Charles Le Brun
Charles Le Brun (ok Lebrun oder LeBrun schreeven; * 24. Februar 1619 in Paris; † 12. Februar 1690 ok dor) weer en franzöösch Maler, Architekt, Ornamentteekner, Hoffmaler (1662), Direkter vun de Gobelin-Manufaktur as ok Rekter und Kanzler vun de Académie royale de peinture et de sculpture. He hett de Arbeiten to dat Utstatten vun den Slotten Vaux-le-Vicomte un Versailles leit un weer en vun de bedüüdenst un präägen Künstler vun den Stil vun Louis XIV..
Leven
ännernLe Brun stamm ut en Bildhauerfamilie, de wohrschienlich vun schottisch Oorsprung weer. Sien Vader Nicolas Le Brun (storven 1648) hett sien Söhn Ünnerricht in de Grundlagen vun de Bildhaueree un vun dat Teken geven. Charles hett sück aber, anners as sien Bröers Nicolas (1615−1660) un Gabriel (1625−1660) nich de Bildhaueree towendt, sonnern de Maleree, in de he eenig Talent wies.
Af 1632, internatschonale Studien, eerste Anstellungen
ännernEn Fedderteken vun den 13-Johrigen, de Ludwig XIII. to Peerd dorstellen dee, hett den Kanzler Ségnier (deelwies ok Séguier) up Le Brun upmarksom maakt. Ségnier hett dat Talent vun den Jungen sehn, nehm hüm bi sück up un leet hüm en Utbillen tokommen. Dorbi studeer Le Brun 1632 Maleree bi Francois Perrier, nömmt de Burgunder, un 1634/1637 bi Simon Vouet, bi de he sück vör allen an de Antikensammlung un de Sammlung vun italieensch Meester in Slott Fontainebleau schoolen dee.
1638 weer he all Peintre du Roi („königlich Maler“) un kreeg eerste Updrääg vun Kardinal Richelieu, de vun de Warken vun den jungen Künstlers düchtig angedahn weer.
Sien Günner Ségnier hett dat Le Brun 1642 mögelk maakt nah Rom to gahn um dor bi Poussin, de hüm bannig früendlich upnehm, to studeeren. Tosätzlich kreeg Le Brun vun Ségnier en Pension vun 200 Ecus. In Rom hett he besünners nah de antiken Skulpturen tekent, hett sück aber ok mit de Warken vun Carracci, Raffael un Guido Reni befaat, de en starken Infloot up Le Brun sien later Schaffen harrn. As he 1646 nah Frankriek torüchkehren dee weer he dor dör sien in de Heimat schickt Arbeiten all lang beropen un kreeg somit in de Folgetiet mannigfack Updrääg to dat Utgestalten vun Privathüüs as etwa dat Hotel Lambert in Paris aber ok för Altar- un sonstige Karkengemälde.
In dat Johr 1647 hett he de Dochter vun den Hoffmaler Butay heiraadt.
Af 1648, an de Königliche Akademie
ännern1648 weer he Mitbegrünner vun de Académie royale de peinture et de sculpture, de he tietlevens verbunnen bleev. Af 1657 wurr Nicolas Fouquet, Surintendant des Finances sien Günner un hett hüm en Rente vun 12.000 Livres tokommen laaten. Le Brun wurr Baas vun de Fouquet'schen Tapisserie-Manufaktur in Maincy un fung af 1658 mit dat Utsmücken Fouquet sien Slott Vaux-le-Vicomte, wat hüm mit Louis Le Vau un André Le Nôtre bekannt maaken dee. Jules Mazarin führ hüm 1660 bi Hoff in, worup he för den König mit de Utführen vun den Alexanderzyklus, en Gemäldeserie, de Statschonen ut dat Leven vun Alexander den Grooten dorstellt, anfung un för de Königin-Moder Anna en Gemälde för deren Andachtsruum schaffen dee.
Mit den gewaltsamen Stört vun Fouquet dör den König 1661 is dat Künstlerdreegestirn vun Vaux-le-Vicomte slooten in den Deenst vun de Kroon överwesselt un hett för de gemeensam völ Projekte fardigstellt. In Colbert funn Le Brun nu en nee Günner, de hüm to en schier kometenhaften Upstieg verhulp: 1662 wurr Le Brun in den Adelsstand erhaben un to'n Premier Peintre du Roi, den hööchsten offiziellen Maleramt, nömmt. En Johr dorup, 1663 wurr he to'n Garde général vun de königlichen Sammlungen (etwa Generalintendant) beropen un kreeg up Bedrieven vun Colbert de Direktschoon vun de Manufacture Royale des Tapisseries et Meubles de la Couronne (De staatlichen Kunstwerkstätten un Manufakturen, de neben Gobelins un Möbeln ok diverse verscheeden anner Kunstgegenstände herstellen deen), för de he tallriek Entwürfe maaken de un deren Utführen he denn ok överwaaken dee. 1666 begrünn he de Butenstäe vun de Akademie in Rom, 1668 wurr he Rekter un Kanzler vun de Akademie. 1677 hett he den König up de sien Flannernfeldtoog (gegen spaansch Besetten) begleit.
Wiels de Tiet hett he aber wiedere Arbeiten in verscheeden Slotten utführt, so dat Utsmücken vun de Apollo-Galerie (af 1661), de Speegelgalerie (1679) un de Groot Gesandtentrapp (Grand Escalier des Ambassadeurs, 1674/1678) in Versailles, de Utsmücken vun Slott Marly (1683/1686) as de Dekoratschoon vun Colbert sien Slott Sceaux (1670/1674).
Af 1683, nah de Dood vun Colbert
ännernLe Brun weer up den Hööchpunkt vun sien Loopbahn de unanfuchten Kunstpatron − mancher meen all Kunstdespot −, as aab' 6. September 1683 Colbert storven is. De Dood vun sien Günner weer för den Upstieg vun den Künstler en bannigen Inbröök: he wurr woll vun den König nich fallen laaten, aber de königliche Gunst gung nu doch mehr, vör allen up Bedrieven vun Louvois, den Nahfolger vun Colbert, to Mignard, de vun Louvois protegeert wurr.
Le Brun is mit knapp 71 Johren in Paris storven.
Bedüüden
ännernMeest kien anner Künstler hett en Kunststil so präägt as Le Brun den Stil vun Louis XIV. Vör allen de groot Breedt vun sien Schaffen, neben Gemälden un Innendekoratschoon ok tallriek Entwürfe för Tapisserien as etwa ut Aubusson un för sonstige Zierornamentik, hett hüm disse wietrecken Inflootnahm mögelk maakt. Le Brun, de an de italieensch Meester schoolt wurrn weer, hett en Wark achterlaaten, dat för de folgen Generatschonen vun franzöösch höfisch Kunst in sien Stringenz un gravitätischen Würde immer weer bispeelhaft weer. Jüst mit de tonehmen Verspeeltheit vun dat Dekor in dat 18. Johrhunnert, besunn sück de Kunstdebatte vun de Tiet torüch up dat Grand siècle (dat „groot Johrhunnert“ ünner Ludwig XIV.), de sien Kunstproduktschoon as de „wohre franzöösch Kunst“ idealiseert un as to erstreven Gegenstück to'n „Ornamentenschwulst“ begreepen wurr.
Werke
ännern- Handwörterbuch der Seelenmahlerei : zum gemeinnützigen Gebrauch, besonders für Zeichner, Mahler und Liebhaber charakteristischer und allegorischer Darstellungen ; nebst 52 in Kupfer gestochenen Köpfen, die vorzüglichsten Gemüthsbewegungen und Leidenschaften betreffend. Kleefeld, Leipzig 1802 (Digitaliseert Utgaav vun de Universitäts- und Landesbibliothek Düsseldorf)
Literatur
ännern- Pierre Marcel: Charles Le Brun - Maîtres de l'art, Plon-Nourrit et Cie., Paris, 1909
- Charles Le Brun 1619-1690, peintre et dessinateur, Chateau de Versailles, 1963 (Utstellensskatalog)
- Michel Gareau: Charles Le Brun, First Painter to King Louis XIV, Harry N. Abrams, New York, 1992 ISBN 978-0-81093567-9
- Pablo Schneider: Die erste Ursache: Kunst, Repräsentation und Wissenschaft zu Zeiten Ludwigs XIV. und Charles Le Bruns, Mann, Berlin ISBN 978-3-78612632-4
- Georg Kaspar Nagler: Neues allgemeines Künstler-Lexicon, tweet Band, Indragen ünner „Brun“, S. 163 ff. Verlag von E.A.Fleischmann, München 1835.
- Bellier de La Chavignerie, Emile: Dictionnaire général des artistes de l´ école francaise depuis l´ origine des arts du dessin jusqu´ à nos jours, Eintragung unter „Lebrun“, S. 994 linke Spalte unten ff. Verlegt bei Renouard, Paris 1882–1887; Reprint bei Garland Publishing Inc., New York, London 1979.
- Giancarlo Sestieri: Battle Painters. Italian and Foreign Masters of the XVII and XVIII centuries, Rom 1999.
