Carl Philipp Stamitz
(Doorverwezen vanaf Carl Stamitz)
Carl Philipp Stamitz (in Tsjechië ook: Karel Filip Stamic) (Mannheim, Baden-Württemberg, 7 mei 1745 – Jena, Thüringen, 9 november 1801) was een Duits componist en violist van Boheemse afkomst
Levensloop
[bewerken | brontekst bewerken]Carl Stamitz werd door zijn vader Johann Wenzel Anton Stamitz en na diens vroege overlijden door Ignaz Holzbauer, Christian Cannabich en František Xaver Richter opgeleid. Van 1762 tot 1770 was hij 2e violist in de befaamde Mannheimer Hofkapelle. Vanzelfsprekend leerde hij het hele repertoire van dit orkest kennen. In 1770 vertrok hij naar Parijs en werd hofcomponist van de hertog Louis Antoine de Noailles, waar hij ook de componist François-Joseph Gossec leerde kennen. Vanaf 1772 woonde hij in Versailles en schreef daar zijn eerste programmatische symfonie La promenade royale. In Parijs leidde hij ook in afwisseling met zijn jongere broer Antonín de bekende Concerts spirituels.
In 1779 vertrok hij naar Den Haag, waar hij van 1782 tot 1784 aan het hof van Willem V van Oranje-Nassau, Erfstadhouder der Republiek der Verenigde Nederlanden 28 concerten gaf. Bij een van deze concerten, op 23 november 1783, zat de twaalfjarige Ludwig van Beethoven aan de fortepiano. Karel Stamic was een virtuoos op de viool, altviool en viola d'amore. Ook in de volgende jaren deed hij concertreizen, die hem onder andere naar Straatsburg, Londen, Sint-Petersburg, Amsterdam (1782 en 1783) en verschillende Duitse steden bracht.
Hij huwde in 1791 met Maria Josepha Pilz en de familie vertrok naar Greiz.
In 1786 werd in de Berlijnse kathedraal onder zijn leiding de Messiah van Georg Friedrich Händel uitgevoerd. Zijn laatste jaren was hij vanaf 1790 kapelmeester en muziekpedagoog aan de Universiteit van Mannheim en vanaf 1794 in dezelfde positie aan de Universiteit Jena.
Composities
[bewerken | brontekst bewerken]Werken voor orkest
[bewerken | brontekst bewerken]- 1772 Symfonie "La promenade royale", programmatische symfonie
- Concert D groot, voor altviool en orkest, op. 1
- Concert A groot, voor altviool en orkest
- Concert, voor bassethoorn en orkest
- Concert Nr. 1 G groot, voor cello en orkest
- Concert Nr. 2 A groot, voor cello en orkest
- Concert Nr. 3 C groot, voor cello en orkest
- Concert D groot, voor fluit en orkest
- Concert G groot, voor fluit en orkest
- Concert Bes groot, voor hobo en orkest
- Concert Nr. 1 F groot, voor klarinet en orkest
- Concert Nr. 2 Bes groot, voor klarinet en orkest
- Concert Nr. 3 Bes groot, voor klarinet en orkest
- Concert Nr. 4 Bes groot, voor klarinet en orkest
- Concert Nr. 5 Es groot, voor klarinet en orkest
- Concert Nr. 6 Bes groot, voor klarinet en orkest
- Concert Nr. 7 Es groot "Darmstädter concert Nr. 1", voor klarinet en orkest
- Concert Nr. 8 Bes groot "Darmstädter concert Nr. 2", voor klarinet en orkest
- Concert Nr. 9, voor klarinet en orkest
- Concert Nr. 10 Bes groot, voor klarinet en orkest
- Concert Nr. 11 Es groot, voor klarinet en orkest
- Concert Bes groot, voor klarinet, fagot en orkest
- Concert Bes groot, voor klarinet, viool en orkest
- Concert Bes groot, voor viool en orkest
- Symfonie Nr. 3 F groot, voor orkest, op. 24
- Symfonie Nr. 4 G groot, voor orkest, op. 16
- Symfonie Nr. 5 C groot, voor orkest, op. 13
- Symfonie D groot "Die Jagd", voor orkest
- Symfonie Es groot, voor orkest
- Sinfonia concertante in D groot, voor viool, altviool en orkest
- Sinfonia concertante in D groot, voor hobo, fagot en orkest
- Sinfonia concertante in C groot
- Sinfonia concertante in Bes groot, voor klarinet, fagot en orkest, op. 47
- 34 verdere Sinfonia concertante
Werken voor harmonieorkest
[bewerken | brontekst bewerken]- Oktet Nr. 1 Bes groot, voor blazers
- Oktet Nr. 2 Bes groot, voor blazers
- Oktet Nr. 3 Es groot, voor blazers
- Parthia Es groot, voor blazers
- Parthia Nr. 1 Bes groot, voor blazers
Muziektheater
[bewerken | brontekst bewerken]Opera's
[bewerken | brontekst bewerken]| Voltooid in | titel | aktes | première | libretto |
|---|---|---|---|---|
| 1787 | Der verliebte Vormund | |||
| 1800 | Dardanu's Sieg, oder der Triumph der Liebe und Tugend |
Kamermuziek
[bewerken | brontekst bewerken]- 6 Duos, voor viool en cello, op. 19
- 6 Duos, voor viool en altviool
- Duo No. 1 in D groot
- Duo No. 2 in d klein
- Duo No. 3 in G groot
- Duo No. 4 in A groot
- Duo No. 5 in C groot
- Duo No. 6 in Es groot
- 6 Kwartetten, op. 14
- kwartet nr. 1
- kwartet nr. 2 G groot
- kwartet nr. 3 D groot
- kwartet nr. 4
- kwartet nr. 5 Bes groot
- kwartet nr. 6 A groot
- 4 klarinet-kwartetten
- 6 Trio's, voor fluit, viool en basso continuo
- Kwartet D-groot, voor hobo, viool, altviool en cello, op. 8
- Kwartet Nr. 5 Bes groot, voor fagot, viool, altviool en cello
- Kwartet Nr. 6 F groot, voor fagot, viool, altviool en cello
- Sonate in Bes groot, voor altviool
- Twaalf strijktrio's
Bibliografie
[bewerken | brontekst bewerken]- Jozef Robijns, Miep Zijlstra: Algemene muziek encyclopedie, Haarlem: De Haan, 1979-1984, ISBN 978-90-228-4930-9
- Wouter Paap: Het werk van der kleine meesters. Een vioolconcert van Karl Stamitz, Mens en Melodie. 21 (1966), S. 67-70.
- Wolfgang Suppan, Armin Suppan: Das Neue Lexikon des Blasmusikwesens, 4. Auflage, Freiburg-Tiengen, Blasmusikverlag Schulz GmbH, 1994, ISBN 3-923058-07-1
- Wolfgang Suppan: Das neue Lexikon des Blasmusikwesens, 3. Auflage, Freiburg-Tiengen, Blasmusikverlag Schulz GmbH, 1988, ISBN 3-923058-04-7
- Wolfgang Suppan: Lexikon des Blasmusikwesens, 2. ergänzte und erweiterte Auflage, Freiburg-Tiengen, Blasmusikverlag Fritz Schulz, 1976
- Chappell White: From Vivaldi to Viotti - A history of the early classical violin concerto, Philadelphia: Kansas State University, 1992, 375 p.
- Maurice W. Riley: The history of the viola, Vol. II, Ann Arbor, Michigan: Braun-Brumfield, 1991, 454 p., ISBN 978-0-9603150-3-1
- Maurice W. Riley: The history of the viola, Ann Arbor, Michigan: Braun-Brumfield, 1980, 396 p. ISBN 978-0-9603150-1-7
- Simon McVeigh: The violinist in London's concert life 1750-1784 - Felice Giardini and his contemporaries, New York: Garland, 1989
- Piero Sonti: Repertorio di musica sinfonica - Gli autori, le composizioni dal Seicento a oggi, Ricordi, 2001, 1060 p., ISBN 978-88-09-02255-3
- Fiona Little: The string quartet at the Oettingen-Wallerstein Court - Ignaz von Beecke and his contemporaries, Vol. 1, New York: Garland, 1989, 371 p.
- Enrico Stinchelli: I grandi direttori d'orchestra, Rome: Gremese Editore, 1987
- Wulf Konold, Barbara Delcker, Hanns-Werner Heister: Lexikon Orchestermusik : Musik : "A-K", Mainz: Wilhelm Goldmann Verlag, 1986, vol.1, 253 S., ISBN 3-7957-8224-4; vol.2 "L-Z", 218 p., ISBN 3-7957-8225-2
- Heinrich Fink: Ein Bassetthornkonzert von Carl Stamitz, Die Klarinette. 1 (1 (1986) H. 4, S. 15-16.
- Heinrich Fink: Ein Bassetthornkonzert von Carl Stamitz?, Tibia. 5/6 (1980/81), S. 256-257.
- Walter Salmen, Gabriele Busch-Salmen: Musiker im Porträt, München: C. H. Beck, 1982-1984, 5 Bände p. (I. "Von der Spätantike bis 1600", 1982., 200 S.: ISBN 3-406-08450-8; II. "Das 17. Jahrhundert", 1983., 184 S.: ISBN 3-406-08451-6; III. "Das 18. Jahrhundert", 1983., 186 S.: ISBN 3-406-08452-4; IV. "Das 19. Jahrhundert", 1983., 187 S.: ISBN 3-406-08453-2; V. "Das 20. Jahrhundert", 1984., 191 S.: ISBN 3-406-08454-0)
- The Czech viola virtuosi, in: Die Viola. Jahrbuch der Internationalen Viola-Forschungsgesellschaft : 1983/84, Bärenreiter, 1984
- Jost Hermand, James Steakley: Writings of German composers, New York: Continuum, 1984, 303 p.
- Bernard Harold MacWilliams: A comprehensive performance project in string literature with an essay on the concerto in e-flat major for violin, viola, and orchestra by Carl Stamitz, together with a performing edition, Iowa (Iowa City). 1978. dissertation.
- Gösta Morin, Carl-Allan Moberg, Einar Sundström: Sohlmans musiklexikon - 2. rev. och utvidgade uppl., Stockholm: Sohlman Förlag, 1975-1979, 5 v.
- Gösta Morin, Carl-Allan Moberg, Einar Sundström: Sohlmans musiklexikon : nordiskt och allmänt upplagsverk för tonkonst, musikliv och dans, Stockholm: Sohlmans Förlag, (1951-)
- D.L. Hixon: Biographical sketches, in: Music in early America - A bibliography of music in Evans, Metuchen, N.J.: Scarecrow Press, 1970, 607 p.
- Marc Honneger: Dictionnaire de la musique, Paris: Bordas, 1970-76
- Jiří Záloha: Drei unbekannte Autographe von Karl Stamitz in der Musikaliensammlung in Cesky' Krumlov, Die Musikforschung. 19 (1966), S. 408-411.
- Roderich Fuhrmann: Mannheimer Klavier-Kammermusik, Inauguraldissertation zur Erlangung der Doktorwürde; der Hohen Philosophischen Fakultät; der Philipps-Universität zu Marburg, Marburg: Roderich Fuhrmann, 1963, 197 p.
- Friedrich Carl Kaiser: Karl Stamitz (1745-1801). Biograph. Beiträge, die symphonischen Werke, thematischer Katalog der Orchesterwerke, Marburg. 1962. dissertation. 95, 98, 101 Bl. m. Notenbeisp. und mehr. Taf.
- Jitka Snížková: Cembalovy koncert Karla Stamice ve vyvoji ceske cembalove tvorby. (Das Cembalokonzert von Karl Stamitz in der Entwicklung der tschech. Cembalokomposition), Zpravy Bertramky. No. 22 (1960), S. 3~.
- Robert Eitner: Biographisch-bibliographisches Quellen-Lexikon der Musiker und Musikgelehrten Christlicher Zeitrechnung bis Mitte des neunzehnten Jahrhunderts, Graz: Akademische Druck- u. Verlaganstalt, 1959
- Joaquín Pena, Higinio Anglés, Miguel Querol Gavalda: Diccionario de la Música LABOR, Barcelona: Editorial Labor, 1954, 2V, 2318P.
- Alan Edgar Frederick Dickinson: A Symphony by Karl Stamitz, Monthly Musical Record. 83 (1953), S. 116-121.
- Theodore Baker: Baker's biographical dictionary of musicians - Fourth edition, New York: G. Schirmer, 1940
- Theodore Baker, Alfred Remy: Baker's biographical dictionary of musicians, Third edition, New York: G. Schirmer, 1919, 1094 p.
- Theodore Baker: Biographical dictionary of musicians, New York: G. Schirmer, 1900, 653 p.
- Arnold Schering: Fünf Briefe von Karl Stamitz. Bruchstücke einer Selbstbiographie., in: Hans Hoffmann, Franz Ruhlmann: Festschrift, Fritz Stein zum 60. Geburtstag überreicht v. Fachgenossen, Freunden u. Schülern., Braunschweig, Litolff. 1939, 213 S.
- Carlo Schmidl: Dizionario universale dei musicisti : Supplemento, Milan: Sonzogno, 1938, 806 p.
- Carlo Schmidl: Dizionario universale dei musicisti, Milan: Sonzogno, 1937, 2V p.
- Paul Frank, Wilhelm Altmann: Kurzgefasstes Tonkünstler Lexikon : für Musiker und Freunde der Musik, Regensburg: Gustave Bosse, 1936, 730 p.
- Tobias Norlind: Allmänt musiklexikon, Stockholm: Wahlström & Widstrand, 1927-28, 2V p.
- Josef Sittard: Geschichte des Musik- und Concertwesens in Hamburg. Vom 14. Jahrhundert bis auf die Gegenwart, Altona: A. C. Rehor, 1890, 392 p.
- James Duff Brown: Biographical dictionary of musicians. With a bibliography of English writings on music, Paisley, Scotland: A. Gardner, 1886, 637 p.
- David Baptie: A handbook of musical biography, London: W. Morley, 1883, 256 p.
- William Bingley: Musical biography : or, memoirs of the lives and writings of the most eminent musical composers and writers, who have flourished in the different countries of Europe during the last three centuries, London: R. Bentley, 1834, 395 p.
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]- (de) Biografie (gearchiveerd)
- Bladmuziek van Carl Philipp Stamitz op de website van het International Music Score Library Project