Mongools schrift

Mongools schrift
Algemene informatie
Type	Alfabet
Talen	Mongools
Bedenker	Tata-tonga
Periode	ca.1204 – heden
Schrijfrichting	boven-naar-beneden
Verwantschap
Moederschriften	Proto-Sinaïtisch Fenicisch alfabet Aramees alfabet Syrisch alfabet Sogdisch schrift Oudoeigoers schrift; ; ; ; ;
Afgeleide schriften	Mantsjoeschrift; Oiratisch schrift; Vagindraschrift; Galik alfabet; Evenks schrift; Xibe schrift
Indeling
Unicode-subbereik	U+11660–U+1167F
ISO 15924	Mong
Portaal	Taal

Het Mongoolse schrift, ook wel Hudum genoemd, is het originele alfabet dat werd gebruikt voor het schrijven van de Mongoolse taal.

Beschrijving

Het Mongoolse schrift is een afgeleide van het Oud-Oeigoerse schrift dat in opdracht van Dzjengis Khan voor het Mongools werd aangepast. De letters hebben allemaal drie vormen: een begin-, midden- en eindvorm. De beginvorm is de eerste letter van een woord, vervolgens zijn alle volgende letters middenvormen en ten slotte is de laatste letter een eindvorm. Het schrift wordt verticaal geschreven (van boven naar beneden), en van links naar rechts.

Tegenwoordig wordt in Mongolië alleen een aangepast Cyrillisch alfabet gebruikt, maar op de Mongoolse bankbiljetten staan wel zinnen in dit schrifttype. In China, met name in Binnen-Mongolië wordt wel nog het Mongools alfabet gehanteerd. Het alfabet wordt ook gebruikt om Xibe en eventueel om Evenks te schrijven. De overheid van Mongolië heeft in 2020 besloten dat het cyrillische alfabet in 2025 weer plaats gemaakt moet hebben voor het Mongoolse schrift.

Letters

Bügd Najramdah Mongol Ard Uls, oftewel "Volksrepubliek Mongolië" in het Mongoolse schrift.

karakters			transliteratie
beginvorm	middenvorm	eindvorm	Latijn	Cyrillisch
			a	А
			e	Э
	^[1] ^[2]		i, yi	И,Й, Ы, Ь
			o, u	О, У
			o, u	О, У
			ö, ü	Ө, Ү
	^[3] ^[4]		n	Н
			ng	Н, НГ
			b	Б, В
			p	П
			q	Х
			γ	Г
			k	Х
			g	Г
			m	М
			l	Л
			s	С
			š	Ш
			t, d	Т, Д
			č	Ч, Ц
			j	Ж, З
			y	-Й, Е, Ё, Ю, Я
			r	Р
			v	В
			f	Ф
			ḳ	К
			(c)	(ц)
			(z)	(з)
			(h)	(г, х)
			(zh)	(-,-)
			(ř)	(-,-)
			(chi)	(-,-)

Cijfers

Een stempel uit 1924 met Mongoolse cijfers

Mongoolse cijfers worden van links naar rechts of van boven naar beneden geschreven.^[5]

0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
᠐	᠑	᠒	᠓	᠔	᠕	᠖	᠗	᠘	᠙

Externe link

Lingua Mongolia: Mongolian Alphabet

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Following a consonant, Latin transliteration is i.
↑ Following a vowel, Latin transliteration is yi, with rare exceptions like naim ("eight") or Naiman.
↑ Character for front of syllable (n-<vowel>).
↑ Character for back of syllable (<vowel>-n).
↑ (en) Poppe, Nicholas (1974). Grammar of Written Mongolian. Otto Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3-447-00684-2.

[1] Following a consonant, Latin transliteration is i.

[2] Following a vowel, Latin transliteration is yi, with rare exceptions like naim ("eight") or Naiman.

[3] Character for front of syllable (n-<vowel>).

[4] Character for back of syllable (<vowel>-n).

[5] (en) Poppe, Nicholas (1974). Grammar of Written Mongolian. Otto Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3-447-00684-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]