Hinrich II. (Plantagenêt)

Hinrich II. ut dat Huus Plantagenêt (* 25. März 1133 in Le Mans; † 6. Juli 1189 in Chinon) weer Hartog vun de Normandie, Graaf vun Anjou un König vun England vun 1154 bit 1189. Tietwies regeer he ok över Wales, Schottland, den ööstlichen Deel vun Irland un den westlichen Deel vun Frankriek. Siene Ökelnaams weern „Kortmantel“ (He dreeg jummers praktische, korte Hoiken), „Fitz Empress“ (De Kaiserin ehr Söhn) un „Lööw vun de Gerechtigkeit“, just so, as sien Grootvadder Hinrich I.. He weer de eerste engelsche König ut dat Huus Plantagenet.

Historie

Hartog vun de Normandie

Hinrich II. is an’n 5. März 1133 as öllsten Söhn vun Mathilde vun England un ehren tweeten Mann Gottfried V. Plantagenet boren wurrn. Mathilde (Maud) weer de Dochter vun König Hinrich I. vun England un Wittfro vun den düütschen Kaiser Hinrich V.. Gottfried V. weer Graaf vun Anjou un so is de lüttje Hinrich in Anjou upwussen. England hett he to’n eersten Mol 1142 besöcht. He stünn achter siene Mudder in den Striet un Krieg üm den Throon vun England. 1149 hett sien Ohm David I. vun Schottland em to’n Ridder slahn. 1150 is he Hartog vun de Normandie wurrn.

Al ehr he in England König wurrn is, regeer he up den Kontinent de Normandie un de Graafschup Anjou. As he an’n 18. Mai 1152 Eleonore vun Aquitanien freet hett, dor sünd noch allerhand annere Länner dor to kamen. Dat weern de Gemarken üm Tour ümto (de Touraine) un Aquitanien un de Gascogne. Dor weer he mächtiger mit as sien Lehnsherr, de König vun Frankriek. Hinrich sien Riek sett sik dormols tohopen ut ganz verscheden Länner un Herrschuppen vun den Solway Firth twuschen Irland un Schottland bit dicht an de Middellannsche See un vun de Somme bit an de Pyrenäen. Nadem he in England up’n Throon seet, is dat dor denn to kamen, dat de König vun England siene Rieksdelen in England un in de Normandie wedder tosamenföhrt hett. 1155 hett Hinrich ok noch de Bretagne in’e Hannen kregen. Düt Riek vun König Hinrich II. vun England warrt ok Angeviensch Riek nömmt. Vör em hett dat keen engelschen König en grötter Riek regeert. Man dat gifft ok keen engelschen König, de mit so veel Fienden to kriegen harr. Hinrich streed gegen Ludwig VII. vun Frankriek un siene Mackers. Ludwig weer fröher mol de Mann vun Hinrich siene Fro Eleonore ween, man de beiden harrn sik scheden laten. Mit den Kaiser vun dat Byzantiensch Riek, Manuel I. Komnenos, hett he allerhand Breven schreven.

König vun England

Hinrich hett eerst laat in den Börgerkrieg twuschen siene Mudder Mathilde un König Stephan ingrepen. Keen vun de beiden Parteien konn de annere würklich unnerkriegen un dor is mit den Verdrag vun Wallingford en Enne mit düssen Krieg maakt wurrn. Stephan hett mit düssen Verdrag Hinrich II. as Söhn annahmen un em to sien Nafolger verklaart. Stephan hett denn noch bit 1154 regeert. As sien eersten Söhn Willem 1152 boren wurr, kehr Hinrich torüch to siene Fro. As Stephan storven weer, sünd Hinrich un Eleonore an’n 19. Dezember 1154 in Westminster kröönt wurrn. Hinrich versöch glieks, up den Kontinent mit den Krieg up to höörn. He hett in Rouen Freden slaten mit Ludwig VII. un hett em as sien Lehnsherr gellen laten. Sien öllsten Söhn Hinrich, den Jüngeren hett he mit Ludwig siene Dochter Margarete verloovt. Mit sien Broder Gottfried hett he in düsse Tiet Krieg föhren mösst över de Macht in Anjou an de Loire. Hinrich hett wunnen un Gottfried mit de Graafschop Nantes utbetahlt. Eerst in dat Johr 1173 is de Graaf vun Toulouse Hinrich sien Lehnsmann wurrn.

In England seeg Hinrich eerst mol to, dat he siene Positschoon utboen konn. In Stephan siene Tiet weern de Baronen so stark wurrn, dat de König meist keen Macht mehr över dat Land harr. Hinrich hett tosehn, dat he düsse Macht torüch kregen hett. Festungen, de in Stephan siene Tiet sunner Verlööf boot wurrn sund, leet he afrieten. In’n August 1170 hett en Ridderarmee vun Walisers un Normannen unner Richard "Strongbow" de Clare, 2. Earl of Pembroke, de ööstliche Hälft vun Irland för Hinrich II. innahmen.

Hinrich hett in siene Länner verscheden Palzen boen laten un wanner dör sien wietlöftig Riek as en klassischen Wannerkönig, so as dat de düütschen Kaisers ok döen. An siene Hoffmeesters hett he de Macht afgeven, dat se in Zivilsaken in den König sien Naam ordelen dröffen. Ünner Hinrich is dat eerste Book över Recht in England schreven wurrn. Düt Book weer de Grundlaag för dat Common Law, wat bit up den hüdigen Dag in dat Recht vun de angelsassischen Länner ene grote Rull speelt. Mit de Constitutions of Clarendon is 1166 sünd de Sworenengerichten fastleggt wurrn.

De Striet mit Thomas Becket

So, as Hinrich dat System vun dat Recht in England utboen dö, hett he de Karekengerichten wat vun jem ehre Macht wegnahmen. De Kark is dor gegenan gahn. Bavenhen hett se sik mit den König anleggt, as de bi de Geistlichen mehr to seggen hebben wull. Wichtigsten Vertreder vun de Kark weer in düsse Johren Thomas Becket, de Arzbischop vun Canterbury. Hinrich harr em 1162 to’n Arzbischop maakt. Dor wull he egentlich Striet mit verhinnern. Al vörher harrn Thomas un Hinrich ünnerscheedliche Meenungen harrt, wat de Kark un ehr Rechten angüng. Hinrich versöch, Becket un siene Mackers in’e Hand to kriegen un hett jem dwungen, dat se en Eed swören mössen, „dat Riek sien Bruuk“ an to nehmen. Man dor güng de Striet üm, wat düsse Bruuk weer, un de Kark hett sik nich ünner den König bögen wullt. Na dat Konzil vun Clarendon hett Beckett dat Land 1163 verlaten. He wull sik an den König vun Frankriek un an den Paapst Alexander III. wennen. De schollen em hölpen. 1170 kehr Becket torüch na England. Man foorts hett he sik wedder mit den König in’e Klatten kregen. Dor güng dat bi üm de Krönung vun Prinz Hinrich. Faken is vertellt wurrn, wie König Hinrich süüfzt hett: „Wer hölpt mi, dat ik düssen Preester los weer, de so stöört?“ Veer vun siene Ridders hefft em bi’n Woort nahmen. Later hett he afstreden, dat he dat so meent harr, man womööglich weer em dat doch ganz recht. Se sünd na Canterbury hentagen un hefft den Arzbischop an’n 29. Dezember 1170 an’e Siet maakt. Ganz egol, ob de König nu würklich achter düssen Moord steken dö oder nich: In dat ganze Riek hett sien Ansehn dor groten Schaden üm nahmen.

Paapst Alexander III. hett sik denn dorachter klemmt, dat Hinrich de Constitutions of Clarendon wedder uplösen möss un an’n 12. Juni 1174 in de Kathedraal vun Canterbury sik utpietschen möss. Achterher möss he en ganze Nacht up siene Knee up dat Graff vun Beckett liggen un beden.

Bloß en poor Johr na sien Dood is Becket an’n 21. Februar 1173 hillig spraken wurrn. Sien Festdag weer de 29. Dezember. Achter düsse Saak steek Hinrich siene Dochter Mathilde. Se weer mit Hinrich den Löwen verheiraat un harr sik bi den Paapst för dat Hilligspreken insett. Se weer en gode Fründin vun Becket ween.

Dat Drama vun dat Huus Plantagenet

Striet geev dat ok an annere Steed. In de 1160er Johren wull Hinrich sien wietlöftiget Riek updelen mank siene Söhns. De öllste Söhn Hinrich scholl dat engelsch-normannsche Riek kriegen, dorto noch Anjou. Richard I. „Löwenhart“ scholl Aquitanien kriegen un Gottfried de Bretagne. För den jüngsten Söhn Johann „Ohneland“ bleven de Gemarken in Irland, de innahmen wurrn weern un de Graafschup Mortain. Dorto konn he noch Savoyen kriegen vunwegen siene Hochtiet. Hinrich de Jüngere is to’n König kröönt wurrn, man he hett England nie nich regeert, weil he vör sien Vadder storven is. Nu geev Hinrich de Titels al an siene Söhns, man de Herrschop wull he in siene Hand beholen, so lang, as he leven dö. 1172 keem dat dor üm to en Upstand vun siene Söhns gegen den Vadder. Ok Hinrich siene Fro Eleonore steek achter de upsternaatschen Söhns. Se wollen dat Land, dat jem ehr Vadder jem todacht harr, glieks in’e Hand kriegen. Bloß mit den Titel weern se nich tofreden. Hölp söchen se nu besunners bi den König vun Frankriek, bi grote franzöösche Försten un bi Willem I. vun Schottland. As de 1174 gefangen nahmen wurrn is, is de Upstand tosamen braken. Hinrich hett siene Söhns gau wedder in Gnaad upnahmen, man siene Fro hett he achter Trallen setten laten. He hett sik vun sien Fro scheden laten un hett künnig maakt, dat nu Rosamund Clifford siene Mätress weer. He weer vun 1165 af an mit ehr tosamen ween. Dormols weer he up een vun siene Feldtöög in Wales ünnerwegens. Vun dor af an bit to ehrn Dood 1176 weer he mit ehr tosamen. Man ok freen wull he wedder. He güng bi un plaan en Hochtiet mit Alice, den franzööschen König Ludwig VII. siene Dochter. Man de weer al verspraken an sien egen Söhn Richard. Johrelang hett he ok mit Alice wat harrt un dat is antonehmen, dat he en ganze Reeg illegitime Kinner mit ehr harrt hett.

De Freden mit de Söhns hett nich lang duert. Gau weern se wedder upsternaatsch. Hinrich de Jüngere is 1183 storven, as he in dat Limousin up en Feldtog gegen sien Vadder weer. De neegste in de Throonfolg weer Gottfried. De Hartog vun de Bretagne is 1186 vun en Peerd doot pett wurrn.

Hinrich sien drüdden Söhn Richard hett sik mit sien Broder Johann afsnackt un sien Vadder mit Hölp vun den franzööschen König Philipp 1189 angrepen un em ünnerkregen. Hinrich II. möss an’n 5. Juli 1189 den „Verdrag vun Azay-Le-Rideau“ mit Richard afsluten. Dor hett he Richard as eenzigen Arven insett. Twee Dage later is Hinrich bi Chinon storven un later in dat Klooster Fontevrault in de Region Anjou, bi Chinon un Saumur begraven wurrn.

Richard Löwenhart is denn to’n König vun England kröönt wurrn. As he bi de Krüüztöög mitmaken dö, folg em Hinrich sien jüngsten Söhn Johann „Ohneland“.

Literatur

Appleby, John T.: Heinrich II. König von England, Stuttgart 1962
Warren, Wilfred L.: Henry II., London 1973 (ISBN 0-413-25580-8)
Boussard, J.: Le gouvernement d'H. II Plantegenêt, 1956
Keefe, T.H.: Feudal Assessments and the Political Community under H.II and his Sons, 1983
Gillingham, J.: The Angevin Empire, 1984
Barlow, F.: Thomas Becket, 1986

Weblinks

genealogie-mittelalter.de