Schatjes!

Schatjes! is een Nederlandse komische film uit 1984 geregisseerd door Ruud van Hemert en geproduceerd door Chris Brouwer en Haig Balian.

Schatjes!
Alternatieve titel(s)	Army Brats, Darlings!
Regie	Ruud van Hemert
Producent	Haig Balian Chris Brouwer Anna Oomens (uitvoerend producent)
Scenario	Ruud van Hemert
Hoofdrollen	Peter Faber Geert de Jong Akkemay Frank Schaafsma Rijk de Gooyer
Muziek	Ruud van Hemert
Cinematografie	Theo van de Sande
Première	8 februari 1984
Genre	Komedie, Thriller
Speelduur	98 minuten
Taal	Nederlands
Land	Nederland
Vervolg	Mama is boos!
Kijkwijzer	Bewerk dit op Wikidata
(en) IMDb-profiel
MovieMeter-profiel
(mul) TMDb-profiel
(en) AllMovie-profiel
Portaal    Film

Verhaal

In het gezin Gisberts zijn de vier kinderen, Madelon, Thijs, Jan-Julius en Valentijn erg lastig. De oudste, Thijs, begluurt zijn zus en is steengoed in het maken van (rook)bommen e.d. om practical jokes met zijn ouders uit te halen. Madelon is evenals moeder Danny verliefd op de jonge tennisleraar Dennis, en ze zijn in hevige concurrentiestrijd verwikkeld. De jongere jongetjes Jan-Julius en Valentijn halen in hun kinderlijke onnozelheid allerlei kattenkwaad uit en luisteren eigenlijk alleen nog maar als hun chocola wordt aangeboden. Vader John, die bij de luchtmacht werkt, observeert zijn gezin vanuit zijn helikopter tijdens de legeroefeningen waar hij als militair aan meedoet, tot ergernis van zijn collega's. De zaak escaleert als Thijs een practical joke met zijn zus uithaalt waardoor moeder Danny haar met Dennis betrapt en de badkamer overstroomt. Thijs en Madelon besluiten de handen ineen te slaan en verschansen zich in het schuurtje, dat ze barricaderen.

De ouders, John en Danny, besluiten hierop de oudste twee kinderen naar de strenge kostschool Denneheuvel te sturen. De kinderen bedwelmen hun ouders en droppen ze, barricaderen het huis en verschansen zich daarin. Danny klimt op een ladder om haar kinderen via een raam op de eerste etage te overreden hen binnen te laten, maar de kinderen duwen haar ladder om, waardoor ze een been breekt. John krijgt hulp van collega's, waaronder zijn meerdere Pete Stewart, om binnen te komen. Dit lijkt te lukken totdat Jan-Julius met een pistool van zijn vader zwaait dat hij heeft gevonden (menend dat het een waterpistool is), en de militairen in paniek afdruipen. Beide ouders verschansen zich in een hotel en drinken zich een stuk in de kraag. De kinderen hebben ondertussen een groot probleem want ze hebben geen geld om eten te kopen en het huis wordt steeds viezer en rommeliger.

Tot Danny's ontzetting komt Dennis in het huis op bezoek en brengt eten mee. Madelons liefde voor Dennis is bekoeld, maar nadat hij een lied zingt is het weer aan. John slaagt erin ´s nachts het huis binnen te komen (in een scene die aan The Shining doet denken, inclusief bijl), waarna de kinderen met een van de auto's op de vlucht slaan. De ouders nemen de andere auto en zetten de achtervolging in. John rijdt veel te hard en is nog stomdronken, waardoor hij veel te laat reageert. Uiteindelijk komen de ouders bij wegwerkzaamheden met hun auto in een gat in de weg terecht. Dit wordt niet opgemerkt door de werklui, en het gat wordt volgestort met beton. De film eindigt met een aantal korte levensbeschrijvingen van de kinderen.

Rolverdeling

Acteur	Personage
Peter Faber	John Gisberts
Geert de Jong	Danny Gisberts
Akkemay	Madelon Gisberts
Frank Schaafsma	Thijs Gisberts
Pepijn Zomer	Jan-Julius Gisberts
Olivier Zomer	Valentijn Gisberts
Rijk de Gooyer	Pete Stewart
Erik Koningsberger	Dennis
Arie van Riet	John Wyatt
Esgo Heil	Bewaker Denneheuvel
Rolf Weber	Bewaker Denneheuvel
Cees van Oyen	Bewaker Denneheuvel
Sue Ellen Somer	Verpleegster Denneheuvel
Gerbin Stet	Robin

Opnames

De opnames van Schatjes! vonden plaats in 1983. Voor Ruud van Hemert was Schatjes! zijn eerste bioscoopfilm, nadat hij eerder succes had als de televisieregisseur van Wim T. Schippers' De Fred Haché Show en Barend is weer bezig!. Het merendeel van de film werd gedraaid in Noord-Brabant. De witte villa van de familie Gisberts is een huis uit 1921, aan de Dr. Batenburglaan 157 in Breda. Voor de gevechtshelikopters werd gebruikgemaakt van materieel van de divisie Licht Vliegwezen van de Belgische Landmacht. Zo vliegt John Gisberts met een Aérospatiale Alouette II-helikopter. Er werden diverse luxewagens gebruikt in de film. John Gisberts rijdt in een Buick LeSabre uit 1976, zijn vrouw Danny een Chevrolet Caprice Classic uit 1975. Tennisleraar Dennis rijdt een Chevrolet Camaro uit 1973. Hoewel de film geen musical is, verandert de film na vijf kwartier plotseling van stijl, als Erik Koningsberger van uit het niets het lied Ze zijn voorbij, alle uren van tederheid zingt voor Madelon.

Tijdens de opnames van de film was actrice Akkemay Elderenbos, die de rol van Madelon op zich nam, 14 jaar oud. Ondanks haar jeugdige leeftijd speelde zij in enkele gewaagde scènes, en ze kwam ook enkele malen gedeeltelijk ontkleed in beeld. Naast de vertoonde naaktscènes stond in het oorspronkelijke script ook een scène waarin Elderenbos' personage onder haar kleding masturbeerde. Deze scène werd uit de uiteindelijke film geschrapt. Een soortgelijke scène zou later verschijnen in de film Honneponnetje van Van Hemert uit 1988, met Nada van Nie in de hoofdrol. Elderenbos vertelde in een interview in 2013 dat zij van tevoren via het script op de hoogte was van de naaktscènes en daarover afspraken had gemaakt met regisseur Van Hemert. Hierbij was haar onder andere toegezegd dat zij nergens volledig naakt hoefde te acteren. Ze had met name nare herinneringen aan de tongzoenscènes met Koningsberger, die zij terugkijkend als "stom" betitelde.

Ontvangst

Schatjes! was enorm populair, mede vanwege het controversiële verhaal, de originele uitwerking ervan en de erg grove en inktzwarte humor. De film trok 1.048.168 bezoekers naar de bioscoop en was na Flodder, Ciske de Rat en Spetters de succesvolste Nederlandse speelfilm uit de jaren tachtig.

Na Schatjes! maakte Van Hemert in 1986 een vervolg met Mama is boos!, een film waarin hetzelfde gezin weer centraal staat maar waarin nu de ouders met elkaar op de vuist gaan, met als inzet de kinderen. De personages Madelon en Thijs werden echter geschrapt uit het vervolg, waardoor Akkemay en Frank Schaafsma niet hun opwachting maken in de vervolgfilm, maar komen indirect nog voorbij; bij het ontbijt op bed krijgen Danny en John een telegram van Madelon en Dennis en later zijn er foto's te zien van Madelon en Thijs.

Controverse

Op 9 november 2013 zond Veronica Film een special uit over Schatjes!. Presentator Matthijs Kleyn vroeg in deze uitzending de juridische visie van strafrechtadvocaat Gerard Spong op enkele scènes uit Schatjes!, waaronder de douchescène, waarin Akkemay Elderenbos' blote borsten werden betast door Erik Koningsberger. Spong zei hierop: "Gemeten aan de tekst van de wet, gekeken naar de rechtspraak, dan valt dit onder het huidige artikel kinderpornografie. En daar is geen twijfel over mogelijk." Het in bezit hebben of verspreiden van de film zou, volgens Spong, tot vervolging kunnen leiden.

Koningsberger vertelde in dezelfde reportage, dat hij niet de precieze leeftijd van Elderenbos ten tijde van de opname kende, en zijn acteerprestaties in de film niet als ontucht beschouwde. Volgens Spong zouden echter zowel Koningsberger, als de producenten en de regisseur van de film strafbaar zijn aan ontucht, ware het niet dat de destijds gepleegde feiten verjaard zijn. Wel zou bezit en verspreiding van de film nog tot vervolging kunnen leiden.

Boekadaptatie

• Allard Schröder - Schatjes! (1984, Luitingh)

Bronnen, noten en/of referenties