Tweede Kamerverkiezingen 1948
De Tweede Kamerverkiezingen 1948 waren verkiezingen voor de Nederlandse Tweede Kamer der Staten-Generaal die plaatsvonden op 7 juli 1948.
| Tweede Kamerverkiezingen 1948 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Datum | 7 juli 1948 | ||||||
| Land |  Nederland
| ||||||
| Te verdelen zetels | 100 | ||||||
| Opkomst | 93,67% | ||||||
| Resultaat | |||||||
| Grootste partij | KVP | ||||||
| Nieuwe kabinet | Drees-Van Schaik | ||||||
| Vorige kabinet | Beel I | ||||||
| |||||||
| Opvolging verkiezingen | |||||||
| |||||||
| |||||||
De verkiezingen waren noodzakelijk geworden door de ontbinding van de Tweede Kamer nadat een voorstel tot Grondwetsherziening in eerste lezing door Tweede Kamer en Eerste Kamer aangenomen was. Een onderdeel van deze grondwetswijziging was de herziening van het Nederlandse staatsbestel vanwege de voorgenomen soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië.
Uitslag
bewerkenVerkiezingsprognose
bewerkenVoorafgaand aan deze verkiezingen werd in april 1946 door het Nederlands Instituut voor de Publieke Opinie (NIPO) voor het eerst een zogeheten Galupp poll uitgevoerd, een steekproef waarbij aan kiezers werd gevraagd welke partij zij zouden stemmen indien er die dag verkiezingen zouden plaatsvinden. De uitslag daarvan werd kort voor de daadwerkelijke verkiezingen bekendgemaakt, op 15 mei 1946. Bij deze opiniepeiling verklaarde 32% op de KVP te zullen stemmen, 25% op de PvdA, 13% op de ARP, 10% op de CHU, 9% op de CPN, 8% op de VVD, 2% op de SGP en 1% op overige partijen. [1]
Opkomst en kiesdeler
bewerken| 1946 | 1948 | |||
|---|---|---|---|---|
| # stemmen | % | # stemmen | % | |
| Kiesgerechtigden | [2]5.275.888 | [3]5.433.633 | ||
| Niet opgekomen | 363.873 | 6,90[4] | 344.051 | 6,33[4] |
| Opkomst | 4.912.015 | 93,10[4] | 5.089.582 | 93,67[4] |
| Blanco/ongeldige stemmen | 151.304 | 3,08[5] | 156.625 | 3,08[5] |
| Geldige stemmen | 4.760.711 | 96,92[5] | 4.932.957 | 96,92[5] |
| Kiesdeler | 47.608 | - | 49.330 | - |
Verkiezingsuitslag naar partij
bewerkenBij deze verkiezingen kwam de KVP als sterkste uit de bus. Net als in 1946 behaalde zij 32 zetels. De PvdA verloor twee zetels en kwam op 27 zetels. Winst was er voor de VVD (de voortzetting van de PvdV) en de CHU (één zetel). De CPN verloor twee zetels. Ter rechterzijde kwam oud-minister van Koloniën Welter via een eigen lijst in de Kamer. Welter keerde zich tegen de in zijn ogen te progressieve koers van de KVP.
| Partij | 1946 | 1948 | verschil | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| # stemmen | %[6] | zetels | # stemmen | %[6] | zetels | % | zetels | ||
| KVP | 1.466.582 | 30,81 | 32 | 1.531.154 | 31,04 | 32 | +0,23 | 0 | |
| PvdA | 1.347.940 | 28,31 | 29 | 1.263.058 | 25,60 | 27 | -2,71 | -2 | |
| ARP | 614.201 | 12,90 | 13 | 651.612 | 13,21 | 13 | +0,31 | 0 | |
| CHU | 373.217 | 7,84 | 8 | 453.226 | 9,19 | 9 | +1,35 | +1 | |
| VVD[7] | 305.287 | 6,41 | 6 | 391.923 | 7,94 | 8 | +1,53 | +2 | |
| CPN | 502.963 | 10,56 | 10 | 382.001 | 7,74 | 8 | -2,82 | -2 | |
| SGP | 101.759 | 2,14 | 2 | 116.937 | 2,37 | 2 | +0,23 | 0 | |
| Lijst Welter | - | - | - | 62.376 | 1,26 | 1 | +1,26 | +1 | |
| Middenstandspartij | - | - | - | 40.949 | 0,83 | 0 | +0,83 | 0 | |
| Onafhankelijke Nationale Groep | - | - | - | 22.175 | 0,45 | 0 | +0,45 | 0 | |
| OSDAP/VPvdW | - | - | - | 15.322 | 0,31 | 0 | +0,31 | 0 | |
| RCP | - | - | - | 2.224 | 0,05 | 0 | +0,05 | 0 | |
| overige partijen in 1946 | 48.762 | 1,02 | 0 | - | - | - | -1,02 | 0 | |
| Totaal | 4.760.711 | 100 | 100 | 4.932.957 | 100 | 100 | 0 | 0 | |
Gekozen leden
bewerken
Zie Samenstelling Tweede Kamer 1948-1952 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Kabinetsformatie
bewerken Zie Kabinetsformatie Nederland 1948 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De kabinetsformatie was erop gericht een kabinet te vormen dat met het oog op de voorgenomen grondwetsherziening over een tweederdemeerderheid kon beschikken. Dat leidde in augustus 1948 tot het door KVP, PvdA, CHU en VVD gesteunde kabinet-Drees-Van Schaik.
Bronnen
- Tweede Kamer 7 juli 1948 op www.verkiezingsuitslagen.nl
- Verkiezingen; Historische uitslagen Tweede Kamer op opendata.cbs.nl
- Tweede-Kamerverkiezingen - 7 juli 1948 op www.nlverkiezingen.com
- Uitgebrachte stemmen bij Tweede Kamerverkiezingen, per partij, in absolute aantallen vanaf 1946 op www.politiekcompendium.nl
- Verkiezingsprogramma's 1948 bij het DNPP
Noten
- ↑ Hoe ons volk in April zou hebben gestemd,Het Parool, 15 mei 1946
- ↑ Inclusief 31.282 personen opgenomen in het Centraal Persoons Register.
- ↑ Inclusief 20.459 personen opgenomen in het Centraal Persoons Register.
- ↑ a b c d % van het aantal kiesgerechtigden.
- ↑ a b c d % van het aantal uitgebrachte stemmen.
- ↑ a b % van het aantal geldige stemmen.
- ↑ Nam in 1946 deel onder de naam Partij van de Vrijheid.