NS 8200

De serie NS 8200 was een serie rangeertenderlocomotieven van de Nederlandse Spoorwegen (NS) en diens voorgangers Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (SS), Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HSM), Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij (NBDS) en Nederlandsche Rhijnspoorweg-Maatschappij (NRS).

NS 8200
Locomotief 906 bij Werkspoor.
Aantal	32
Nummering	NRS: 388-392, HSM: 301-305, 901-931, Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij: 24, SS: 561, NS: 8201-8232
Fabrikant	Sharp Stewart and Company, Werkspoor, Hanomag
In dienst	1880-1915
Uit dienst	1932-1949
Asindeling	B
Spoorwijdte	1435 mm
Massa locomotief	28,4 ton / 30,5 ton
Diameter drijfwielen	1250 mm
Lengte over buffers	8140 mm
Breedte	2190 mm
Hoogte	3982 mm
Maximumsnelheid	30 km/u
Vuurkist	6 m2
Vlampijpen	52 m2
Roosteroppervlak	0,98 m2
Maximum stoomspanning	10,3 kg/cm2 / 12,4 kg/cm2
Aantal cilinders	2
Diameter × slaglengte cilinders	381 x 559 mm
Stoomverdeling	Stephenson
Waterinhoud	2,25 m3
Brandstofvoorraad	0,5 ton kolen
Trekkracht	4680 kg / 5630 kg
Remsysteem	Stoomrem, na 1933: Westinghouserem
Soortmerk	HSM: R, S1,S2 NS: R2
Bijnamen	Paddestoelen Platluizen
Aantal bewaarde exemplaren	0
Portaal    Verkeer & Vervoer

Stoomlocomotief nr. 8206 bij de locomotiefloods te Amsterdam. (Tussen 1927 - 1932)

NRS 388-392 (HSM 301-305, 901-905, NS 8201-8205)

In 1880 bestelde de NRS vier locomotieven met de nummers 388-391 bij de fabriek van Sharp Stewart and Company te Glasgow, spoedig uitgebreid met een nog een vijfde met het nummer 392. De 388 en 389 werden nog in 1880 geleverd, de 390-392 volgen in 1881. De asindeling van de locomotieven was B en de watertank bevond zich als een zadel boven en om de ketel. Nadat de NRS in 1890 door de staat werd overgenomen en het materieel over de SS en HSM werd verdeeld, kwamen de 388-392 bij de HSM die de locomotieven de nummers 301-305 gaf. Deze rangeerlocomotieven bevielen de HSM goed, waardoor de HSM vanaf 1902 een vervolgserie bij Werkspoor bestelde. Om een aaneengesloten nummerserie te krijgen werden de 301-305 in 1901 vernummerd in 901-905. Met het samenvoegen van het materieelpark van de HSM en SS werden de locomotieven in 1921 in de NS nummering 8201-8205 ondergebracht. Tussen 1932 en 1935 werden deze locomotieven afgevoerd.

HSM 906-923 (NS 8206-8223)

Doordat de van de NRS overgenomen zadeltanklocomotieven 301-305 (ex NRS 388-392) de HSM goed bevielen werd vanaf 1902 een vervolgbestelling bij Werkspoor geplaatst. Als eerste werden in 1902 de 906-915 geleverd, gevolgd door de 916-920 in 1904 en de 921-923 in 1907. In tegenstelling tot de ruim twintig jaar oudere ex-NRS locomotieven kregen de nieuwe locomotieven een ketel geschikt voor een grotere maximum stoomspanning en daardoor een grotere trekkracht. Met het samenvoegen van het materieelpark van de HSM en SS werden de locomotieven in 1921 in de NS nummering 8206-8223 ondergebracht. In 1933 werd de stoomrem vervangen door de westinghouserem. De 8217 werd in 1936 afgevoerd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam de 8219 na naar het oosten te zijn weggevoerd niet meer terug en werd in 1948 door de NS administratief afgevoerd. Deze locomotief is in 1949 nog in het Bahndirektion Magdeburg gesignaleerd. De overige locomotieven werden tussen 1946 en 1949 buiten dienst gesteld. De diensten van deze zadeltanklocomotieven werden vervangen door van het Britse War Department overgenomen zadeltanklocomotieven serie 8800.

NBDS 24 (SS 561, NS 8232)

Voor het toenemende rangeerwerk te Goch kreeg de NBDS de behoefte aan een krachtigere rangeerlocomtief. In 1907 werd door Werkspoor een zo goed als identiek aan de HSM serie 906-923 zijnde locomotief 24 aan de NBDS geleverd. In 1919 ging de NBDS op in de SS en werd de locomotief in de SS nummering opgenomen als 561. Twee jaar later, in 1921, werd het materieelpark van de SS en de HSM samengevoegd en werd de locomotief in de NS nummering aansluitend aan de HSM locomotieven opgenomen als 8232. In 1933 werd de stoomrem vervangen door de westinghouserem. In 1946 werd de locomotief buiten gebruik gesteld, waarna de sloop in 1947 volgde.

HSM 924-931 (NS 8224-8231)

Een volgende nabestelling door de HSM vond vanaf 1912 plaats bij de Hannoversche Machinenfabrik. In 1912 werden de locomotieven 924-926 geleverd, in 1913 gevolgd door de 927 en 928. Tot slot werden in 1915 de 929-931 geleverd. Deze locomotieven kwamen overeen met de door Werkspoor gebouwde locomotieven 906-923. Met het samenvoegen van het materieelpark van de HSM en SS werden de locomotieven in 1921 in de NS nummering 8224-8231 ondergebracht. In 1933 werd de stoomrem vervangen door de westinghouserem. De 8224 en 8228 werden in 1936 afgevoerd, gevolgd door de 8229 in 1938. In 1937 werd de 8226 verkocht aan de Hoogovens, waar de locomotief het nummer 22 kreeg. De overige vier locomotieven werden in 1947 afgevoerd.

Overzicht

Fabrikant	Fabrieksnummers	Bouwjaar	NRS nummers	HSM nummers (1890)	HSM nummers (1901)	NBDS nummers	SS nummers (1919)	NS nummers (1921)	Afvoer	Bijzonderheden
Sharp Stewart and Company	2938-2941, 3000	1880-1881	388-392	301-305	901-905			8201-8205	1932-1935
Werkspoor	52-61	1902			906-915			8206-8215	1946-1949
Werkspoor	111-115	1904			916-920			8216-8220	1936-1949	8219 na de oorlog vermist.
Werkspoor	198-200	1907			921-923			8221-8223	1947-1949
Werkspoor	207	1907				24	561	8232	1947
Hanomag	6286-6288	1912			924-926			8224-8226	1936-1947	8226 in 1937 verkocht aan Hoogovens als 22, in 1941 doorverkocht aan een buitenlandse koper.
Hanomag	7108-7109	1913			927-928			8227-8228	1936-1947
Hanomag	7477-7479	1915			929-931			8229-8231	1938-1947

Bronnen, noten en/of referenties

• H. Waldorp: Onze Nederlandse stoomlocomotieven in woord en beeld. Uitg. De Alk, Alkmaar, 1981. ISBN 90 6013 909 7.
• V. Freriks, H. Schlieper: De Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij, de Vlissinger Postroute. Uitg. Uquilair, 2008. ISBN 9789071513657
• J. van der Meer: De Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij. Uitg. Uquilair, 2009, ISBN 978 90 71513 68 8.
• H. de Herder: Nederlandse industrielocomotieven. Uitg. Uquilair, 2007. ISBN 90 71513 59 9.
• C. A. van Lieshout: Stoom in de Breesaap. Uitg. De Alk, Alkmaar, 1980. ISBN 90 6013 746 9.

Nederlandse stoomlocomotieven