Een hoofddeksel is een kledingstuk dat op het hoofd wordt gedragen.
Verschillende hoofddekselsKerkelijke baretSteek van een burgemeesterEen tulbandPortet van twee jonge Balinese danseressen met traditionele hoofddeksels
hoed - in allerlei vormen voorkomend hoofddeksel, tegenwoordig vooral ter versiering gedragen, of om een bepaalde stand aan te duiden
baret - van slappe stof, bijvoorbeeld vilt gemaakte hoed, gedragen door vrouwen en mannen; kent verschillende varianten gangbaar; meer rechthoekige vormen in kerkelijk en universitaire kringen, ronde bij de scouting en in het leger; een kleine ronde variant heet alpinopet
pet - vorzien van klep; vroeger vooral door arbeiders gedragen hoofddeksel, tegenwoordig vooral door jongeren, ook door bepaalde beroepen, zoals bij een politiepet.
muts - hoofddeksel tegen de kou gedragen, meestal gebreid van wol of acrylvezel, dan wel van bont vervaardigd
kap - vaak gedragen door vrouwen als onderdeel van lokale klederdracht
capuchon - muts die onderdeel is van een jas of ander kledingstuk
sjaal - zijden of kunststof doek die om het hoofd wordt gewikkeld
keffiyeh - traditioneel hoofddeksel voornamelijk door mannen in Arabische landen en landen met een droog klimaat gedragen om hen te beschermen tegen kou, zon, stof en zand
slaapmuts - uit de tijd geraakte, lange gebreide muts, die 's nachts tegen de kou werd gedragen en om de hals kon worden gewikkeld
haarnet - van dunne draden gemaakt hoofddeksel, meestal ter bescherming van het haar of om het haar in model te houden. Een haarnet kan vrijwel onzichtbaar zijn en wordt dan ook in het openbaar gedragen.
Door hoogwaardigheidsbekleders gedragen hoofddeksels
koksmuts - door een kok gedragen hoge gesteven katoenen muts, bedoeld om te voorkomen dat er haren in het voedsel terechtkomen
helm - stevig hoofddeksel ter voorkoming van hoofdletsel door een val of een vallend voorwerp, veelal gebruikt in de bouw, maar ook door fietsers en motorrijders of gebruikt als bescherming tijdens gevechtssituaties. Een duikpak en een ruimtepak hebben een helm die hermetisch op het pak is aangesloten.
Hoofdbedekking in de christelijke erediensten komt bij vooral conservatieve groepen voor. Een christelijke man komt nimmer met een hoofddeksel in een kerk en hij ontbloot het hoofd ook bij plechtigheden, zoals tijdens het gebed of een begrafenis. Dit berust op 1 Korinthe 11:4-16.
Een christelijke vrouw draagt, op grond van dezelfde Bijbeltekst, in de kerk wel een hoofddeksel, of een sjaal over het hoofd. Hier wordt echter tegenwoordig lang niet overal de hand aan gehouden. Deze regels gelden niet voor hoofddeksels die niet als zodanig kenbaar zijn, zoals pruiken en haarnetjes.
De chechia is van oorsprong een wollen muts die in vermiljoenrood gekleurd wordt.Chechia (Arabisch: شاشية) is een mannelijk hoofddeksel dat door veel moslimvolken wordt gedragen. Zij is het nationale hoofddeksel van Tunesië.
fez - min of meer cilindrisch hoedje, zonder rand en met platte bovenkant
sombrero - hoed met een zeer brede rand, ter bescherming tegen de zon
Met het gebruik van hoofddeksels zijn omgangsvormen verbonden. Zo was het in Nederland lange tijd normaal dat men niet zonder hoofddeksel het huis verliet en dat binnenshuis het hoofddeksel werd afgenomen.[1] Ook werd en wordt in veel westerse landen het hoofddeksel afgenomen bij wijze van groet of respect, bijvoorbeeld als eerbetoon bij het passeren van een uitvaart. Religies hebben elk hun eigen regel die heren gebiedt wel of niet een hoed te dragen in gebedshuizen. Voor vrouwen gelden deze regels niet of anders.
