contra la admenistraçon de la justícia
- Falso teçtemunho - fazer afirmaçon falsa cumo teçtemunha ó calhar la berdade.
- Labaige de denheiro