Sittard

Sittard (Limburgs: Zittert of Zitterd) is n stad in de gemeente Sittard-Geleen in Nederlands-Limburg, n gemeente die in 2001 evormd is bie n samenvoeging van de gemeentes Sittard en Geleen. t Antal inwoeners wort eschat op zo'n 36.960 (per 1 jannewaori 2005). Over de schriefwieze van de Limburgse naam bestaot wat onenigheid; op de plaotsnaamborden an de stadsgrenzen staot Zitterd (mit n <d>), terwiel de plaotsnameliest van de dialektvereniging Veldeke Zittert veurschrieft (mit n <t>).

Kernen

Broeksittard (Broukzittert)
Haagsittard-Park (Haagzittert-Park)
Kollenberg (Kolleberg)
Lahrhof (Laarhof)
Leijenbroek (Leiebrouk)
Limbrichterveld (Lömmericherveld)
Sanderbout
Spaarkolonie (Sjpaorkollenie)
Ophoven (Ophaove)
Overhoven (Euverhaove)
Stadbroek (Sjtadbrouk)
Vrangendael
Hoogveld (Hoogveldj)

Geschiedenis

Kaort van de vestingstad Sittard uut 1538

De stad Sittard mot argens in de regeringsperiode van Kaorel de Grote (700-1100) esticht wezen. De eerste vermelding van Sittard dateert uut 1157. De plaots wort hier vermeld as Siter (van t Oudhoogduutse sîte), dat warschienlik n vruchtbaor stuk groend tussen de Geleenbeek en de Rooie Beek was. t Gebied was toe al wel veul langer bewoend; roend 5300 v. Chr. hen zich hier de bandkeramiekers evestigd.^[1]

Tussen 1400 en 1794 heurde Sittard bie t hartogdom Gulik. In 1243 kreeg Sittard stadsrechten. In t jaor 1677 wort oek wel t Sittardse rampjaor eneumd, umdat de stad toe in drie keer (22 augustus, 2 september, 12 september) grotendeels vertestewierd worde deur de Fransen. De stad is eerst in dat jaor n vestingstad eworren.

In 1839, bie de verdeling van Limburg in n Belgiese en n Nederlandse provinsie, kwam Sittard definitief bie Nederland.

Oenderwies en kultuur

Sittard het oek altied n sentrum van oenderwies en spiritualiteit eweest. Veul instellingen die mit t geleuf van doen hen, hen zich hier evestigd. Der is n kapittel en der bin verscheiene kloosters. t Middelbaor oenderwies wort somstieds nog egeuven deur Jezuïeten en Fransiskanen en t hogere oenderwies deur Dominikanen en Ursulinen. De grootste middelbaore school is de Trevianum Scholengroep (kortweg: Trevianum) dat is ontstaon uut n fusie tussen t Serviam Sittard en t College Sittard.

De Hogeschool Zuyd het n HEAO-ofdeling in Sittard. Der is oek n grote vestiging van Fontys Hogescholen.

Dialekt

t Dialekt van Sittard is t Sittards (plaotselik Zittesj eneumd).

Stadsbeeld

De Sunt-Petruskark

De bekendste beziensweerdighejen in Sittard bin de Sunt-Petruskark in maasgotiek uut de elfde eeuw, mit zien tachtig meter hoge toren en vuuftig klokken. Binnen staot n rokokopreekstoel uut 1774, die emaakt is in Maastricht. De Sunt-Michielskark is in barokstiel ebouwd. In t ouwe sentrum, mit as middenpunt de mart, bin nog n paor ouwe panden te vienen, sommige in vakwark, mar t grootste deel is sinds de vuuftiger jaoren van de twintigste eeuw helemaol op-eknapt. De O.L. Vrouw van t Heilig Hart is n neogotiese kark, die ontwörpen is deur Johannes Kayser. Disse kark was de eerste Nederlandse kark die de titel Basilica Minor het ekregen.