Zoegdidi (gemeente)
Zoegdidi (Georgisch: ზუგდიდის მუნიციპალიტეტი, Zoegdidis munitsipaliteti) is een gemeente in het westen van Georgië met ongeveer 93.000 inwoners (2024), gelegen in de regio Samegrelo-Zemo Svaneti. De gemeente heeft een oppervlakte van 692 km² en ligt in het Colchis laagland. De gelijknamige stad is het bestuurlijke centrum. De gemeente grenst voor een groot deel aan de autonome maar feitelijk afgescheiden republiek Abchazië, wat impact heeft op de dorpen langs de grens, die door de rivier Engoeri gevormd wordt.
Gemeente in Georgië 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Locatie in Georgië | |||
| |||
| Geografie | |||
| Regio | Samegrelo-Zemo Svaneti | ||
| Hoofdplaats | Zoegdidi | ||
| Oppervlakte | 692 km² [2] | ||
| Hoogste punt | Oerta (466 m) | ||
| Coördinaten | 42° 30' NB, 41° 52' OL | ||
| Bevolking | |||
| Inwoners (2024) | 92.915 [3] (134,3 inw./km²) | ||
| Etniciteit (2014) | Georgisch (99,6%) | ||
| Religie (2014) | Georgisch-Orthodox (98,4%) Jehova's (0,6%) | ||
| Bestuur | |||
| Burgemeester | Mamoeka Tsotseria (2021-) | ||
| Overige informatie | |||
| Tijdzone | UTC+4 | ||
| Website | zugdidi | ||
| Zoegdidi in Samegrelo-Zemo Svaneti | |||
  | |||
| Foto's | |||
| |||
| Colchis laagland met zicht richting Zoegdidi en Grote Kaukasus (Egrisigebergte) | |||
| |||
Geschiedenis
bewerkenHet grondgebied van de gemeente Zoegdidi is sinds de oudheid bewoond. Archeologische vindplaatsen bevestigen dat de draslanden aan de kust in het recente geologische verleden zijn ontstaan. Deze draslanden waren namelijk aanzienlijk minder groot tijdens de bloei van de Colchiscultuur in het vierde tot derde millennium v.Chr.
Tijdens de hellenistische periode liep een belangrijke handelsroute vanuit Svanetië in de richting van de Zwarte Zee langs de rivier Engoeri en door het gebied van de moderne gemeente Zoegdidi. Vanaf de Zwarte Zeekust werden handelsgoederen naar de Helleense wereld vervoerd. Bewijs van de ontwikkeling van deze handelsroute zou de oude necropolis van het dorp Riki zijn, met de graven van sociaal vooraanstaande leden.[4]
Na het uiteenvallen van het Koninkrijk Georgië in de 15e eeuw lag het gebied van Zoegdidi in het vorstendom Mingrelië (of ook wel Odisji en Samegrelo) en stond het onder de heerschappij van de adellijke Dadiani-familie. De stad Zoegdidi was de residentie van het vorstendom. Het Ottomaanse Rijk had de uiteindelijke controle over het gebied, maar vanaf de 18e eeuw verloren zij het gezag. Toen Rusland in 1810 overging tot de annexatie van West-Georgië werd de Russische bestuurlijke indeling langzamerhand ingevoerd die de basis legde voor de hedendaagse indeling.
In Russisch Rijk
bewerken
In 1867 werd Mingrelië volledig geannexeerd door het Russisch Rijk en werd opgenomen in het gouvernement Koetais. Daarbinnen werd het oejezd Zoegdidi opgericht.[5] Het oejezd, ook wel mazra genoemd in het Georgisch, had een grotere omvang dan de huidige bestuurseenheid, en omvatte ook Tsalendzjicha, Tsjchorotskoe en het grootste deel van Chobi.[4] In 1897 had dit oejezd in totaal 114.869 inwoners.[6]
Het oejezd was onderverdeeld in drie districten, zogeheten oetsjastoks, waaronder het oetsjastok Zoegdidi.[7] Dit oetsjastok had ongeveer de omvang van de moderne gemeente. De stad Zoegdidi was het bestuurlijk centrum van zowel het oejezd als oetsjastok.
Vorming district
bewerkenAan deze indeling kwam een eind met de grote bestuurlijke herindeling in de Sovjet-Unie in 1930 toen het rajon (district) Zoegdidi gevormd werd met de hedendaagse omvang. De stad Zoegdidi was tussen 1950 en 1995 een onafhankelijke bestuurlijke eenheid die direct ondergeschikt was aan de Georgische Sovjetrepubliek. In 1995 werd de stad weer aan het district toegevoegd en werd het district ingedeeld bij de nieuw gevormde regio (mchare) Samegrelo-Zemo Svaneti.
In 2006 werd het district omgezet naar gemeente. Tussen 2014 en 2017 was de stad Zoegdidi wederom een aparte bestuurseenheid naast de rest van de rurale gemeente. In 2017 werd dat teruggedraaid omdat deze constructie te duur en inefficiënt bleek.[8]
Geografie
bewerken
De gemeente Zoegdidi wordt in het uiterste westen begrensd door de Zwarte Zee, terwijl de noordwestelijke grens met Abchazië (Gali district) door de rivier Engoeri gevormd wordt. De gemeente grenst in het noordoosten aan Tsalendzjicha, in het oosten aan Tsjchorotskoe, en in het zuidoosten aan Chobi.
Colchis en Odisji
bewerkenHet zuidwestelijke deel van Zoegdidi ligt in het Colchis-laagland, dat een hoogte heeft van circa 10 meter boven zeeniveau. Een deel van het nationaal park Kolcheti ligt in de gemeente. Het noordoostelijke deel ligt van de gemeente in het Odisji-plateau. Dit plateau is een lichte verheffing ten opzichte van het laagland, met een hoogte tot ruim 300 meter boven zeeniveau, dat zich tot de voet van het Egrisigebergte strekt.[10]
Het hoogste punt van de gemeente, de berg Oerta met 466 meter boven zeeniveau, bevindt zich in een kleine beboste heuvelrug in het zuiden van de gemeente op de grens met Chobi, wat tevens het westelijke uiteinde is van het Odisji plateau. Vanuit het Egrisigebergte stromen verschillende rivieren in zuidwestelijke richting door de gemeente naar de Zwarte Zee.
Demografie
bewerkenBegin 2024 telde de gemeente Zoegdidi 92.915 inwoners,[3] een daling van bijna 8% ten opzichte van de volkstelling van 2014. Het aantal inwoners in de stad Zoegdidi daalde sinds 2014 met 4%, en raakte in deze periode de positie van 6e grote stad van het land kwijt aan Poti.
| Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Zoegdidi | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1897 | 1922 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002[11] | 2014 | 2020 | 2024 | |||||||
| Gemeente Zoegdidi | - | - | - | 74.246 |  96.643 |
112.241 |
120.217 |
125.444 |
167.760 |
 105.509 |
100.184 |
92.915
| ||||||
| Zoegdidi | 3.407 | 4.525 |
5.577 |
15.062 |
31.081 |
39.896 |
45.170 |
50.022 |
68.894 |
42.998 |
41.494 |
41.332
| ||||||
| Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.[12][13][6] Noot:[11] | ||||||||||||||||||
Etniciteit en religie
bewerkenDe bevolking van Zoegdidi is met 99,6% praktisch mono-etnisch Georgisch, waarbij ruim 200 Russen (0,2%) de grootste etnische minderheid zijn. Verder wonen er kleine aantallen Oekraïners, Bosja, Armeniërs, Assyriërs, Abchaziërs, Osseten, en Pontische Grieken.[15] Qua religie bestaat de bevolking voor 98,4% uit Georgisch-Orthodoxen. De enige geloofsminderheden zijn circa 600 jehova's (0,6%), waarvan bijna de helft in de stad Zoegdidi woont, en enkele tientallen moslims.
Vluchtelingen uit Abchazië
bewerken
Zoegdidi heeft meer dan andere gemeenten in Georgië de gevolgen gevoeld van de burgeroorlog rond Abchazië van 1992-93 en oprispingen daarna, zoals in 1998. In totaal zijn circa 300.000 etnisch Georgiërs ontheemd geraakt, waarvan slechts een beperkt deel kon terugkeren. De gemeente huisvestte in 2021 nog 14.962 huishoudens (49.379 personen) die geregistreerd staan als interne vluchtelingen (IDP, internally displaced persons).[16] Dit is na Tbilisi het hoogste aantal binnenlandse vluchtelingen in een gemeente. In internationale gremia wordt jaarlijks een beroep gedaan op het recht op terugkeer (naar Abchazië), maar dit wordt systematisch geweigerd door Abchazië en patroon Rusland.[17]
In het aangrenzende Gali district in Abchazië wonen ongeveer 30.000 Georgiërs. Door de inperking van het onderwijs in het Georgisch,[18] maar ook het ontnemen van het Abchazische "paspoort",[19] zijn zij meer afhankelijk geworden van interactie met Zoegdidi voor scholing,[20] pensioenrechten en complexere medische zorg.[21] Sinds 2016 zijn verschillende Abchazische checkpoints naar Georgisch gecontroleerd gebied gesloten, wat deze interactie bemoeilijkt en tot internationale kritiek heeft geleid. Sinds 2019 is alleen de brug over de Engoeri bij Zoegdidi open, maar tijdens de coronapandemie is deze ook een jaar gesloten geweest.[22] De beperkingen van het oversteken van de Engoeri en de gescheiden gemeenschappen en dorpen aan beide zijden van de feitelijke grens leiden geregeld tot menselijk leed.[23][24]
Administratieve onderverdeling
bewerken
De gemeente Zoegdidi is bestuurlijk onderverdeeld in 30 gemeenschappen (თემი, temi) met in totaal 58 dorpen (სოფელი, sopeli) en één stad (ქალაქი, kalaki).[1]
- stad: Zoegdidi, bestuurlijk centrum van de gemeente, tevens hoofdstad van de regio Samegrelo-Zemo Svaneti;
- dorpen: in totaal 58, waaronder Anaklia en Ganmoechoeri.
Bestuur
bewerkenDe gemeenteraad van Zoegdidi (Georgisch: საკრებულო, sakreboelo) is het vertegenwoordigend orgaan dat elke vier jaar via een gemengd kiesstelsel wordt gekozen. Deze bestaat sinds 2021 uit 45 leden: 30 leden worden via een proportionele lijststem gekozen en 15 leden worden gekozen door middel van een districtenstelsel.[25] In 2017 was de verhouding 15 proportioneel om 35 districtszetels.
Bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 werd Mamoeka Tsotseria van Georgische Droom met 51,6% van de stemmen gekozen tot burgemeester, via een tweede ronde tegen een kandidaat van Verenigde Nationale Beweging. De vijftien districtszetels zijn naar kandidaten van Verenigde Nationale Beweging (8) en Georgische Droom (7) gegaan. De oppositiepartij Verenigde Nationale Beweging behaalde de meeste proportionele stemmen (43,2%), gevolgd door Georgische Droom (40,1%) en Voor Georgië (10,6%). Tien andere partijen haalden de kiesdrempel van 3% niet.[26][27]
Zoegdidi was een van de slechts zeven gemeenten waar de heersende Georgische Droom partij geen meerderheid wist te behalen in de gemeenteraad.[28] De oppositiepartij Verenigde Nationale Beweging werd zelfs de grootste partij in Zoegdidi, maar niet genoeg voor een absolute meerderheid, nadat een hertelling een zetel van de partij afnam.[29] Dit leidde tot protest later in de maand, en een gespannen sfeer rond de tweede ronde voor de burgemeestersverkiezing en daarna.[30][31] Na verschillende pogingen werden de oppositiepartijen UNM en Voor Georgië het vier maanden na de verkiezingen eens over een voorzitter van de Sakrebulo.[32]
| Samenstelling Sakreboelo (zetels per partij) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 2017 [33] | 2021 [34] | |||
| Verenigde Nationale Beweging (UNM) | 5 | 22 | |||
| Georgische Droom (GD) | 43 | 20 | |||
| Voor Georgië | 3 | ||||
| Europees Georgië (EG) | 2 | ||||
| Totaal | 50 | 45 | |||
Bezienswaardigheden
bewerken
In de gemeente zijn diverse historische bezienswaardigheden uit de Egrisi- en Mingreelse bloeiperiode:[35]
- Dadiani-paleis in Zoegdidi. Tegenwoordig een geschiedenis- en architectuurmuseum. Een van de vooraanstaande paleizen in de Kaukasus in neogotische stijl. Al in de 19e eeuw werden hier archeologische vondsten uit Nokalakevi (Archaeopolis) tentoongesteld.
- Oude forten, zoals Tsjakvindzji, Roechi, en Anaklia.
- Verschillende oude kerken, zoals de Tsaisji-kathedraal (10e-11e eeuw), Sint Joriskerk in Koki (12-13e eeuw), Heilige Mariakerk in Kortscheli (17e eeuw).
- Nationaal park Kolcheti, een beschermd natuurgebied van draslanden in het westelijke kustgebied dat verspreid ligt over meerdere gemeenten.
Vervoer
bewerken
De belangrijkste hoofdweg in Georgië, S1 (Tbilisi - Zoegdidi - Abchazië), passeert door de gemeente en doet de hoofdplaats Zoegdidi aan. De S1 is in Zoegdid onderdeel van de Europese E97. Tevens hebben enkele belangrijke regionale hoofdwegen hun beginpunt in Zoegdidi, zoals de nationale route Sh6 naar Tsalendzjicha, de nationale route Sh7 naar Mestia, en de nationale route Sh8 naar Anaklia. Zoegdidi is het eindpunt van de spoorlijn uit Tbilisi.
Externe links
bewerkenReferenties
bewerken- ↑ a b (ka) Main Results of the 2014 Census (Publication) (pdf). Census.ge, National Statistics Office of Georgia (Geostat) p.233-234, 243-247 (28 april 2016). Gearchiveerd op 13 februari 2020. Geraadpleegd op 19 januari 2022.
- ↑ Totale oppervlakte van de stad Zoegdidi 21,4 km² en het rurale gebied van de gemeente 670,6 km².[1]
- ↑ a b (en) Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January. National Statistics Office of Georgia, Geostat (1 januari 2024). Geraadpleegd op 22 juli 2024.
- ↑ a b (ka) ზუგდიდის მუნიციპალიტეტის ისტორია (Geschiedenis van de gemeente Zoegdidi). Gemeente Zoegdidi. Gearchiveerd op 24 september 2022. Geraadpleegd op 16 oktober 2022.
- ↑ (ru) Gouvernement Koetaiskaja. Grote Russische Encyclopedie. Gearchiveerd op 20 september 2022. Geraadpleegd op 3 juli 2023.
- ↑ a b (ru) Zugdidi district 1939. Ethno Kavkaz. Geraadpleegd op 30 januari 2022.
- ↑ Зугдидскій участокъ, Zoegdidskiy oetsjastok
- ↑ (en) Parliament Reduces Number of Self-Governing Cities. Civil.ge (3 juli 2017). Geraadpleegd op 30 januari 2022.
- ↑ (en) Levan Tielidze, Ramin Gobejishvili, Levan Maruashvili en Nikoloz Astakhov (2019). Geomorphology of Georgia. Springer, pp. 201-203. ISBN 978-3-319-77764-1. Geraadpleegd op 22 augustus 2022.
- ↑ Tielidze, Geomorphology of Georgia, 11.3 Northern Kolkheti Foothill Hillock Relief ('Odishi Plateau' en 'Okriba or the Northern Imereti hillock subregion'), pagina 195-197, kaart pagina 190.[9]
- ↑ a b Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie [14], "1. Introduction", Pagina 1.
- ↑ (en) Population divisions of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (en) Population cities & towns of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (en) Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data (pdf). National Statistics Office of Georgia, Geostat (29 november 2017). Geraadpleegd op 10 januari 2022.
- ↑ (en) Ethnic composition of Georgia 2014. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 15 oktober 2022.
- ↑ (ka) IDP Statistics. Ministry of Internally Displaced Persons from the Occupied Territories, Labor, Health and Social Affairs of Georgia (2021). Gearchiveerd op 1 februari 2022. Geraadpleegd op 1 februari 2022.
- ↑ (en) General Assembly Adopts Resolution Recognizing Right of Return for Georgia’s Displaced Persons, Refugees, Deferring Action on Security Council Reform. United Nations Press (16 juni 2021). Geraadpleegd op 1 februari 2022.
- ↑ (en) Abkhazia: Georgian Now Only Taught as a Foreign Language. Institute for War & Peace Reporting (3 november 2021). Geraadpleegd op 1 februari 2022.
- ↑ (en) Abkhaz Decision on Passports Leaves Many Georgians in Gali Worried. Civil.ge (24 september 2013). Geraadpleegd op 1 februari 2022.
- ↑ (en) Amid Checkpoint Closure, Aspiring Students from Abkhazia Left out of University Exams. Civil.ge (1 juli 2019). Geraadpleegd op 1 februari 2022.
- ↑ (en) Abkhazia: Closure Cuts Off Health Care. Institute for War & Peace Reporting (10 juli 2020). Geraadpleegd op 1 februari 2022.
- ↑ (en) De facto Abkhazia opens crossing point to the rest of Georgia. Agenda.ge (11 februari 2021). Geraadpleegd op 1 februari 2022.
- ↑ (en) Four Abkhazia Residents Drown In River Trying To Cross Into Tbilisi-Controlled Territory, Say Officials. Agenda.ge (7 april 2021). Geraadpleegd op 1 februari 2022.
- ↑ (en) De facto Abkhaz officials force deceased’s relatives to mourn from both sides of bridge. Agenda.ge (20 februari 2019). Geraadpleegd op 1 februari 2022.
- ↑ (en) Election Code of Georgia (art. 148, 149, Annex 1). Legislative Herald of Georgia (28 juni 2021). Geraadpleegd op 25 januari 2022.
- ↑ (en) October 2, 2021 Municipal Elections. CESKO Central Election Commission. Geraadpleegd op 2 januari 2021.
- ↑ (en) Interactive results 2021 municipal elections. Agenda.ge. Gearchiveerd op 3 oktober 2021. Geraadpleegd op 25 juli 2022.
- ↑ (en) GD Falls Short of Securing Majorities in 7 Sakrebulos. Civil.ge (1 november 2021). Geraadpleegd op 20 januari 2022.
- ↑ (en) UNM Loses Majority in Zugdidi Sakrebulo. Civil Georgia (8 oktober 2021). Geraadpleegd op 30 januari 2021.
- ↑ (en) Elections: Five Detained in Series of Brawls in Zugdidi. Civil Georgia (30 oktober 2021). Geraadpleegd op 30 januari 2021.
- ↑ (en) Clashes, Detentions as Outgoing Councils Approve Batumi, Zugdidi Budgets. Civil Georgia (26 november 2021). Geraadpleegd op 30 januari 2021.
- ↑ (en) Opposition Elects Chair in Hung Zugdidi Sakrebulo. Civil.ge (14 februari 2022). Geraadpleegd op 14 februari 2022.
- ↑ (ka) Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2017 (pdf). CESKO Centrale verkiezingscommissie p.86-89. Gearchiveerd op 5 april 2022. Geraadpleegd op 5 april 2022.
- ↑ (ka) Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2021 (pdf). CESKO Centrale verkiezingscommissie p.106-108. Gearchiveerd op 5 april 2022. Geraadpleegd op 5 april 2022.
- ↑ (en) Zugdidi. Georgian Travel Guide. Geraadpleegd op 2 juli 2023.
