Sake: verschil tussen versies

'''Sake''' ([[Japans]]: 酒, [[Internationaal Fonetisch Alfabet|IPA]]: {{IPA|sa'kɛ}}) is een [[Japan]]se [[ethanol|alcoholische]] drank, die onder andere wordt gemaakt van [[rijst]].

Het wordt ook wel ''rijstwijn'' of ''rijstewijn'' genoemd, hoewel sake geen wijn is. Officieel heet sake gemaakt van rijst in Japan ''[[seishu]]'' (清酒; "klare alcohol"). Een titel die het Japans nationaal onderzoeksbureau voor het brouwen van sake in [[1973]] geïntroduceerd heeft en die tegenwoordig vaker gebruikt wordt is ''nihonshu'' (日本酒; "Japanse alcohol").

Al vele eeuwen wordt deze drank in Japan geproduceerd door onder andere [[fermentatie]] van rijst en water. Het alcoholpercentage ligt doorgaans rond de 5 tot 19%. Er bestaan diverse categorieën sake, waarbij een belangrijk onderscheid wordt gemaakt tussen soorten sake waaraan [[ethanol|alcohol]] wordt toegevoegd en soorten waarbij dit niet het geval is.

Sake kan zowel koud, op [[kamertemperatuur]], warm als heet gedronken worden. Dit is afhankelijk van de soort sake en het doel dat de [[Brouwer (beroep)Brouwerij|brouwer]] heeft met zijn sake.

Sake gemaakt van rijst komt het eerst voor in Japan, wanneer 300 v.Chr. rijst vanuit [[Korea]] en [[Volksrepubliek China|China]] wordt gebracht. Daarvoor werd er al sake gemaakt van noten die werden gekauwd en in een pot gespuugd. De [[enzym]]en in het speeksel dedenzetten het [[zetmeel]] omzettenom naar [[sucroseSacharose|suiker]]. Het geheel liet men over aan natuurlijke fermentatie. Deze vroege vorm van sake noemt men ''kuchikami sake'' (口噛み酒; "Met de mond gekauwde sake"). Het bevattehad een laag [[alcoholpercentage]] en men at het waarschijnlijk als een pap met behulp van een soort pincet.

Door voortdurend te experimenteren en dankzij uit China geïmporteerde technieken, behaalde men doorheen de [[Heianperiode]] in de 7e eeuw na Christus, sake van een veel hogere kwaliteit. Omstreeks 700 na Christus begon men met brouwen van sake door rijst te [[stomen]] en hem vervolgens te laten vergisten. Dit proces wordt vlak voor [[1600]] vervolmaakt door het brouwen van sake in drie stappen te laten plaatsvinden, waardoor het alcoholpercentage vergelijkbaar is met het huidige alcoholpercentage en de kans op verzuring vermindert. Men had op dat ogenblik al 200 jaar [[KojiAspergillus oryzae|koji-kin]] (met de wetenschappelijke naam [[Aspergillus oryzae]] (麹菌)) kunnen isoleren, een soort schimmel die zorgt voor de omzetting van [[zetmeel]] naar [[sucrose|suiker]]. Het gebruik van koji-kin verving het oude kauwproces. Rijst met koji-kin heet ''kome-kōji'' (米麹; "gemoute rijst"). Hier voegt men een gistmengsel genaamd ''shubo'' (酒母) aan toe. Dit dient om de suikers om te zetten tot ethanol. Dit proces zorgt voor een zeer sterke verhoging van het alcoholgehalte in de sake. De omzetting van zetmeel tot suikers, die vervolgens omgezet worden tot alcohol, is één proces dat zich tegelijk afspeelt.

In de periode na de oorlog nam het brouwen van sake enorm toe en kende zijn hoogtepunt in 1973. Er was echter veel concurrentie met andere westerse alcoholische dranken die zeer populair werden in Japan. In de jaren zestig werd de consumptie van [[bier]] voor het eerst groter dan datdie van sake en sindsdien bleef de consumptie van sake dalen. In de jaren na de oorlog waren er ook kleine en lokale brouwerijen die, weliswaar duurder dan de grote producenten, hun eigen afzetmarkt hadden. Deze gingen zich concentreren op verbetering van sake. Toen in 1973 de sake-bel uit elkaar spatte begonnen de lokale sakebrouwerijen, bekend onder de naam [[jizake]] (地酒), aan hun opmars. Terwijl sake steeds populairder wordt in de rest van de wereld, stijgt ook in Japan de consumptie van sake al weer een aantal jaren. Op dit momentEr zijn er ongeveer 1,0001000 brouwerijen actief.

Sake wordt gemaakt in een aantal stappen. Allereerst begint men met het maken van ''koji'' (麹), een voorbereidsel van gestoomde rijst en ''[[KojiAspergillus oryzae|''koji-kin]]'' (麹菌, "''Aspergillus oryzae''")]]. Vervolgens maakt men met behulp van de koji, gestoomde rijst, gist, water en melkzuur (99% van alle sake) in een kleine tank een giststarter. Na een periode van twee weken (traditionele sake rond de vier weken) heeft dit mengsel, genaamd shubo of ''moto'' (酛), een enorm concentraat aan gistcellen. Men doet deze giststarter vervolgens in een grote tank met een kleine hoeveelheid koji, gestoomde rijst en water. NaDe driederde dagendag verdubbeldverdubbelt men de inhoud met opnieuw een hoeveelheid water, koji en gestoomde rijst om op de vierde dag deze inhoud opnieuw te verdubbelen. De vergiste vloeistof wordt vervolgens geperst en gefilterd waarna deze meestal een lagering ondergaat. Bij de botteling vindt er meestal een pasteurisatie plaats.

Sake ontstaat door meervoudige parallelle fermentatie van gepolijste rijst. Door de rijst te polijsten, verwijdert men dehet bruine kaf met overbodige eiwitten en vetten van de witte kern. De "meervoudige fermentatie" verwijst naar de meerdere stappen in het fermentatie procesfermentatieproces. DeHet zetmeel wordt omgezet tot suiker, die dan weer door de gist wordt omgezet tot alcohol. Dit proces is gelijkaardig aan het brouwen van bier. Er zijn echter twee grote verschillen. Bij het brouwen van sake zorgt de schimmel genaamd ''Aspergillus oryzae'' (''koji'') voor de enzymen die nodig zijn voor de zetmeel omzettingzetmeelomzetting. Bij het brouwen van bier komen de enzymen uit de mouten zelf. De fermentatieprocessen gebeuren bij sake allemaal tegelijkertijd en in één stap. Bij bier gebeuren ze afzonderlijk en in opeenvolgende stappen.

Een sakebrouwerij in Japan heet ''kura'' (蔵; "magazijn") en een meester sake brouwer-sakebrouwer heet ''tōji'' (杜氏). ''Tōji'' genieten van een hoog aanzien in de Japanse samenleving en het brouwen van sake wordt gezien als een soort kunst.

;Kimoto (生酛): Dede traditionele manier van het maken van de giststarter zoals deze voor begin 1900 door bijna alle brouwerijen werd gedaan.

;Yamahai (山廃): Eeneen traditionele manier van het maken van de giststarter, die geïntroduceerd werd in de vroege 20e eeuw, waarbij men de giststarter voor een maand over laatoverlaat aan verzuring. Deze methode was origineeloorspronkelijk ontwikkeld om dehet productieproces te versnellen. Tegenwoordig wordt hethij gebruikt om een hogere zuurtegraad en complexere smaken te verkrijgen.

;Sokujō (速醸, "snel brouwen"): Dede moderne manier van het maken van de giststarter, waarbij men een kleine hoeveelheid melkzuur toevoegt aan de giststarter om het productieproces te versnellen. ''Sokujō'' heeft een meer heldere smaak in vergelijkingvergeleken totmet ''Kimotokimoto'' of ''Yamahaiyamahai''.

;Kōontōka (高温糖化, "versuikering op hoge temperatuur"): Eeneen versnelde variant van de Sokujō-methodesokujōmethode.

;Bodai-methodeBodaimethode: Dede oudste methode die recentelijk nieuw leven is ingeblazen. De Bodai-methodebodaimethode zorgt voor een natuurlijke ontstaan van melkzuur in de giststarter.

Door een [[starterscultuur]] te creëren zorgt men voor een hogere kwaliteit. De starterscultuur genaamd ''moto'' (酛) wordt opgeslagen in een temperatuur rond de 5-10 °C, wat ervoor zorgt dat de melkzuur micromelkzuurmicro-organismen dominant worden in de cultuur. Melkzuur is belangrijk voor de smaak en verhinderdverhindert ongewenste bacteriën. De rijst, ''kōji'' en water worden in drie afzonderlijke stappen toegevoegd. Dit mengsel krijgt de naam ''moromi'' (醪 of 諸味), waarvan de massa groeit bij elke stap.

Vlak voor het persen van de sake komt een tweedeling. Op dat ogenblik kan alcohol worden toegevoegd aan de vergiste massa. Aan de hand van, of er alcohol wordt toegevoegd, hoeveel en of er nog andere stoffen worden toegevoegd kan sake worden ingedeeld in; :

* Sanzōshu, in de westerse wereld bekend onder de naam triple sake (tegenwoordig verboden in Japan).

* Futsushu, algemene sake, ook wel basisgewone sake genoemd.

* Tokutei Meishoshu, kwaliteit sakekwaliteitssake.

Na het persenfilteren van de sake, wat verplicht is, anders mag het wettelijk geen sake genoemd worden, wordtis deer verseeen sakeheldere gefilterddrank over. Uitzonderingen hierop zijn:

* Ori SakeNigori-sake, een sake waarbijdie hetvergelijkbaar [[droesem|depot]]is datmet gevormdde isvroegere eenthuisgebrouwen paarsake. wekenSake nabevat, hetafhankelijk persenvan meewat wordtvoor overgeheveldsoort filter is gebruikt, iets tot veel depot. De fles wordtdient geschud te worden voor consumptie, waardoor jeer heteen depotmelkwitte substantie meedrinktontstaat.

Hierna wordt sake gepasteuriseerd. De ontdekking van het chemische proces van [[pasteuriseren]] wordt toegeschreven aan de heer [[Louis Pasteur]]. Sake werd in China echter al een kleine duizend jaar verhit, in Japan gebeurde dit al driehonderd jaar voordat Pasteur het pasteuriseren ontdekte. Een paar jaar nadat pasteuriseren werd ontdekt volgt ook de eerste westerse wetenschappelijke publicatie over het brouwproces van sake. Niet alle sake wordt nu gepasteuriseerd, uitzonderingen zijn:

* Hon Nama Sake-sake, sake die niet is gepasteuriseerd.

* Nama Chozo Sake-sake, de sake wordt pas gepasteuriseerd voor de afbotteling.

* Nama Zume Sake-sake, de sake wordt gepasteuriseerd na het persen.

* Shibori Tate Sake-sake, Shinshu Sake-sake en Shibori -sake zijn beide niet gelagerd, maar wel [[Pasteuriseren|gepasteuriseerd]].

* Shinshu Sake, Shinshu Sake-sake en Shibori Sake-sake overlappen elkaar bijna volledig.

* Koshu Sake-sake, gelagerde sake, is vaak van hoog niveau. Vaak doet de smaak aan een mooie, oude [[sherry]] denken.

* Jukusei Sake-sake, een lichtere vorm van gelagerde sake.

Nu volgt er een toevoeging van water om de sake zijn uiteindelijke alcoholpercentage te geven. Sake heeft na natuurlijke vergisting een alcoholpercentage diedat rond de zeventien à negentien procent ligt. Water voegt men toe om sake een alcoholpercentage te geven van rond de zestien procent. Veel exportsake zoals sake uit Amerika geeft men een alcoholpercentage beneden de vijftien procent omdat dit de sake goedkoper maakt voor import. Positieve uitzondering is sake waarvan de sakebrouwerij wil dat het toegankelijk is voor iedereen, zoals sake voor speciale gelegenheden. Dit is vaak Kimpun Sake (Kinpun Sake)-sake, ofwel sake met echt bladgoud. Uitzondering van watertoevoeging:

* Genshu Sake-sake, sake waarbij erwaaraan geen water is toegevoegd.

Nu volgt de uiteindelijke pasteurisatie en afbottelingbotteling. Opnieuw zijn er uitzonderingen die door elkaar heen lopen:

* Nama Zume Sake-sake, sake die niet gepasteuriseerd wordt voor dehet afbottelingbottelen.

* Hiya Oroshi, sake die men niet pasteuriseert voor de afbottelingbotteling, omdat deze plaatsvindt in de koude periode van het jaar.

* Kimpun Sake-sake (of Kinpun Sake-sake), een heel speciale sake met [[bladgoud]]. De sake bevat vierentwintig [[Karaat (gehalte)|karaat]]s bladgoud dat geconsumeerd kan worden. De sake wordt tijdensbij speciale gelegenheden gedronken of gegeven als cadeau. ZeldzameHet is een zeldzame sake van vaak hoge kwaliteit. Het [[goud]] wordt in de fles gedaan voor de [[Bottelen|afbottelingbotteling]].

Sake kan grofweg worden ingedeeld in twee soorten: bulksake en kwaliteitssake. Bulksake is sake waaraan te veel extra alcohol is toegevoegd. Erg bekend bij deze groep sake is de triple sake. Dit is een soort sake dat vaak warm gedronken wordt en waarvan de naam afgeleid is van de bereidingswijze. Wanneer deze sake klaar is voor het persen wordt er alcohol, [[glucose]] en water aan toegevoegd zodat de hoeveelheid sake driemaal zo groot wordt. Zo'n 70% van de sake voldoet niet aan de zware eisen van Japanse kwaliteitssake en valt onder de noemer ''futsū-shu'' (普通酒; "gewone sake"). Natuurlijk betekent dit niet dat alle bulksake triple sake is en dat deze soorten niet lekker kunnen zijn. Kwaliteitssake, oftewel ''tokutei meishō-shu'' (特定名称酒; "sake met specifieke benaming"), vormt 30% van de markt en is in te delen in twee groepen: sake waarbij een kleine hoeveelheid alcohol is toegevoegd en de rijstkorrel voor minimaal 30% is weggepolijst en sake waarbij de alcohol puur door rijstfermentatie is ontstaan.<ref>{{Citeer boek|titel=Sake: Shochu, Soju, Umeshu|auteurlink=|auteur=Young's Market Co. / The Estates Group|medeauteurs=|taal=en|url=https://www.youngsmarket.com/wp-content/uploads/2015/10/Sake-Book_v5_Oct2015.pdf|uitgever=|datum=2015|pagina's=p. 2|ISBN=|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200923033835/https://www.youngsmarket.com/wp-content/uploads/2015/10/Sake-Book_v5_Oct2015.pdf|archiefdatum=2020-09-23|dodeurl=nee}}</ref>

* '''Honjōzō''' (本醸造). Rijst is quain gewicht minstens 30% weg gepolijstweggepolijst.

* '''Tokubetsu Honjōzō''' (特別　本醸造). EenDit is een betere soort Honjōzōhonjōzō, maar deze voldoet vaak niet aan alle normen om hem Ginjōginjō te noemen, of de sake-brouwerijsakebrouwerij wil hem geen Ginjōginjō noemen.

* '''Ginjō''' (吟醸). Rijst is quain gewicht minstens 40% weg gepolijstweggepolijst.

* '''Daiginjō''' (大吟醸). Rijst is quain gewicht minstens 50% weg gepolijstweggepolijst.

* '''Junmai''' (純米, "pure rijst"). GeenEr is geen alcohol toegevoegd. (Tot voor kort2004 moest bij een Junmaijunmai minimaal 30% quain gewicht van de rijstkorrel worden weggepolijst) .

* '''Tokubetsu junmai''' (特別純米). Minimaal 30% quain gewicht van de rijstkorrel is weggepolijst, vaak meer, maar deze sake voldoet vaak niet aan alle normen om het Junmaijunmai Ginjōginjō te noemen, of de Sake brouwerijsakebrouwerij wil het die titel niet geven.

* '''Junmai Ginjō''' (純米　吟醸). Minimaal 40% quain gewicht van de rijstkorrel is weg gepolijstweggepolijst.

* '''Junmai Daiginjō''' (純米　大吟醸). Minimaal 50% quain gewicht van de rijstkorrel is weg gepolijstweggepolijst.

*'''Taruzake''' (樽酒), sake gelagerd in tonnen van [[Japanse cederSikkelcipres|Japans cederhout]] genaamd ''sugi'' (杉). De ton zorgt voor de pittige smaak van deze sake. ''Taruzake'' verwijst ook naar de sake-vatensakevaten die opengebroken worden bij speciale gelegenheden.

*'''Seishu''' (清酒, "klare sake"), de officiële naam voor Japanse sake. ''Nigorizake'' en ''Doburokudoburoku'' horen niet bij deze term.

*'''Namazake''' (生酒), een niet -gepasteuriseerde sake. Het heeft een gekoelde berging nodig en gaat niet zo lang mee als gepasteuriseerde sake.

*'''Genshu''' (原酒), niet -verdunde sake. De meeste sake wordt na het brouwen verdund om dehet alcoholgehalte te verlagen van 18-20% naar 14-16%. Bij ''Genshugenshu'' is dit niet het geval.

*'''Muroka''' (無濾過), ongefilterde sake. Deze sake wordt niet gefilterd met actieve koolstof, maar wel gescheiden van de droesem, waardoor het klaar is en niet troebel. Door geen filtratie toe te passen behoudt de sake een sterkere geur en smaak, in tegenstelling tot gefiltreerde varianten.

*'''Nigorizake''' (濁り酒), is een sake die door gebrekeen aanminder fijnmazige filtratie droesem bevat die voor een witte, troebele kleur zorgt. De naam voor deze droesem is ''kasu'' (粕).

*'''Amazake''' (甘酒), een traditionele, zoete Japanse drank met een lagelaag alcoholgehalte gemaakt uit gefermenteerde rijst.

*'''Doburoku''' (濁酒), thuis gebrouwen sake die gemaakt wordt door ''kōji-kin'' (麹菌, "Aspergillus oryzae") toe te voegen aan gestoomde rijst en water en dit mengsel te laten fermenteren. Het resultaat is gelijkaardig aan ''nigorizake'', maar met meer brokken. Thuis brouwen is illegaal in Japan.

*'''Happo Seishu''' (発泡清酒) of ''Sparkling sake'', een [[mousserende]] soort sake.

Ook is er een indeling in typen sake. Deze soorten sake krijgen vaak niet de titel mee van de kwaliteit die ze vertegenwoordigen, maar van de manier waarop ze gemaakt of verder behandeld zijn. De typen sake worden verder ingevuld met sake die kenmerkend zijnis voor een bepaald seizoen of festiviteit. Wanneer sake tot de 2twee groepen van kwaliteitssake behoort, staat dat echter ook altijd op de fles vermeld.

[[Bestand:Sake set.jpg|thumb|Linksboven bevindt zich een ''sakazuki'' (杯), rechts boven een ''masu'' (枡升) en beneden een ''ochoko'' (お猪口)]]

In Japan wordt sake koud (''reishu'' 冷酒), op kamertemperatuur (''jōon'' 常温), warm of zelfs heet geserveerd (''atsukan'' 熱燗), afhankelijk van de voorkeur van de drinker, de kwaliteit van de sake en het seizoen. Warme sake wordt traditioneel tussen het [[ChrysantenfestivalChrysanthemum|Chrysant]]enfestival (negende dag van de negende maand) en het [[Hinamatsuri|perzikbloesemfestival]] (derde dag van de derde maand) gedronken. Het is daarmee een van de weinige alcoholische dranken die warm worden gebruikt (andere soorten zijn [[punch (drank)|punch]] en [[glühwein]]). Het opwarmen van sake kan helpen met het verdoezelen van de smaak van sake van lage kwaliteit. Deze methode werd populair in de [[Tweede Wereldoorlog]], aangezien de meeste sake toen van zeer lage kwaliteit was door het gebrek aan goede ingrediënten.

Sake wordt geserveerd in kleine kopjes genaamd ''ochoko'' (お猪口). Meestal wordt de sake uit een keramische flacon genaamd ''tokkuri'' (徳利) geschonken. Tijdens huwelijken of andere speciale gelegenheden drinkt men vaak uit meer ceremoniële kopjes genaamd ''sakazuki'' (杯). Het drinken uit iemand anders zijn kopje wordt gezien als een teken van vriendschap, of een eer voor iemand van een lagere status.

Een anderandere soortmethode kopvan serveren is een soort houten doosje genaamd ''masu'' (枡升)., Traditioneeltraditioneel uit [[Japanse cederSikkelcipres|Japans cederhout]]. DeHet volume van een ''masu'' is precies 180 ml, engelijk wordtaan dusde tothoeveelheid opdagconsumptie derijst randin gevuldhet met sakeverleden. InDe sommigemasu Japansewordt restaurantsgebruikt isbij hetspeciale mogelijkgelegenheden datzoals de oberKagami eenBiraki glasom inmee dete ''masu''proosten. plaatstVaak (ofis de masunaam invan eende schoteltje)speciale engelegenheid of de sakenaam inschenktvan totde hetsakebrouwer overlooptdie ende beidesake kopjesgemaakt volheeft zijn.waarmee Ditgeproost is een teken vanwordt vrijgevigheidingegraveerd.

In het algemeen is het best om sake gekoeld recht op staanderechtopstaand in een koele of donkere kamer te bewaren. Blootstelling aan hitte en rechtstreekserechtstreeks licht zorgt dat de sake bederft. Sake die bij kamertemperatuur wordt bewaard wordt bij voorkeur binnen een paar maanden na aankoop geconsumeerd.

Nadat een fles sake is geopend is het mogelijk om de rest van de sake in een koelkast te bewaren, maar het wordt aangeraden om hethem binnen de zeven dagen te consumeren. Nadat een fles sake is geopend begint de sake te oxideren en dit bederft de smaak. Sake die lang open heeft gestaan kan men gebruiken bij het koken of marineren van voedsel.

Een populairepopulair symbool geassocieerd met sake is de ''sugitama'' (杉玉), een bal gemaakt van de bladeren van de Japanse [[ceder]]. Vroeger hing men deze aan de ingang van een sakebrouwerij wanneer er nieuwe sake werd gebrouwen. De naaldachtige bladeren zijn eerst groen en verkleuren geleidelijk aan tot bruin na een lange tijd. Dit verwijst naar de rijping van sake.

Sake die op nieuwjaarNieuwjaar gedronken wordt noemt men ''shishu'' (新酒, "nieuwe sake").

Oorspronkelijk transporteerde men sake bij voorkeur in de koele lente, om te voorkomen dat de hitte invan de zomer de sake zou bederven. Een tweede moment om sake te transporteren was de herfst.

Op 1 oktober is het de ''Nationale Sake DagSakedag'' in Japan (日本酒の日).

Sake wordt vaak gedronken als deel van een [[Shintoïsme|Shinto]] reinigingsritueel (te vergelijken met het gebruik van rode wijn in de [[Eucharistieeucharistie]]).

Tegenwoordig worden vaten sake opengemaakt tijdens Shinto festivalsShintofestivals en -ceremonies, of bij sportoverwinningen. De sake wordt dan gratis uitgedeeld om geluk te brengen. Deze festiviteit staat bekend als ''[[Kagami Biraki]]'' (鏡開き) en ''Kagami Wari''. De sake die men hiervoor gebruikt noemtheet ''iwai-zake'' (祝い酒; "feestelijke sake").

Op nieuwjaarNieuwjaar drinkt men een speciale sake genaamd toso (屠蘇), een soort iwai-zake. Het wordt gemaakt door tososan (屠蘇散), een pittige Chinese kruidenmix, in de sake te laten weken. Ook kinderen drinken een kleine hoeveelheid hiervan. Afhankelijk van de regio, drinkt dehet jongste familielid eerst en het oudste laatst, of andersom. Deze traditie werd geïntroduceerd door [[Saga (keizer)|Keizerkeizer Saga]] in de 9e eeuw.

De aminozuursamenstelling in sake stimuleert de hersenen en het [[immuunsysteem]]. [[Aminozuur|Aminozuren]] in sake spelen een rol bij het verminderen vanzouden het risico op [[kanker]] verminderen. De droesem van sake genaamd ''kasu'' (粕) stimuleert de [[NK-cellencel]]len. Het is bewezen dat sake de hersenactiviteit stimuleert, de serumconcentratie van HDL -cholesterol verhoogt, de doorbloeding verbetert en helpt bij het oplossen van bloedstolsels. Dankzij deze eigenschappen voorkomt sake [[arteriosclerose]], [[angina pectoris|angina]], [[hartinfarct]]en en [[geheugenverlies]]. Ook werd aangetoond dat sakeconsumptie in kleine hoeveelheden (3-6 porties per week) bij vrouwen het risico op [[osteoporose]] vermindert.

* Dit artikel of een eerdere versie ervan is (gedeeltelijk) overgenomen van de pagina <span class="plainlinks">[http://mediawiki.arts.kuleuven.be/geschiedenisjapan/index.php/Sake Sake]</span> op <span class="plainlinks">http://mediawiki.arts.kuleuven.be/geschiedenisjapan</span>, die onder de licentie <span class="plainlinks">[http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/ Creative Commons Naamsvermelding – GelijkDelen 2.0] valt. Zie de <span class="plainlinks">[http://mediawiki.arts.kuleuven.be/geschiedenisjapan/index.php?title=Sake&action=history bewerkingsgeschiedenis]</span> aldaar voor een lijst met auteurs.

[[Categorie:RijstJapanse drank]]