Klaas Annink

De woning van Klaas Annink, woer as zienen skeeldnaam Huttenkloas van komp, kan der oetezene hebben as dizze reconstrueerde plaggenhutte.

Klaas Annink, better bekend as Huttenkloas (Beckum of Beantel, 18 juni 1710 - Oldnzel, 13 september 1775), was nen misdoadiger oet Tweante, den as bekend wörden is um de groewelike wieze woerop as hee dooddoan is.

Leaven

Zovölle as der van zien vonnis bekend is, zo weinig is der skreven oaver et leaven van Annink. Hee was nen zönne van Joannes Annink en Gertrudis Stuiters. Woarskienlik wör hee geboren bie Beantel. Umdat hee ook wal es Klaas Coenderink eneumd wör, is an te nemmen at hee nen zet op erve Coenderink ewoond hef bie Hengeveelde.

Et hef der skien van at Annink in et dagelikse leaven dagloner was. Hee most et hebben van de klusjes dee as he in de umgeving van de boeren mangs te doon kreeg. Ginnen vetpot, dus gung hee vake hen gappen. Met ziene vrouwe Aarne en zienen zönne Jannes har he skold an heel wat deefstallen rond Beantel en Hengeveelde. Stellen deden dagloners wal vaker um te oaverleaven, mer bie Annink gung et nen trad wieder.

Moorden

'n Eersten moord plegen hee en zienen zönne Jannes in 1774. Nen halven neave van Annink, Pompen-Harmen, wonen nen zet bie öar in. Hee wust van de gauwdeverieje of en dat zat de Anninks neet lekker. Ze warren völs te bange at Pompen-Harmen te völle babbels kreeg. Op nen oavend grepen ze em, knuppen em vaste an nen stool en houwen em töt twee moal oaver met ne biele 'n kop in. Aarne en Jannes treuken em de kleare oet -- dee konnen ze ja nog good gebroeken -- en sleppen et liek met een touw um 'n hals noar ne koele achter et hoes, woeras ze em begreaven.

In dee tied gungen der regelmoatig handelsleu zo as kiepenkearls langs de weg, meesttieds allene. Ene doarvan was Willem Stint, nen hoajenverkoper oet et Preensbisdom Mönster. Den sleup wal es bie de Anninks as he op duurreize was. Stint zol in 1774 noar de wintermaarkt in Goor goan, mer köm nooit wierumme. Hee was de leste keer bie Annink hoaste 'oetverkocht' en had nen flinken tuk met centen bie zik: vieftig guldens. Een best bedrag in den tied. Aarne deed der em ne komme koffie met krintenstoete in en heul em an de proat töt Kloas en Jannes wierkömmen. Zee stund boeten op 'n oetkiek, terwiel as Kloas en Jannes der binnen met ofkaarten. Doarnoa poetsen Aarne de vloere skone en begreuven de kearls et liek van Stint achter op et land.

Do as Stint wal oardig lange oetbleef, köm zien vader noar Twente um allens oet te zeuken. Hee kennen ja Willem ziene vaste route. Bie noavroage vernöm hee van de leu at ze 'n kiepenkearl vuur et leste bie Annink ezeen hadden. Ook wusten ze te vertellen at Huttenkloas en de vrouwe de leste tied völs te mooie kleare anhadden en leupen met 'n pungel van Stint. Dat was bewies genog um an te teunen at et Huttenkloas edoan had.

Vervolging en oetsproake

Vader Stint deed angifte bie de rechtbanke van Dealden. Huttenkloas en Jannes wörden egreppen en ook Aarne en jungsten zönne Gerrit van 17 joar. Huttenkloas wör 114 dagen vaste zat op nen specialen stool - of dat zegt ze, mer wisse is et neet. 'n 'Stool van Huttenkloas' is noe nog te zeen in et Palthe Huis in Oldenzel. Officiëlen anklager was 'n drost van Twente, mer den leut zik vertegenwoordigen duur nen jurist, Mr. J.W. Cramer, rechter van Dealden. Den deed de verdachten ene vuur ene oetheuren. Twee börgemeisters van Oldenzel hulpen em: Benjamin Nagel en Jan Palthe. De Anninks maken mekaar allemoal zwart, mer de rechtbanke wust met martelmethoden et hele verhaal van Aarne lös te kriegen.

Op 'n 22sten augustus van 1775 köm rechter Cramer töt ne oetsproake: Kloas, Aarne en Jannes mosten vuur de moorden op Pompen-Harmen en Willem Stint op de allerzwöarste wieze te dood ebracht worden: duur radbrekken. Een paar dagen later kregen ze et te heuren.

Dee oetsproake köm zo as altied in den tied in de vörm van road van dree roadgevende rechters an 'n drost van Twente: Paulus Putman, Everhard Putman en Rudolf Jordens, allemoal oet Daeventer. Öaren road was egrondt op beskrievingen van de ondervroagingen. De oetsproake gung met de post noar de landdrost van Twente, Sigismund van Heiden Hompesch. Den meug et vonnis vuurleazen, woermet et vaste lea. 'n Drost mocht ook weten wat der met 'n jongsten zönne Gerrit geburen most. Hee wör op de boot ezat noar 'Oost- of West Indien met excommandatie, om hem aldaar te houden'.

Doodstraf

'n 13en september most et geburen. Et proces gung et hele land duur en zelfs de Oprechte Haarlemse Courant was der bie. Nen macht volk van zo'n 20.000 leu vertreu zik op et galgenveld van Oldenzel um te kieken noar de voltrekking van et vonnis.

De umbrenging volgen et vonnis precies. Eerst deden ze de moo, Aarne, wörgeln an nen worgpoer. Zee had zelf nums dood edoan, mer der wal an methulpen. Doarnoa was eerst de zönne an de buurte en doarnoa de vader. Dat gung minder mild. Jannes en Kloas wörden op een rad vasteknupped. 'n Beul bökkern öar met nen bökker zowat alle butte an bölle, te beginnen bie de bene. Doarnoa wörden ze beide met dezelfde akse as woeras ze et zelf met doan hadden 'n kop inehöwwen. Ze kregen doarnoa een touw um 'n nekke en wörden der met vaste an et rad knupped en zo nog verskeidene wekken te kieken ezat. Oetendelik wörden ze begreaven op et galgenveld.

Ontvangst

Huttenkloas kreeg zelfs vuur dee tied al nen oetzunderlik zwoaren straf. De Verlichting was anebreuken en de meeste rechters zollen et neet zo groewelik anepakt hebben. 'n Drost van Twente had doar skoonwal nog ginnen bodskop an.

Et gewone volk was in ieder geval onder 'n indruk. Et verhaal van Annink wör nog eeuwen 'bie et lösse veur' duurverteld en vake ook flink anedikt, woermet as Huttenkloas een hoaste legendarisch figuur wör.

Mooi um te weten

• Rechtevoort is der een beermeark op de maarkt wat zienen naam dreg: Huttenkloas Bier, met as logo den stool.
• In 2009 zatten de Almelose muzikant Alexander Schoemaker et verhaal van Huttenkloas op riem in de 'Ballade van Huttenkloas'.
• In verskeaiden gedichten koomp Huttenkloas vuur, zo as 'De poeterege weide' duur Sebastiaan Roes (in Arfgood, 2009) en 'Volle moane' duur Theo Vossebeld (in Volle moan, 2014)

Leaslieste

• F.W.W.H. van Coeverden (1982), Huttenkloas, Hengel: Witkam
• Rob Küpers (1993), Het proces Huttenclaas, Eanske: Van de Berg
• R.A. Olde Dubbelink (2006), Huttenkloas, het proces van de eeuw, Oldnzel: Museum Het Palthehuis
• Wieiswieinoverijssel.nl. Wie is wie in Overijssel. "Klaas Annink". Bekekken op 7 mei 2023
• Canon Hof van Twente: Huttenkloas. Onveiligheid in vroegere tijden. Bekekken op 4 oktober 2023