waard

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  waard    (hulp, bestand)
• IPA: / wart / (1 lettergreep); /ʋaːrt/

Gelijkklinkende woorden

• waart

Woordafbreking

• waard

Woordherkomst en -opbouw

• [A] erfwoord via Middelnederlands wert van Oudnederlands wardo, in de betekenis van ‘bewaker’ aangetroffen vanaf 855 en in die van ‘kastelein’ vanaf 1240
• [B] erfwoord via Middelnederlands wert van Oudnederlands wertha, in de betekenis van ‘laag liggend land’ aangetroffen vanaf 821-823
• [C] uitspraakvariant van "woerd"
• [D] erfwoord via Middelnederlands wert van Oudnederlands werth, in de betekenis van ‘de genoemde prijs hebbend’ aangetroffen vanaf 1100

[A]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	waard	waarden
verkleinwoord	waardje	waardjes

Zelfstandig naamwoord

[A] de waard m

1. (beroep) (horeca) baas van een herberg, taveerne of café

• 
  A 1 Een waard in Neurenberg rond 1580.

Synoniemen

• herbergier
• kastelein
• cafébaas

Hyponiemen

• hoerenwaard

Afgeleide begrippen

• waardboom, waardplant, waardgeld, waardschap

Uitdrukkingen en gezegden

• Buiten de waard rekenen

Niet gerekend hebben op hoe anderen er werkelijk over denken

Spreekwoorden

• Zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten.

Een mens denkt net zo over een ander als die over zichzelf denkt, dus iemand die zelf oneerlijk is denkt dat anderen ook oneerlijk zijn

Vertalingen

    A 1. baas van een herberg, taveerne of café   

Duits: Wirt (de) m Engels: innkeeper (en) Frans: aubergiste (fr) m/v Italiaans: oste (it) m

Portugees: taberneiro (pt) m Spaans: mesonero (es) m Zweeds: värd (sv)

[B]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	waard	waarden
verkleinwoord	waardje	waardjes

[B] de waard v / m

1. (aardrijkskunde) vlak land in een rivierengebied

• 
  B 1. Luchtfoto van de waard bij Kinderdijk rond 1930.

Synoniemen

• weerd (uitspraakvariant)

Verwante begrippen

• gors, kwelder, schor, slik, voorland

Hyponiemen

• griendwaard, rijswaard, uiterwaard

Afgeleide begrippen

• waardland, waardzegge

[C]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	waard	waarden
verkleinwoord	waardje	waardjes

[C] de waard m

1. (dierkunde) mannelijke eend

• 
  C 1. Een waard.

Synoniemen

• woerd, woord (uitspraakvarianten)
• mannetjeseend

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	waard		waardst
verbogen	waarde		waardste
partitief	waards	-	-

Bijvoeglijk naamwoord

[D] waard

1. predicatief: ~ zijn in geld uitdrukbaar zijn

   • Dat huis is veel minder waard geworden. 

2. predicatief: ~ zijn anders dan financieel zijn belang hebben

   • Hij is wel wat beter maar nog steeds niet veel waard. 

   ▸ Ik bladerde erdoorheen en las eindeloze verhalen over hoe geweldig die burger was: ‘Goddelijk – al dat lopen waard’, ‘Drie Michelinsterren’, ‘Nog nooit zo’n grote burger gezien’ en ‘Ik ga een franchise openen in Londen’.

3. geacht, beste

   • Waarde landgenoten! 

Hyponiemen

   

achtenswaard afkeurenswaard begerenswaard behartigenswaard beklagenswaard benijdenswaard betreurenswaard bewonderenswaard bezienswaard eerwaard lezenswaard meldenswaard navolgenswaard noemenswaard opmerkenswaard overwaard prijzenswaard vermeldenswaard

Afgeleide begrippen

• onwaarde, onwaardig, waarde, waardig, waardij

Antoniemen

• onwaard

Uitdrukkingen en gezegden

• De eerste klap is een daalder waard.

wie het eerste begint heeft de meeste kans op overwinning

• De ene dienst is de andere waard.

wanneer iemand helpt, doet men graag iets terug

• Een goed hart is goud waard.

je treft niet snel meer mensen met een goed karakter

• [2] eigen haard is goud waard
  een gezin en woning zijn het belangrijkste wat een mens kan hebben
• Geen knip voor de neus waard zijn

zijn vak niet kennen en er geen verstand van hebben

• Het sop is de kool niet waard.

een onderwerp is te onbelangrijk om er aandacht aan te geven

• Parijs is wel een mis waard.

om een voordeel te behalen bij tegenstanders aansluiten

• Wie geeft wat hij heeft, is waard dat hij leeft.

als je zoveel geeft zoveel je kunt, dan kan niemand je iets verwijten

Vertalingen

    1. in geld uitdrukbaar   

Engels: worth (en)

Vertalingen

    3. geacht, beste   

Engels: dear (en)

Spaans: caro (es), querido (es)

Gangbaarheid

• Het woord waard staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "waard" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.