Antoon I van Lalaing
| Antoon | ||
|---|---|---|
| 1480 – 1540 | ||
| ||
| Graaf van Hoogstraten | ||
| Periode | 1518 – 1540 | |
| Voorganger | geen[1] | |
| Opvolger | Filips van Lalaing | |
| Stadhouder van Holland en Zeeland | ||
| Periode | 1522 – 1540 | |
| Voorganger | Hendrik III van Nassau-Breda | |
| Opvolger | René van Chalon | |
| Stadhouder van Utrecht | ||
| Periode | 1528 – 1540 | |
| Voorganger | geen[2] | |
| Opvolger | René van Chalon | |
| Vader | Joost van Lalaing | |
| Moeder | Bonne van Viefville | |
Antoon I van Lalaing (1480-1540), 1e graaf van Hoogstraten en heer van Culemborg was een Henegouwse edelman die verschillende functies vervulde in dienst van Filips de Schone en Karel V.
Antoon was een zoon van Joost van Lalaing en Bonne van Viefville en de jongere broer van Karel I van Lalaing. Hij huwde met Elisabeth van Culemborg in 1509, waardoor hij in het bezit kwam van de heerlijkheden Hoogstraten en Culemborg (beide verheven tot graafschap in 1518 respectievelijk vóór 1555). Zijn huwelijk bleef echter kinderloos. Zijn gezin ontfermde zich een tijdlang over de onechte dochter van Karel V en van Johanna van der Gheynst, later bekend als Margaretha van Parma.
In 1501 was hij kamerheer aan het hof van Filips de Schone. Later, in 1510, was hij kamerheer van de jonge Karel van Luxemburg, de latere keizer Karel V. In datzelfde jaar werd hij ook lid van de Grote Raad der Nederlanden, die zetelde in Mechelen. In 1516 werd hij verkozen tot ridder in de Orde van het Gulden Vlies. Vervolgens werd hij in 1522 aangesteld als stadhouder van Holland, Zeeland en West-Friesland.
Antoon was naast bestuurder ook legeraanvoerder, hij speelde een belangrijke rol in de strijd van de Habsburgers tegen Karel van Gelre. Na de plundering door Maarten van Rossum van Den Haag in 1528 kreeg hij van de Staten van Holland een leger van 3000 man mee om in het Sticht Utrecht orde op zaken te stellen. Hij liet de Staten van Utrecht naar Dordrecht komen om trouw te zweren aan Karel V, waarmee aan de wereldlijke macht van de bisschop een einde kwam. De Staten van Holland wilden Het Sticht aan hun gewest toevoegen, maar Karel V volstond ermee om Antoine van Lalaing tevens stadhouder van Utrecht te maken. Ook zijn opvolgers zouden Holland en Utrecht besturen.
Als bestuurder trad hij hard op tegen het opkomende protestantisme en ook gaf hij opdracht tot de bouw van de Sint-Catharinakerk in Hoogstraten.
De gezondheidsproblemen van Margaretha van Oostenrijk zorgden ervoor dat Antoon in 1530 waarnemend landvoogd van de Nederlanden werd tot keizer Karel Maria van Hongarije in hetzelfde jaar tot definitieve opvolgster benoemde.
Voorouders
[bewerken | brontekst bewerken]| Voorouders van Antoon I van Lalaing | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Overgrootouders | Otto II van Lalaing (1365-1441) ∞ Jollanda van Barbaçon (1370-1434) |
Arnold VIII van Gavere (1400-) ∞ ? (-) |
Mallet van la Viefville (1390-1425) ∞ Johanna de Beaufort (c. 1370-) |
Peter van Bois de Fiennes (1410-1473) ∞ Maria van la Hamaide (1420–1463) | ||||
| Grootouders | Simon van Lalaing (1400-1476) ∞ Johanna van Gavere (1420-1505) |
Lodewijk van la Viefville (1395-) ∞ Isabeau van Chateau-Villain (1405-) | ||||||
| Ouders | Joost van Lalaing (1437-1483) ∞ 1462 Bonne van Viefville (-) | |||||||
| Antoon I van Lalaing (1480-1540) | ||||||||
Publicaties
[bewerken | brontekst bewerken]Antoon van Lalaing liet twee kronieken na over de Spaanse reizen van Filips de Schone (de toeschrijving van de tweede geldt als minder zeker). Ze zijn gepubliceerd in:
- Collection des voyages des souverains des Pays-Bas, ed. Louis-Prosper Gachard, vol. 1, 1876, p. 121-559
Bibliografie
[bewerken | brontekst bewerken]- J. Lauwerys, Antoon van Lalaing, Nationaal Biografisch Woordenboek, 1964, Deel 1, col. 653
- J. A. van der Aa, Anthonis de Lalaing, Biographisch Woordenboek der Nerderlanden, 1865, Deel 11, p. 41
- Alphonse Wouters, Antoine de Lalaing, Biographie nationale de Belgique, 1890, T11, col. 80
- Serge ter Braake, Met Recht en Rekenschap. De ambtenaren bij het Hof van Holland en de Haagse Rekenkamer in de Habsburgse Tijd (1483-1558) (Hilversum 2007)
- Hans Cools, Mannen met macht, Edellieden en de Moderne Staat in de Bourgondisch-Habsburgse landen (1475-1530). Walburg Pers, Zutphen, 2001. ISBN 90-6011-625-9
- Hanno Wijsman, Gebonden Weelde. Productie van geïllustreerde handschriften en adellijk boekenbezit in de Bourgondische Nederlanden (1400-1550) (Proefschrift Leiden 2003)
- ↑ Hoogstraten werd in 1518 tot graafschap verheven, en zodoende kende Antoon als eerste graaf geen voorganger.
- ↑ Het Sticht Utrecht werd in 1528 bij het verdrag van Schoonhoven geseculariseerd; de bisschop behield zijn geestelijke macht, zijn wereldlijke macht ging over op Karel V, die Antoon van Lalaing aanstelde als eerste stadhouder.