Consensusdemocratie: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Afbeelding toegevoegd ter illustratie: consensusvorming in landen met evenredige vertegenwoordiging. |
k Volgorde afbeeldingen en positie rechts |
||
Regel 1:
[[Bestand:Consensusdemocratie.png|miniatuur|400x400px|In landen met [[centrumpolitiek]] wordt de consensus in het midden gezocht met [[Uitsluiting (politiek)|uitsluiting]] van partijen daarbuiten als gevolg. In landen met [[blokpolitiek]] is er sprake van een dubbele consensusvorming: het rode en het blauw blok strijden beide om de verkiezingswinst.]]
{{zijbalk verkiezingen}} '''Consensusdemocratie''' is een bestuursmodel en [[politieke cultuur]] waarin meerdere [[Politieke partij|politieke partijen]] en maatschappelijke groepen invloed hebben op het [[besluitvormingsproces]], met als doel tot brede overeenstemming te komen en [[minderheden]] te beschermen. Het model is gebaseerd op machtsspreiding, samenwerking en [[inclusie]], en staat tegenover het model van conflictdemocratie dat gangbaar is in landen met [[Meerderheidsstelsel|meerderheidsstelsels]], waarin de winnende partij doorgaans de beslissende zeggenschap heeft zonder noodzaak tot compromis.<ref>{{Citeer web |url=https://www.semanticscholar.org/paper/How-Consensual-Are-Consensus-Democracies-A-of-the-a-Williams/e2d72e0f2d5028c0a22d555a2f88da4fb20c5f43 |titel=How Consensual Are Consensus Democracies? A Reconsideration of the Consensus/Majoritarian Dichotomy and a Comparison of Legislative Roll-Call Vote Consensus Levels from Sixteen Countries |achternaam=Williams |voornaam=Brian D. |datum=2010 |bezochtdatum=2024-10-11 |uitgever=University of California at Riverside |taal=en}}</ref><ref name=":0">{{Citeer boek |titel=Chapter 3. The Consensus Model of Democracy |achternaam=Lijphart |voornaam=Arend |url=https://www.some.ox.ac.uk/wp-content/uploads/2022/08/Lijphart_2012_3.pdf |taal=en |uitgever=Yale University Press |datum=2012-09-11 |pagina=30–45 |isbn=978-0-300-18912-4}}</ref> Consensusdemocratieën komen vaak voor in landen met een [[parlementair systeem]], [[evenredige vertegenwoordiging]] en [[representatieve democratie]]. Hier zijn [[coalitievorming]] en onderhandelingen essentieel voor stabiel bestuur. Overleg tussen [[overheid]], [[Werkgever|werkgevers]], [[Vakbond|vakbonden]] en maatschappelijke organisaties is hier bovendien gangbaar om breed gedragen beleid te realiseren. Veel genoemde voorbeelden van consensusdemocratieën zijn [[Nederland]], met zijn [[poldermodel]], België en [[Zwitserland]].<ref>{{Citeer boek |titel=4 Consensus Democracy: Pacification and Accommodation |achternaam=Hendriks |voornaam=Frank |url=https://academic.oup.com/book/27424/chapter-abstract/197266454?redirectedFrom=fulltext |uitgever=Oxford University Press |datum=2010-04-08 |pagina=0 |isbn=978-0-19-957278-6}}</ref><ref name=":0" /> Landen die bekend staan om hun voorkeur voor het vermijden van confrontatie en het streven naar het vinden van gemeenschappelijke grond.
== Dubbele consensus ==
[[Bestand:2021 Norwegian General Election Blocks.png
In [[Scandinavië]] en [[Nieuw-Zeeland]] wordt het politieke debat vormgegeven door [[blokpolitiek]], waarbij linkse en rechtse partijen zich binnen vaste blokken organiseren. Dit creëert een hybride systeem dat kenmerken van zowel consensusdemocratie als conflictdemocratie combineert. Hoewel de blokken het tegen elkaar opnemen, dwingt het juist een noodzaak tot samenwerking binnen elk blok af. Dit komt doordat de partijen binnen een blok elkaars steun nodig hebben om [[Verkiezing|verkiezingen]] te kunnen winnen. Hierdoor stimuleert concurrentie tussen blokken een inclusieve en parlementsbrede consensusvorming. Daarnaast leidt het ook tot samenwerking buiten de blokken omdat blokpolitiek de stabiliteit biedt die [[Minderheidskabinet|minderheidskabinetten]] gebruikelijk maakt.
Dit verschilt van de gebruikelijke [[centrumpolitiek]], waarin brede consensus wordt nagestreefd maar partijen buiten het politieke midden beperkte invloed hebben. In [[Nederland]] ligt de nadruk op compromissen binnen het dominante midden<ref>{{Citeer boek |titel=Consensus Democracy in the Netherlands: Background and Future |achternaam=Praag |voornaam=Philip van |url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/9789048539208%23c5/type/book_part |uitgever=Amsterdam University Press |datum=2017-10-31 |pagina=89–112 |isbn=978-90-485-3920-8}}</ref>, terwijl in bijvoorbeeld [[Noorwegen]] linkse en rechtse flankpartijen juist een structurele rol spelen binnen hun blokken.<ref>{{Citeer web |url=https://www.electoral-reform.org.uk/the-two-bloc-system-scandinavias-best-kept-secret/ |titel=The Two-Bloc System: Scandinavia’s Best Kept Secret? |bezochtdatum=2024-11-10 |werk=www.electoral-reform.org.uk |taal=en-GB}}</ref> Hierdoor krijgen zij invloed op het beleid en dragen zij bij aan een breder gedragen consensus binnen de politieke blokken met verminderde onvrede en [[Polarisatie (politiek)|polarisatie]] tot gevolg.
== Bredere toepassingen ==
Voor reguliere besluitvorming is doorgaans een [[absolute meerderheid]] genoeg. Het veranderen van grondwetten vereist echter een [[gekwalificeerde meerderheid]] van 2/3e deel. Een [[regering van nationale eenheid]] zoekt vertegenwoordiging over het gehele politieke spectrum. [[Raadgevend referendum|Raadgevende referenda]] en [[Burgerberaad|burgerberaden]] vallen ook binnen het model van consensusdemocratie.
| |||