ZFC (Zaanlandsche Football Club) was een voetbalclub uit Zaandam die werd opgericht op 4 april 1904. ZFC speelde in de NVB in de tweede en later in de eerste klasse. In het seizoen 1924/1925 werd de club bekerkampioen van Nederland.
ZFC-Ajax, nov. 1965. Jan Plekker plukt de bal weg voor Co Prins. Op de achtergrond Zaanse huizen
Toen in 1954 in Nederland het betaald voetbal werd ingevoerd, werd ZFC een semi-profclub. In 1958 werd het kampioen van de Tweede Divisie A, zodat promotie naar de Eerste divisie werd afgedwongen. In 1962 werd ZFC echter teruggezet naar de Tweede divisie, omdat het aantal reeksen in de Eerste divisie werd teruggebracht van twee naar een. In die periode ondernamen de gebroeders Molenaar pogingen om via een fusie tussen KFC uit Koog aan de Zaan en ZFC tot één grote Zaanse club te komen. Deze pogingen liepen echter op een mislukking uit. Vervolgens werd in 1964 in Koog aan de Zaan FC Zaanstreek opgericht, dat de licentie van plaatsgenoot KFC overnam. In 1967 werd uit een fusie tussen Alkmaar '54 en FC Zaanstreek AZ '67 geboren.
ZFC heeft na de gedwongen degradatie naar de Tweede Divisie - destijds de laagste afdeling in het Nederlandse profvoetbal - nooit meer een rol van betekenis kunnen spelen. Na de grote sanering van 1971 keerde ZFC terug naar de amateurs. Vanwege tegenvallende resultaten en afnemend ledental fuseerde de club in 1990 met Z.V.V., een andere Zaanse vereniging, tot Hellas Sport Combinatie.
Een bekende speler uit de begintijd van ZFC was Hennie Dijkstra die in 1939 twee interlands speelde, en wel tegen België en Zwitserland. Een andere international die voor ZFC heeft gespeeld is Johnny Rep. Andere bekende spelers uit de late jaren zestig waren Abe van den Ban, Dick Helling en Piet Ouderland, die eerder voor Ajax speelde.
Zie lijst van spelers van ZFC voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Cees Driehuis (15)
Josef Uridil
