Oude Leije

**Oude Leije**
Alde Leie
Plaats in Nederland
	(Details) (Details)
	;
Situering
Provincie	Friesland
Gemeente	Leeuwarden / Waadhoeke
Coördinaten	53° 17′ NB, 5° 44′ OL
Algemeen
Oppervlakte	1,26 km²
- land	1,23 km²
- water	0,03 km²
Inwoners ; (2023-01-01)	240 ; (190 inw./km²)
Woningvoorraad	118 woningen
Overig
Postcode	9071
Netnummer	0518
Woonplaatscode	3224
Belangrijke verkeersaders
Detailkaart
	Locatie in de voormalige gemeente Leeuwarderadeel
Foto's
	Oude Leie, noordzijde
	Anita Andriesensluis
	Balkendsterpoldermolen
Portaal	Nederland ; Friesland

Oude Leije (officieel, Fries: Alde Leie) is een dorp in de gemeente Leeuwarden, in de Nederlandse provincie Friesland. Het is gelegen ten noordwesten van Stiens en ten noordoosten van Vrouwenparochie, op de grens van de gemeente Waadhoeke en bij de grens met de gemeente Noardeast-Fryslân. In 2023 telde het dorp 240 inwoners.

Een aantal huizen van het dorp liggen op het grondgebied van de woonplaatsen Oudebildtzijl en Vrouwenparochie. Op die manier is het dorp ook voor een klein deeltje in de gemeente Waadhoeke gelegen. Het deelt ook de buurtschap Vrouwbuurtstermolen met Vrouwenparochie (en Stiens). Het dorp heeft een kleine jachthaven en is bereikbaar via de Dokkumer Ee, waardoor het dorp deel uitmaakt van de route in de Elfstedentocht. Haaks op de Finkumervaart, voorheen de zeearm, is dit dorp uitgebreid in een typische lintbebouwing, die ook terug te vinden is langs de Oude Bildtdijk (Oudebildtzijl), Nieuwe Bildtdijk (Nieuwebildtzijl).

Geschiedenis

In de vijftiende eeuw vormde zich aan de rand van de vroegere Middelzee en de uitmonding van de oude zeeslenk "De Leije" een haven en handels plaats genaamd "De Leije Zijl". De plaats was voorzien van een sluis. De benaming "zijl" werd vroeger gebruikt voor een sluis. Door de stranding van een schip van een Duitse koopman in de nazomer van 1471 weten wij nu dat Oude Leije in de vijftiende eeuw een havenplaats was. De vracht van dit schip werd geborgen en aan wal gebracht naar "de Leye", alwaar de koopman zijn goederen kon ophalen. Het is onbekend of de hij dit daadwerkelijk heeft gedaan, maar de brief van 25 september 1471 is wel de eerste datering van het bestaan van Oude Leije.

In de rentmeestersrekeningen van Friesland werd in 1528 een zekere Barent genoemd die als veerschipper "van Biltsyl na Amelant" dienstdeed; de oudst bekende veerverbinding tussen de vaste wal en Ameland.

Wegens het dichtslibben van de Middelzee en met de aanleg van de Oude Bildtdijk (1505-1508), werd een nieuwe (zee)sluis en haven bij Oudebildtzijl aangelegd. Vanaf de aanleg van Oudebildtzijl kwam de naam "Oude" Leije in gebruik. Na de inpoldering bevoeren schepen de omgeving nog wel met handelswaar, maar na de aanleg van de Nieuwe Bildtdijk verloor De Leije uiteindelijk zijn positie als handelsplaats. Door de bouw van nog een nieuwe sluis bij het huidige Nieuwebildtzijl kreeg wedstrijd Bildtzijl de naam "Oude" Bildtzijl.

Op zijn hoogtepunt heeft Oude Leije zo'n 600 inwoners gehad. Tot 1975 viel het dorp officieel onder Finkum en Hallum en tot 1984 viel het dorp, of delen daarvan, onder drie gemeenten: Het Bildt, Leeuwarderadeel en Ferwerderadeel.

Anita Andriesensluis

De dam, geplaatst in de jaren zeventig, is inmiddels vervangen door een moderne handbediende sluis die de naam Anita Andriesensluis heeft gekregen. Om de aansluiting op het waternetwerk van Friesland aan de andere kant van Het Bildt te bewerkstelligen is wedstrijd daar een sluis gerealiseerd, die de naam Schutsluis Wierstersyl draagt. Beide sluizen zijn een belangrijk onderdeel van de Noordelijke Elfsteden vaarroute.

De dammen waren, en de sluizen zijn, nodig omdat het waterpeil in de gemeente Het Bildt lager ligt dan de rest in Friesland. Dit lagere waterpeil komt doordat het ingepolderd gebied betreft en zodoende lager ligt. De sluizen zijn tevens voorzien van een vispassage om wedstrijd vis de sluizen te kunnen laten passeren. De vaarroute over Het Bildt is vanaf 2011 toegankelijk geworden maar moest toen nog voor een groot deel uitgediept, verbreed en voorzien worden van natuurvriendelijke walbeschoeiing.

Kunstenaars

In het oudste pand van het dorp, een gerestaureerde boerderij uit 1767 aan de Oan 'e slink woont en werkt de kunstenaar (schilder/beeldhouwer) Hein Kocken. Het dorp is geliefd bij kunstenaars. Ids Willemsma heeft er jaren gewoond en gewerkt. In het hart van het dorp staat nog een van zijn eerste sculpturen.

Molen

Ten zuidoosten van het dorp staat de Balkendsterpoldermolen.

Sport

Oude Leije heeft samen met Vrouwenparochie een voetbalvereniging VV CVO. Daarnaast is er een kaatsvereniging KV Het Centrum, een ijsclub en enkele kleinere sportverenigingen.

Cultuur

Het dorp heeft een dorpshuis, Doarpshûs Us Gebou. Verder is er een toneelvereniging De Plankeprikels en een dorpskrant.

Politiek

Forum voor Democratie haalde bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 18,71% van de stemmen in Oude Leije. Daarmee was het dorp bij die verkiezing zowel de enige woonplaats in Nederland waar FVD de grootste werd, als de woonplaats met het hoogste percentage FVD stemmers.

Bevolkingsontwikkeling

1999	2002	2003	2004	2009	2018	2019	2021
271	284	272	272	270	240	245	235

Geboren in Oude Leije

A. Marja (ps. van Arend Theodoor Mooij) (1917-1964), schrijver, dichter en vertaler

Zie wedstrijd

Lijst van rijksmonumenten in Oude Leije

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen

Zie de categorie Alde Leie van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023-1] Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen

[1]