Nederrijnse Heuvelrug
stuwwal in het westen van de Nederrijnse Laagvlakte
De Nederrijnse Heuvelrug (Duits: Niederrheinischer Höhenzug) is een stuwwal, die zich met verschillende onderbrekingen in het westen van het Nederrijnse Laagvlakte van Krefeld tot Nijmegen in een wijde boog tussen het Rijndal in het oosten en het dal van de Niers uitstrekt. Dit landschapelement wordt ook wel de Nederrijnse Hoogte genoemd.
De stuwwal die op enige plaatsen tot honderd meter hoogte reikt (Klever Berg (106 m)) en die meer dan zestig meter boven de omliggende rivierterrassen van de oer-Rijn uitsteekt, ontstond in de voorlaatste IJstijd (het Saale-glaciaal), door opstuwingen van uit het noordoosten komende gletsjers en gletsjertongen. Twee van deze gletsjertongen vormden de glaciale bekkens van Groesbeek en Kranenburg waardoor de op de kaart duidelijk herkenbare typerende W-vormige stuwwal tussen Nijmegen en Kleef ontstond.
Lijst van heuveltoppen
bewerken| Hoofdsectie | Deelsectie (dichtstbijzijnde plaats) | Berg/heuvel | Plaats | Hoogte[1] | Coördinaten[1] | Opmerkingen/bronnen |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Pfalzdorfer Höhen Ketelwald |
Zeven Heuvelen (Nederlands deel van de Groesbeeker Lobus) |
Vlierenberg | Berg en Dal | 91,8 | 51° 48′ NB, 5° 55′ OL | [2] |
| Stollenberg | Berg en Dal | 83 | 51° 50′ NB, 5° 55′ OL | [3] | ||
| Muntberg | Groesbeek | 82,6 | 51° 48′ NB, 5° 54′ OL | |||
| Hooge Hoenderberg | Groesbeek | 81,1 | 51° 47′ NB, 5° 54′ OL | |||
| Wolfsberg | Groesbeek | 77,8 | 51° 46′ NB, 5° 55′ OL | |||
| Kiekberg | Plasmolen | 76,7 | 51° 45′ NB, 5° 55′ OL | Natuurgebied Sint Jansberg | ||
| Duivelsberg (Duits: Wylerberg) |
Berg en Dal | 75,9 | 51° 49′ NB, 5° 57′ OL | |||
| Papenberg | Mook | 75 | 51° 45′ NB, 5° 55′ OL | Natuurgebied Mookerheide | ||
| Ravenberg | Beek | 67 | 51° 50′ NB, 5° 55′ OL | [4] | ||
| Sint-Maartensberg | Plasmolen | 66,1 | 51° 45′ NB, 5° 56′ OL | Natuurgebied Sint Jansberg | ||
| Sint-Jansberg | Plasmolen | 59 | 51° 44′ NB, 5° 56′ OL | Natuurgebied Sint Jansberg[5] | ||
| Boterberg | Berg en Dal | 46 | 51° 50′ NB, 5° 55′ OL | |||
| Reichswaldhöhen / Duitse deel van de Groesbeeker Lobus (bij Grafwegen) |
N.N. | 74 | 51° 45′ NB, 5° 58′ OL | Niet ver van de brandtoren; ligt de beroemde rots het "Goldenes Kalb" | ||
| Freudenberg (Freilenberg) |
71 | 51° 45′ NB, 5° 59′ OL | ||||
| Jan | 66 | 51° 45′ NB, 5° 58′ OL | ||||
| Hunsköbel | 62[6] | 51° 45′ NB, 5° 58′ OL | ||||
| Jäje | 54[6] | 51° 44′ NB, 5° 58′ OL | ("Sohn von Jan")[6] | |||
| Hertenkop | 50[6] | 51° 45′ NB, 5° 59′ OL | ||||
| Reichswaldhöhen / Kranenburger Lobus (zuidelijk van Kranenburg bij Kleef) |
Klever Berg | 106[7] | 51° 47′ NB, 6° 7′ OL | Met uitkijktoren | ||
| Rupenberg | 96[6][8] | 51° 46′ NB, 6° 5′ OL | ||||
| Stoppelberg | 92 | 51° 46′ NB, 6° 5′ OL | ||||
| Brandenberg | 90 | 51° 46′ NB, 6° 1′ OL | ||||
| Geldenberg | 89 | 51° 45′ NB, 6° 3′ OL | Met brandtoren | |||
| Sternberg | 86 | 51° 48′ NB, 6° 7′ OL | Standplaats oorlogsgedenkteken | |||
| Neun-Uhren-Berg (Negenurenberg) |
87 | 51° 46′ NB, 6° 4′ OL | ||||
| Lentsenberg | 85 | 51° 45′ NB, 6° 1′ OL | ||||
| Treppkesberg (Trepkesberg) |
84 | 51° 46′ NB, 6° 4′ OL | ||||
| Rosenbordenberg | 81[6] | 51° 46′ NB, 6° 5′ OL | ||||
| Godlofsenberg | 81 | 51° 45′ NB, 6° 3′ OL | ||||
| Himmelsleiter | 80+ | 51° 45′ NB, 6° 1′ OL | ||||
| Pölsberg | 78[6] | 51° 45′ NB, 6° 4′ OL | ||||
| Beginenberg | 76[6] | 51° 46′ NB, 6° 1′ OL | ||||
| Drüller Berg (Drölsenberg) | 76 | 51° 46′ NB, 5° 60′ OL | ||||
| Köhlerberg | 74[6] | 51° 47′ NB, 6° 5′ OL | ||||
| Grote Högt | 70[6] | 51° 46′ NB, 6° 5′ OL | ||||
| Rauwenberg | 70[6] | 51° 45′ NB, 6° 3′ OL | ||||
| Hauberg | 68 | 51° 45′ NB, 6° 1′ OL | ||||
| Königsstuhl | 64[6] | 51° 45′ NB, 6° 4′ OL | ||||
| Mönnikenberg | 65[6] | 51° 46′ NB, 6° 5′ OL | ||||
| Pölhögt | 60[6] | 51° 46′ NB, 6° 1′ OL | ||||
| Spielberg | 53,6 | 51° 48′ NB, 6° 6′ OL | Standplaats oorlogsgedenkteken | |||
| Vossenhögt | 53[6] | 51° 46′ NB, 6° 0′ OL | ||||
| Maselberg | 52,5 | 51° 47′ NB, 6° 5′ OL | ||||
| Wolfsberg | 46 | 51° 47′ NB, 6° 4′ OL | Voormalige zandgroeve, thans beschermd natuurgebied | |||
| Vossberg | 46 | 51° 47′ NB, 6° 5′ OL | ||||
| Frasselter Berg | 40+ | 51° 47′ NB, 6° 2′ OL | ||||
| Heyberg | 40+ | 51° 46′ NB, 6° 2′ OL | Standplaats windturbine | |||
| Hingstberg | 33,3 | 51° 47′ NB, 6° 4′ OL | Voormalige zandgroeve, thans beschermd natuurgebied | |||
| Bedburg-Moyländer Höhen (van Kleef over Bedburg-Hau en Moyland naar Kalkar) |
Monreberg | 68,3 | 51° 43′ NB, 6° 18′ OL | Standplaats zendmasten en watertoren | ||
| Pierenberg | 57,6 | 51° 43′ NB, 6° 18′ OL | ||||
| Kalkarberg | 46,7 | 51° 44′ NB, 6° 17′ OL | Standplaats kazerne met zendinstallaties | |||
| Sternberg (bij Schneppenbaum) |
43 | 51° 45′ NB, 6° 13′ OL | ||||
| Eselsberg | 41 | 51° 45′ NB, 6° 12′ OL | Voormalige standplaats standerdmolen Schneppenbaumer Mühle (1926 gesloopt) | |||
| Schollenberg | 34,9 | 51° 45′ NB, 6° 13′ OL | ||||
| Pfalzdorfer Höhenrand (van Kalkar over Uedem naar Goch) |
Paulsberg | 55 | 51° 41′ NB, 6° 18′ OL | Militairgebied | ||
| Katzenberg | 54 | 51° 40′ NB, 6° 17′ OL | Standplaats van de windmolen Hohe Mühle, thans uitzichttoren (foto) | |||
| Totenhügel | 53+ | 51° 42′ NB, 6° 18′ OL | Standplaats grindgroeve | |||
| Rother Berg | 48,5 | 51° 40′ NB, 6° 17′ OL | Standplaats zendmasten, kazerne | |||
| Gochfortzberg | 45,2 | 51° 39′ NB, 6° 18′ OL | ||||
| Klutenberg | 40,1 | 51° 39′ NB, 6° 17′ OL | ||||
| Kalvariberg | 34 | 51° 43′ NB, 6° 6′ OL | ||||
| Xantener Lobus | Balberger/Labbecker Höhen, (Sonsbecker Schweiz, Tüschenwald, Uedemer Hochwald, tussen Sonsbeck, Labbeck en Marienbaum) |
Balberg (Balberger Höhe) |
87,4 | 51° 38′ NB, 6° 22′ OL | ||
| N.N. (im nördlichen Tüschenwald bei Wessels) | 86,9 | 51° 39′ NB, 6° 21′ OL | Standplaats zendtoren | |||
| Op den Hövel | 85,9 | 51° 38′ NB, 6° 24′ OL | ||||
| Steinhügel | 79,2 | 51° 39′ NB, 6° 21′ OL | ||||
| Dürsberg | 79 | 51° 37′ NB, 6° 23′ OL | Met uitzichttoren. Ongeveer 0,5 km noordwestelijk van de Dürsberges ligt een naamloze heuvel met 80,9 m hoogte. | |||
| Auf dem Berg | 78,8 | 51° 37′ NB, 6° 24′ OL | ||||
| Krobsberg | 75,7 | 51° 38′ NB, 6° 22′ OL | ||||
| Die Hau | 73 | 51° 39′ NB, 6° 21′ OL | ||||
| N.N. (in Uedemer Hochwald) | 72 | 51° 41′ NB, 6° 22′ OL | Naast de telecommunicatietoren | |||
| Die Wendeltreppe | 60+ | 51° 37′ NB, 6° 23′ OL | ||||
| Sandberg | 48,9 | 51° 37′ NB, 6° 25′ OL | Voormalige zandgroeve | |||
| Hufscher Berg | 46 | 51° 40′ NB, 6° 22′ OL | ||||
| Die Hees/Maikamer (bij Xanten) |
Drei-Bäumchen-Berg | 75,5 | 51° 38′ NB, 6° 28′ OL | Standplaats zendtoren (Richtfunkschaltstelle van de luchtmacht); drie rotsblokken beschermd als natuurmonument | ||
| Fürstenberg (ook: Ob Tolls Berg) |
75[9] | 51° 39′ NB, 6° 28′ OL | Standplaats Romeins legerkamp Castra Vetera, oostzijde thans beschermd natuurgebied | |||
| Wolfsberg | 74,8 | 51° 38′ NB, 6° 27′ OL | ||||
| Heesberg | 72,6 | 51° 39′ NB, 6° 27′ OL | Standplaats brandtoren, zendmast | |||
| Dachsberg | 56 | 51° 39′ NB, 6° 28′ OL | ||||
| Bönninghardt | Haagscher Berg | 57,8 | 51° 35′ NB, 6° 27′ OL | |||
| Mühlenhöhe Alpen | 57,2 | 51° 35′ NB, 6° 30′ OL | Standplaats Altes Kastell en Alte Mühle | |||
| Die Leucht | 53+ | 51° 33′ NB, 6° 31′ OL | ||||
| Schmitteberg | 35+ | 51° 35′ NB, 6° 25′ OL | Meer vlakke heuvels in de buurt: Bramenberg, Brückenberg, Legeberg | |||
| Paßenberg (Passberg) |
35 | 51° 36′ NB, 6° 26′ OL | Grindgroeve | |||
| Stebbigsberg | 33,2 | 51° 35′ NB, 6° 25′ OL | ||||
| Inselberge bij Kamp-Lintfort | Rayener Berg | 63[10] | 51° 28′ NB, 6° 32′ OL | Standplaats windmolen; beschermd natuurgebied | ||
| Dachsberg | 54,8 | 51° 30′ NB, 6° 30′ OL | ||||
| Gülixberg | 43,5 | 51° 27′ NB, 6° 32′ OL | ||||
| Niersenberg | 37,9 | 51° 31′ NB, 6° 32′ OL | ||||
| Kamper Berg (ook: Hoher Busch) | 35,8 | 51° 31′ NB, 6° 31′ OL | Standplaats Kloster Kamp | |||
| Schaephuysener Höhen (van Oermten over Schaephuysen naar Tönisberg) |
Saelhuyser Berg | 80,3 | 51° 27′ NB, 6° 28′ OL | Standplaats verhoogde watertank | ||
| Schardenberg / Finkenberg |
77 | 51° 27′ NB, 6° 28′ OL | ||||
| Windberg | 69,7 | 51° 26′ NB, 6° 28′ OL | Standplaats Funkkontrollmessstelle van de Bundesnetzagentur | |||
| Mühlenberg (bei Rheurdt) |
69,5 | 51° 28′ NB, 6° 28′ OL | Standplaats zendmast aan de oostzijde | |||
| Hahnenberg | 69,2 | 51° 26′ NB, 6° 28′ OL | ||||
| Oermter Berg (Oermtschen Berg) | 68,1 | 51° 29′ NB, 6° 28′ OL | Windpark aan de westzijde | |||
| Wartsberg | Tönisberg | 68 | 51° 25′ NB, 6° 29′ OL | |||
| Mühlenberg | Schaephuysen | 65,8 | 51° 26′ NB, 6° 28′ OL | Standplaats voormalige windmolen St. Michael-Turm | ||
| Warzberg | 64 | 51° 28′ NB, 6° 28′ OL | ||||
| Mühlenberg | Tönisberg (Haag) | 63,6 | 51° 25′ NB, 6° 29′ OL | Heden ten dage staat hier geen molen meer | ||
| Tönisberger Höhen (Tönisberg, Hattmanns-Berg) |
55+ | 51° 24′ NB, 6° 30′ OL | Standplaats van de Tönisberger Mühle, zendmast en Schacht Niederberg IV | |||
| Wolfsberg | 55+ | 51° 24′ NB, 6° 31′ OL | ||||
| Inselberge bij Krefeld | Hülser Berg | 63 | 51° 23′ NB, 6° 32′ OL | Met uitkijktoren | ||
| Egelsberg | 47 | 51° 23′ NB, 6° 35′ OL | Standplaats van de Egelsbergmühle | |||
Opmerkingen
bewerken- De Kapuzinerberg en de Inrather Berg bij Krefeld, evenals de Eyller Berg, de Pattberg en de Halden Norddeutschland en Rossenray bij Kamp-Lintfort zijn kunstmatige heuvels; die geologisch niet tot de Nederrijnse Heuvelrug horen.
- Ook de Süchtelner Höhenzug (ook Viersener Horst genoemd), die zich van Mönchengladbach over Viersen en Süchteln naar Grefrath uitstrekt, wordt – hoewel in de regio Niederrhein gelegen – niet tot de Niederrheinischen Höhen gerekend. De Süchtelner Höhen ontstonden niet, zoals in de jaren 1970 aangenomen, als stuwwal, maar ontstond ongeveer 25 miljoen jaar geleden als horst.[11]
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑ a b Hoogte en ligging volgens de amtelijke kaarten van TIM-online (Topographische Informationsmanagement des nordrhein-westfälischen Landesvermessungsamtes).
- ↑
De mooiste bergwandelingen van Nederland
- ↑ Klim 'Stollenberg' website NijmegenFietsen.nl
- ↑ Villa’s op de Ravenberg in Beek Nieuwsbrief Stichting tot Behoud van Monument en Landschap in de gemeente Ubbergen, februari 2011
- ↑ Natura 2000 Gebiedsanalyse voor de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) Provincie Limburg, 15 december 2017
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Naam, ligging en hoogte volgens markeringssteen ter plaatse, zie bijvoorbeeld Fotos von Ton Peters. Gearchiveerd op 12 februari 2013. Geraadpleegd op 9 augustus 2012. m oder Fotos von Manfred Driever. Gearchiveerd op 5 maart 2016. Geraadpleegd op 9 augustus 2012.
- ↑ Hoogte volgens de basiskaart en in anderen bronnen slechts met 99 m angegeben
- ↑ Hoogte volgens de basiskaart hier slechts ca. 86 m
- ↑ Hoogte volgens Deutsche basiskaart slechts 71,6 m
- ↑ Hoogte volgens de basiskaart slechts 57,5 m
- ↑ (de) Geologie im Raum Hinsbeck. Geraadpleegd op 3 juli 2012.
Zie de categorie Niederrheinischer Höhenzug van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.