De sphaera mundi

De sphaera mundi (Latijn: Over de wereldbol), ook wel Tractatus de sphaera of simpelweg De sphaera genoemd, is een middeleeuws astronomisch boek.

Het boek werd geschreven door Johannes de Sacrobosco omstreeks 1230, leunend op de Almagest van Claudius Ptolemaeus en de ideeën van de Arabische astronomie. Het was een van de meest invloedrijke werken van de pre-copernicaanse astronomie in Europa.

De eerste gedrukte editie verscheen in 1472 in Ferrara.

Inhoud

Het boek bestaat uit vier hoofdstukken:

Bouw van het heelal (centrum, polen, as van de hemelbol, aantal hemelsferen)
Cirkels van de hemelbol (onder meer zodiak, ecliptica, dierenriem)
Dagelijkse rotatie van de hemel en klimaat van de aarde. Opkomst en ondergang van sterrenbeelden en de zon.
Planeten en eclipsen

Latijnse aanhef van het boek

(Uitgave Venetië, Adam de Rottweil circa 1478)

Iohannis de sacro busto anglici viri clarissimi sphæra mundi feliciter incipit.

Tractatum de Sphæra quattuor capitulis distinguimus. Dicturi primo quid sit sphæra: quid eius centrum: quid axis sphæræ: quid sit polus mundi: quot sint sphæræ: et quæ sit forma mundi. In secundo de circulis ex quibus sphæra materialis componitur: et illa supercælestis quæ per istam imaginatur componi intelligitur. In tertio de ortu et occasu signorum: et de diversitate dierum et noctium quæ fit habitantibus in diversis locis: et de divisione climatum. In quarto de circulis et motibus planetarum: et de causis eclipsium.

Bronnen

Olaf Pedersen, "The Corpus Astronomicum and the Traditions of Medieval Latin Astronomy: A Tentative Interpretation. Pp. 59-76 in Owen Gingerich and Jerzy Dobrzycki, eds., Colloquia Copernicana III. Wroclaw: Ossolineum, 1975.
Thorndike, Lynn. The Sphere of Sacrobosco and its Commentators. Chicago: Univ. of Chicago Pr., 1949.

Externe links

(en) Inhoudsopgave
Latijnse tekst
(en) Lijst van gedrukte edities van De sphaera mundi

Zie de categorie De sphaera mundi van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.