Pali-canon


Boeddhisme
Concepten
Geschiedenis
Stromingen
Geschriften
Tempels
Devotie
Per land
Termen
Van A tot Z

De Pali-canon (Pali: Tipitaka) is de enige nog bestaande vroeg-boeddhistische verzameling van toespraken (soetta's) van de Boeddha. De Pali-canon vindt zijn oorsprong in de toespraken die de Boeddha gaf gedurende de laatste 45 jaar van zijn leven, toen hij een actieve leraar was. De Pali-canon is de officiële tekst van het Theravada-boeddhisme.

Standaardeditie van de Thaise Pali-canon

Oorsprong

De Pali-canon is opgesteld in de taal Pali, en is voor de eerste keer gereciteerd in de eerste raadsvergadering van de boeddhistische Sangha (gemeenschap van monniken) in het jaar 543 of 425 voor Christus. Deze vergadering vond plaats kort na het overlijden van de Boeddha. Het doel van de vergadering was het vastleggen van de leringen die de Boeddha in de afgelopen 45 jaar gegeven had. In deze vergadering heeft de monnik Ananda alle toespraken over de Dhamma (de leer van de Boeddha) gereciteerd. De monnik Upali reciteerde alle toespraken over de vinaya: de monastische regels voor boeddhistische monniken.

In het Pali wordt de Pali-canon de Tipitaka genoemd, wat 'de drie manden' betekent. Tijdens de eerste recitatie waren er echter slechts twee manden:

De Vinaya-pitaka: de mand van de vinaya - de boeddhistische monastische code.
De Sutta-pitaka: de mand van de suttas - de toespraken over de Dhamma.

De derde pitaka (de Abhidhamma-pitaka) is van latere datum (543 tot 250 voor Christus) en bevat divers filosofisch commentaar en filosofische extrapolaties gebaseerd op de Sutta-pitaka. In de Abhidhamma-pitaka zijn de onderliggende doctrinale principes van de Suttanta-pitaka gereorganiseerd en toegepast in een systematisch kader dat toegepast kan worden in de analyse van de natuur van geest en lichaam. De Abhidhamma wordt echter niet algemeen geaccepteerd als een correcte leer. Sommige monniken en leraren denken dat er fundamentele fouten in zitten. De Suttanta-pitaka en Vinaya-pitaka vormen samen het 'woord van de Boeddha'. De Abhidhamma valt daarbuiten omdat het commentaar van later datum is.

Verdere ontwikkeling

Traditionele wijze van publicatie van de Pali-canon

Ananda werd door de Boeddha geprezen om zijn fenomenale geheugen. Hij gebruikte echter waarschijnlijk verschillende manieren om de toespraken van de Boeddha gemakkelijker te onthouden. Veel van de toespraken van de Boeddha zijn daardoor geen letterlijke weergave van de toespraken van de Boeddha, maar bevatten standaardformules en beschrijvingen die vaak herhaald worden om het onthouden van vele, vaak enigszins dezelfde uitspraken en formuleringen makkelijker te maken.

In de periode na de eerste boeddhistische raadsvergadering doken er nog verschillende (verzamelingen van) toespraken op, die Ananda niet had gereciteerd omdat hij niet van het bestaan ervan af wist. Deze zijn daarom later toegevoegd tot de Suttanta-pitaka. Vanaf het jaar 250 voor Christus was dit niet meer mogelijk, omdat de Sangha toen in de derde boeddhistische raadsvergadering besloten heeft om de Tipitaka officieel te 'sluiten' voor nieuwe toevoegingen of wijzigingen in de tekst.

In de tijd van de Boeddha was het traditie in India dat religieuze geschriften niet opgeschreven werden, maar door groepen monniken werden onthouden en frequent gereciteerd. De monniken konden elkaar zodoende corrigeren als een van hen een fout maakte in de recitatie van een toespraak. Op deze manier werd de Pali-canon van het jaar 543 tot het jaar 35 voor Christus doorgegeven van leraar op leerling. Toen was er een oorlog op Sri Lanka, waardoor verschillende monniken stierven. Het werd de gemeenschap van monniken duidelijk dat het beter was de Tipitaka op te schrijven, voor het geval er in de toekomst zo veel monniken zouden sterven dat gedeeltes van de Tipitaka verloren zouden gaan. De Pali-canon werd aldus voor de eerste keer opgeschreven in de Grot Aloka, vlak bij Matale, op Sri Lanka, in de jaren 35 tot 32 voor Christus.

Moderne versies

Traditionele Thaise stijl kast met Pali-canon

Tegenwoordig hebben de drie voornaamste Theravada-landen (Sri Lanka, Thailand en Myanmar) elk hun eigen Tipitaka, die echter zeer sterk met elkaar overeenkomen. In het jaar 1956 hebben deze drie landen in Myanmar de zesde boeddhistische raadsvergadering gehouden, met als doel de verschillen te analyseren en tot één standaardversie van de Tipitaka te komen. Deze uiteindelijke versie (de Boeddha Jayanti-Editie van de Tipitaka) is er wel gekomen maar werd slechts één keer uitgegeven, in Myanmar in het jaar 1957. De reden hiervoor is dat de drie landen hun eigen individuele versie niet wilden opgeven en vervangen door de Boeddha Jayanti-Editie. De Boeddha Jayanti-Editie was echter samengesteld door de meest voorname monniken van de drie voornaamste boeddhistische landen en kan beschouwd worden als de meest correcte versie.

Na de enige uitgave van de échte Boeddha Jayanti-Editie in 1957 heeft Myanmar zijn eigen oude Tipitaka vervolgens uitgegeven onder de naam Boeddha Jayanti-Editie. Er is nu in Thailand een organisatie die de originele Boeddha Jayanti-Editie weer opnieuw en gratis gaat uitbrengen onder de naam 'World Tipitaka'. De lokale edities van de Tipitaka zijn tegenwoordig ook beschikbaar in digitale vorm en op het internet. Naast deze edities van de Pali-canon is er ook de editie van de Pali Text Society (PTS) in Engeland.

Vertaling in het Nederlands

Het overgrote deel van de Sutta-pitaka is in boekvorm in een Nederlandse vertaling verschenen:

Dīgha-Nikāya: De verzameling van lange leerredes - vertaald door Jan de Breet en Rob Janssen, Rotterdam 2001
Majjhima-Nikāya, De verzameling van middellange leerredes Deel I, De eerste vijftig leerredes (Mulapannasa), vertaald door Jan de Breet en Rob Janssen, Rotterdam 2004
Majjhima-Nikāya, De verzameling van middellange leerredes Deel 2, De middelste vijftig leerredes (Majjhimapannasa), vertaald door Jan de Breet en Rob Janssen, Rotterdam 2004
Majjhima-Nikāya, De verzameling van middellange leerredes Deel 3, De laatste vijftig leerredes (Uparipannasa), vertaald door Jan de Breet en Rob Janssen, Rotterdam 2005
Samyutta-Nikāya: De verzameling van thematisch geordende leerredes Deel 1, Het deel der verzen (Sagatha-Vagga) - vertaald door Jan de Breet en Rob Janssen, Rotterdam 2010
Samyutta-Nikāya: De verzameling van thematisch geordende leerredes Deel 2, Het deel der oorzaken (Nidana-Vagga) - vertaald door Jan de Breet en Rob Janssen, Rotterdam 2011
Samyutta-Nikāya: De verzameling van thematisch geordende leerredes Deel 3, Het deel der geledingen (Khandha-Vagga) - vertaald door Jan de Breet en Rob Janssen, Rotterdam 2012
Samyutta-Nikāya: De verzameling van thematisch geordende leerredes Deel 4, Het deel der zes zintuiggebieden (Salyatana-Vagga) - vertaald door Jan de Breet en Rob Janssen, Rotterdam 2014
Samyutta-Nikāya: De verzameling van thematisch geordende leerredes Deel 5, Het grote deel (Maha-Vagga) - vertaald door Jan de Breet en Rob Janssen, Rotterdam 2013
Anguttara-Nikāya: De verzameling van numeriek geordende leerredes Deel 1, Het boek van de enen, twee- en drietallen (Ekaka-Nipata, Duka-Nipata, Tika-Nipata) - vertaald door Jan de Breet en Rob Janssen, Uitgeverij Bodhi, 2016.
Anguttara-Nikāya: De verzameling van numeriek geordende leerredes Deel 2, Het boek van de viertallen (Catukka-Nipata) - vertaald door Jan de Breet en Rob Janssen, Uitgeverij Bodhi, 2016.
Anguttara-Nikāya: De verzameling van numeriek geordende leerredes Deel 3, Het boek van vijf- en zestallen (Pancaka-Nipata, Chakka-Nipata) - vertaald door Jan de Breet en Rob Janssen, Uitgeverij Bodhi, 2019.
Anguttara-Nikāya: De verzameling van numeriek geordende leerredes Deel 4, Het boek van zeven-, acht- en negentallen (Sattaka-Nikaya, Atthaka-Nikaya, Navaka-Nikaya) - vertaald door Jan de Breet en Rob Janssen, Uitgeverij Bodhi, 2019.
Khuddaka-Nikāya: De verzameling van korte teksten Deel 1, Sutta-Nipāta & Dhammapada) - vertaald door Jan de Breet en Rob Janssen, Rotterdam 2002
Khuddaka-Nikāya: De verzameling van korte teksten Deel 2, Khuddaka-Pāṭha, Udāna, Itivuttaka & Cariyapiṭaka) - vertaald door Jan de Breet, Rob Janssen en Anco van der Vorm, Rotterdam 2007
Khuddaka-Nikāya: De verzameling van korte teksten Deel 3, Verzen van monniken en nonnen,(Theragāthā en Therīgāthā) - vertaald door Ria Kloppenborg, Nieuwerkerk a/d IJssel 2000

Sinds januari 2019 zijn alle rechten van bovenstaande uitgaven overgegaan naar Stichting Vrienden van het Boeddhisme (VvB), evenals die van de imprint Bodhi Uitgeverij, en worden de boeken zonder winstoogmerk uitgegeven.

Externe links

Nederlandse vertalingen van delen van de Pali-canon:

Engelstalig:

Zie de categorie Pali Canon van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.