Chaozhouhua

Het Chaozhouhua is een dialect van de Chinese taal Min. Het is het belangrijkste en meest gesproken dialect in Chaozhou, Shantou en Jieyang, die in het oosten van de Zuid-Chinese provincie Guangdong liggen. Deze drie stadsagglomeraties worden ook wel Chaoshan genoemd. Geschat wordt dat er 12 tot 15 miljoen mensen op de wereld dit dialect spreken. De mensen die dit dialect spreken, noemen het zelf Teeuwchieuw ooi.

Chaozhouhua
Naam (taalvarianten)
Vereenvoudigd	潮州话
Traditioneel	潮州話
Pinyin	Cháozhōuhuà
Jyutping (Standaardkantonees) ciu4 zau1 waa6 Engels Teochew Standaardkantonees IPA: [tsʰiːu tsɐu wa:] Yale (Standaardkantonees) chiu4 jau1 wa6 Dapenghua IPA: [tsʰiːu tsɐu wa:] Hongkong-Hakka cau2 ziu1 wa5 Meixianhua chau2 zhiu1 wa5 Taiwan-Hakka Tshèu-chû-fa Chaozhouhua T-jo Tjuw Oewaa Peng'im (Chaozhouhua) dio5 jiu1 ue7 Minnanyu Tiô-chiu-oē Shanghainees [zɔ ʦɤ uo]

Classificatie

• Sino-Tibetaanse talen
  • Chinese talen
    • Min
      • Minnanyu
        • Chaozhouhua

Oorsprong

Het Chaozhouhua is een dialect dat afstamt van het dialect Minnan uit Zuid-Fujian. Dat komt door een groot aantal Zuid-Fujian-mensen in dat zich in de negende tot de vijftiende eeuw zich vestigde in Chaoshan en omstreken.

Sommigen vinden de grammatica van het Chaozhou lijken op Kantonees. Voorbeeld:

"Ik ben groter dan jij."

• Standaardkantonees: 我大过你 Ngo taai koh leej
• Chaozhouhua: 我大过你 Oe-waa t'oe-waa goe-weh luh
• Minnanyu: 我较大你 ? ? ? ?
• Standaardmandarijns: 我比你大 Wo bi ni da

Dialectgebied

Chaozhouhua wordt gesproken in Chaoshan, maar ook in Hongkong, Vietnam, Cambodja, Laos, Thailand, Maleisië, Singapore, Indonesië en Frankrijk. Dat kwam door de grote aantallen immigranten uit Chaoshan en omstreken. De Chaozhou-mensen, die in Frankrijk wonen, komen meestal uit de ex-Frans koloniën Vietnam, Cambodja en Laos. Ze waren gevlucht voor de dictatoriale regimes en de pogroms tegen Chinezen. Een heel klein percentage van de Chinese Nederlanders spreken of verstaan het Chaozhou.

Het Chaozhouhua bestaat nog uit drie subgroepen. Een subgroep wordt in de achterstaande gebieden gesproken.

1. Shantou 汕頭 subgroep: Shantou 汕頭, Chaozhou 潮州, Jieyang 揭陽, Chenghai 澄海, Nanao-eiland 南澳, Raoping 饒平 en Jiexi 揭西,
2. Chaopu 潮? subgroep: Chaoyang 潮陽, Puning 普寧, Huilai 惠來, en
3. Luhai 陸海 subgroep: Shanwei 汕尾, Lufeng 陸豐 en Haifeng 海豐

Gebruik

Bijna alle Oost-Kantonezen spreken het dialect Chaozhou als hun moedertaal. Het Chaozhou wordt altijd gebruikt op de regionale CZTV (regionale televisiezender van Chaozhou) en in Chao-opera. Singapore en Chaozhou hebben veel karaokeliedjes in hun eigen dialect.

Zie ook

• Chaozhou
• Shantou
• Jieyang
• Chaoshan
• Chao-opera
• Chaozhou Television
• Chaoshan Television
• Peng'im

Woorden

Gaagienang is een bekende term onder Chaozhou-mensen, het betekent eigen mensen. Chaozhounezen noemen Chaozhounezen dus Gaa Gie Nang 自己人. Het wordt soms ook door andere Zuid-Chinese dialecten gebruikt.

• Hongkong-Hakka: Dzie Kaa Ngien 自己人.
• Dapeng: Dzie Gie Yan 自己人.

Basis

Nederlands	Shantou-Chaozhou in fonetisch Nederlands	Kantonees (Jyutping)	Mandarijn (Hanyu pinyin)
één	Tzik 一	jat1 一	yī 一
twee (bij tellen)	Ie of Tzie 二	ji6 二	èr 二
twee	Njo 兩	loeng2 兩	liǎng 兩
drie	Saa 三	saam1 三	sān 三
vier	Sie 四	sei3 四	sì 四
vijf	Nong 五	ng5 五	wǔ 五
zes	Lak 六	luk6 六	liù 六
zeven	Tzit 七	cat1 七	qī 七
acht	Pooi 八	baat3 八	bā 八
negen	Gauw 九	gau2 九	jiǔ 九
tien	Tzaap of Tzap 十	sap6 十	shí 十
honderd	Beh 百	baak3 百	bǎi 百
duizend	Tsoi 千	cin1 千	qiān 千
tienduizend	Wan 万	maan6 萬	wàn 萬
eerst (gebeurtenis)	Dung Chôh 當初	dong1 co1 當初	dāngchū 當初
ik	Oewaa 我	ngo5 我	wǒ 我
jij	Luh 汝	nei5 你	nǐ 你
hij他/zij她/het它	Ie 伊	keoi5 佢	tā 他/她/它
wij (wij+degene tegen wie je spreekt)	Nang 俺	ngo5 dei6 我哋	zǎnmen 咱們
wij (zonder degene tegen wie je spreekt)	(?Ng?) 阮	ngo5 dei6 我哋	wǒmen 我們
jullie	Ning 恁	nei5 dei6 你哋	nǐmen 你們
zij	Ie Naang 伊人	keoi5 dei6 佢哋	tāmen 他們
vrouw	Aa Njaa 亞娘	neoi5 jan4-2 女人	nǚrén 女人
man	Aa Hu-jaa 亞兄	naam4 jan4-2 男人	nánrén 男人
Klasserend lidwoord	T-jauw 條	tiu4 條	tiáo 條
Klasserend lidwoord	Gaaj 個	go3 個	ge 個

Bijwoorden/bijvoeglijke naamwoorden

Nederlands	Shantou-Chaozhou	Kantonees (Jyutping)	Mandarijn (Hanyu pinyin)
bitter	K'oo 苦	fu2 苦	kǔ 苦
groot	T'oe-waa 大	daai6 大	dà 大
goed	Hoh 好	hou2 好	hǎo 好
zelf	Tz 自 of Gaa Gie 自己	zi6 gei1 自己	zìjǐ 自己
thuis	Geh 家	gaa1 家	jiā 家
midden	Chang 中	zung1 中	zhōng 中
leeg	Hang 空	hung1 空	kōng 空
tegenwoordig	Heng Dzaj 現在	ji4 gaa1 而家	xiànzài 現在
geen	Boh 無	mou4 無	wú 無

Werkwoorden

Nederlands	Shantou-Chaozhou	Kantonees (Jyutping)	Mandarijn (Hanyu pinyin)
wachten	Taang 等	dang2 等	děng 等
weten	Tsaai 知	zi1 知	zhīdào 知道
vergeten	Wang 忘	mong4 gei3 忘記	wàngjì 忘記
begrijpen	Ming Beh 明白	ming4 baak6 明白	míngbai 明白
opstaan	Hie Laaj 起來	hei2 san1 起身	qǐlái 起來
tellen	Sjuw 數	sou2 數	shù 數
lopen	Kjaa 行	hang4 行	zǒu 走
hebben	Oe 有	jau5 有	yǒu 有
doen/maken	Choh 做	zou6 做	zuò 做
brengen/cadeau geven	Sang 送	sung3 送	sòng 送
naar buiten gaan	Tsoet 出	ceot1 出	chū 出
gaan	K'uh 去	heoi3 去	qù 去
langsgaan	Gweh 過	gwo3 過	guò 過
terugkomen	Huu-weh 回	faan1 返	huí 回
zullen	Ooi 會	wui5 會	huì 會
denken	Seeuw 想	soeng2 想	xiǎng 想
zeggen	Taa 呾	gong2 講	shuō 說
verlaten	Lie K'aj 離開	lei4 hoi1 離開	líkāi 離開
zingen	Tjang Gwaa 唱歌	coeng3 go1 唱歌	chànggē 唱歌

Bijwoorden/vraagwoorden

Nederlands	Shantou-Chaozhou	Kantonees	Mandarijn (Hanyu pinyin)
als	Tzoe Goh 如果	Yuu Koh 如果	Rúguǒ 如果
relaxed	Kieng Song 輕松	Hing Song 輕松	Qīngsōng 輕松
eigenlijk (vraag)	Tauw Tie 到底	Toow Taj 到底	Dàodǐ 到底
eigenlijk (aanbeveling)	Ieng Gaai 應該	jing1 goi1 應該	Yīnggāi 應該
laat (tijd)/avond	Meh 夜	Yeh 夜	Wǎn 晚
echt	Chien 真	Chan 真	Zhēn 真
ijverig	Noh Lak 努力	Loow Lik 努力	Nǔlì 努力
achter	Auw 後	Hauw 後	Hòu 後
wit	Pek 白	Paak 白	Bái 白
zwart	Oh 黑	Hak 黑	Hēi 黑
vandaag de dag	Dzoe Kiem 如今	Yuu Kam 如今	Rújīn 如今
hoeveel?	Doh Djuw? 多少?	gei2 do1 幾多？	Duōshǎo? 多少?

Zelfstandige naamwoorden

Nederlands	Shantou-Chaozhou	Kantonees	Mandarijn (Hanyu pinyin)
hemel	T-jang of T'ie 天	Tien 天	Tiān 天
wolken	Hong 云	Wan 云	Yún 云
het leven	Nang Kaan 人間	Yan Kaan 人間	Shēnghuó 生活
vandaag de dag	Kiem Seh Kiem Sie 今生今世	Kam Sang Kam Saj 今生今世	Jīnshēng jīnshì 今生今世
elektriciteit	T-jeng 電	Tīēn 電	Diàn 電
deur	Mang of Mung 門	Moen 門	Mén 門
dag/zon	Dzik 日	Yat 日	Rì 日
kip/haan	Kooi 雞	Kai 雞	Jī 雞
thee	Teh 茶	Chaa 茶	Chá 茶
geluid	Ssjaa 聲	Sing of Seng 聲	Shēng 聲
emotie	Chéng 情	Ching 情	Qíng 情
hart	Siem 心	Sam 心	Xīn 心
grot	T'ang 洞	Tong 洞	Dòng 洞
boom	Chew 樹	Suu 樹	Shù 樹
bloem	Hooi 花	Faa 花	Huā 花
grond	Die 地	Teej 地	Dì 地
storm/wind-regen	GGwan GGoh 風雨	Fong Yuu 風雨	Fēngyǔ 風雨
berg	Sswaa 山	Saan 山	Shān 山
restaurant	Chie Waa 酒樓	Chauw Lauw 酒樓	Jiǔlóu 酒樓
Chaozhou-stad	T-jo Tjuw Tzie Sjaa 潮州之城	Chiew Chauw Chie Sing 潮州之城	Cháozhōu shì 潮州市
geld	Tz Tzaai 錢財	Chien Chôoi 錢財	Qiáncái 錢財
het leven	Mjang 命	Meng 命	Mìng 命
kleding/shirt	Saam 衫	Saam 衫	Yī 衣
schoen	Ooi 鞋	Haai 鞋	Xié 鞋
koning	Hoe-wang Die 皇帝	Wôong Taj 皇帝	Wáng 王
bedelaar	K'uh K'aai 乞丐	hat1 ji4-1 乞兒	Qǐgài 乞丐
gras	Chaauw 草	Choow 草	Cǎo 草
wereld	Sie Gaai 世界	Sai Kaai 世界	Shìjiè 世界
eerste klas	Tooi Iet Teng 第一等	Tai Yat Tang 第一等	Dì yī děng 第一等

Externe link

• (en) Chaozhoupinyin (Engels)

Chaoshan, Guangdong, Volksrepubliek China