Regering-Carton de Wiart

De regering-Carton de Wiart (20 november 1920 - 16 december 1921) was een Belgische regering. Het was een coalitie van de Katholieke Partij (73 zetels), BWP (70 zetels) en de Liberale Partij (34 zetels). De regering volgde de regering-Delacroix II op en werd opgevolgd door de regering-Theunis I. Het was deze regering die werd geconfronteerd met een depressie in de wereldeconomie die leidde tot een daling van de productie en een stijging van de werkloosheid, waardoor de staat de vakbondsfondsen financieel moest steunen.

Regering-Carton de Wiart
Zetelverdeling in de Kamer van de bestuursmeerderheid van Carton de Wiart
Coalitie	​ Katholieke Partij ​ BWP ​ Liberale Partij
Zetels Kamer	177 van 186 (16 november 1919)
Premier	Henri Carton de Wiart
Aantreden	20 november 1920
Ontslagnemend	20 november 1921
Einddatum	16 december 1921
Voorganger	Delacroix II
Opvolger	Theunis I
Portaal    België

Verloop

De voorgaande regering, de regering-Delacroix II diende haar ontslag in op 3 november 1920. Op 8 november benoemde koning Albert I Henry Carton de Wiart tot formateur. Op 20 november stelde hij zijn nieuwe regering voor. Het was weer een regering van nationale eenheid, een zogenaamde tripartite. De regering telde 5 ministers van de Katholieke Partij, 4 van de BWP en 3 van de Liberale Partij.

De regering loodste de grondwetsherziening, met onder meer het algemeen enkelvoudig stemrecht en een hervorming van de Senaat, door het parlement. Socialistische verwezenlijkingen waren de invoering van de achturige werkdag (wet van 14 juni 1921) en de afschaffing van artikel 310 van het Strafwetboek, dat werd gezien als een belemmering van het stakingsrecht (wet van 24 mei 1921). Een andere eis van de socialisten, de beperking van de dienstplicht tot zes maanden, haalde het echter niet. De katholieken haalden een slag binnen met de toekenning van de rechtspersoonlijkheid aan verenigingen zonder winstoogmerk (wet van 27 juni 1921), van belang voor religieuze gemeenschappen, caritatieve en onderwijsinstellingen. Daarnaast wisten zij zich door de wet op de vrijheid van vereniging (wet van 24 mei 1921) gevrijwaard van socialistische monopolisering van de vakbonden.

Op 15 oktober 1921 werd de grondwetsherziening door de koning afgekondigd, wat de ontbinding van de Kamers impliceerde. De socialisten begonnen daarop onmiddellijk te mobiliseren voor de op handen zijnde verkiezingen volgens het nieuwe systeem, en verlieten de regering op 24 oktober 1921. Dit betekende het einde van de naoorlogse heilige unie tussen katholieken, socialisten en liberalen. Op 4 oktober namen de liberale ministers ontslag omdat de regering met een stemming meerderheid (katholiek) tegen minderheid (liberaal) beslist had om Frans Van Cauwelaert te benoemen tot burgemeester van Antwerpen. De restregering bood haar ontslag aan na die verkiezingen van 20 november 1921. Ze bleef de lopende zaken waarnemen tot de installatie van de regering-Theunis I op 16 december 1921.

Samenstelling

De regering-Carton de Wiart telde aanvankelijk 12 ministers: 5 voor de Katholieke Partij, 4 voor de BWP en 3 voor de Liberale Partij.

Ambtsbekleder			Functie	Termijn	Partij
		Henri Carton de Wiart (1869-1951)	Eerste Minister	20 november 1920 - 16 december 1921	Katholieke Partij
			Minister Binnenlandse Zaken	20 november 1920 - 16 december 1921
		Emile Vandervelde (1866-1938)	Minister Justitie	20 november 1920 - 24 oktober 1921	BWP
		Henri Jaspar (1870-1939)	Minister Buitenlandse Zaken	20 november 1920 - 16 december 1921	Katholieke Partij
		Jules Destrée (1863-1936)	Minister Wetenschappen en Kunsten	20 november 1920 - 24 oktober 1921	BWP
		Georges Theunis (1873-1966)	Minister Financiën	20 november 1920 - 16 december 1921	extraparlementair (Katholieke Partij)
		Albéric Ruzette (1866-1929)	Minister Landbouw	20 november 1920 - 16 december 1921	Katholieke Partij
			Minister ad interim Openbare Werken	24 oktober 1921 - 16 december 1921
		Edward Anseele (1856-1938)	Minister Openbare Werken	20 november 1920 - 24 oktober 1921	BWP
		Joseph Wauters (1875-1929)	Minister Nijverheid, Arbeid en Bevoorrading	20 november 1920 - 24 oktober 1921	BWP
		Xavier Neujean (1865-1940)	Minister Spoorwegen, Zeewezen, Posterijen en Telegrafen	20 november 1920 - 16 december 1921	Liberale Partij
			Minister ad interim Wetenschappen en Kunsten	24 oktober 1921 - 16 december 1921
		Albert Devèze (1881-1959)	Minister Landsverdediging	20 november 1920 - 16 december 1921	Liberale Partij
		Louis Franck (1868-1937)	Minister Koloniën	20 november 1920 - 16 december 1921	Liberale Partij
		Aloys Van de Vyvere (1871-1961)	Minister Economische Zaken	20 november 1920 - 16 december 1921	Katholieke Partij
			Minister ad interim Justitie	24 oktober 1921 - 16 december 1921
		Ernest Mahaim (1865-1938)	Minister Nijverheid, Arbeid en Bevoorrading	24 oktober 1921 - 16 december 1921	extraparlementair (liberaal)

Herschikkingen

• Op 24 oktober 1921 nemen alle socialistische ministers uit de regering ontslag.
  • Jules Destrée, minister van Kunsten en Wetenschappen, wordt ad interim opgevolgd door Xavier Neujean, minister van Spoorwegen, Posterijen en Telegrafie.
  • Emile Vandervelde; minister van Justitie, wordt ad interim opgevolgd door Aloys Van de Vyvere, minister van Economische Zaken.
  • Edward Anseele, minister van Openbare Werken, wordt ad interim opgevolgd door Albéric Ruzette, minister van Landbouw.
  • Joseph Wauters, minister van Arbeid, Nijverheid en Ravitaillering, wordt opgevolgd door Ernest Mahaim (liberaal).

Bronnen, noten en/of referenties

Belgische regeringen