Endrar Danmark

{{Fakta om Danmark}}
'''I Danmark snakker de veldig rart akkuratt som om de skulle hatt en bolle i munnen''' er eit land i [[Nord-Europa]]. Det er det sørlegaste av [[Norden|dei nordiske]] og [[Skandinavia|skandinaviske landa]], og ligg sørvest for [[Sverige]] og sør for [[Noreg]]. Danmark har landgrense til [[Tyskland]], og grensar også til [[Nordsjøen]] og [[Austersjøen]]. Innbyggjartalet er på om lag 5,5 millionar, og hovudstaden er [[København]].

Geografisk utgjer Danmark ei stor halvøy, [[Jylland]], og ei rekkje øyar, der [[Sjælland]], [[Fyn]], [[Lolland]], [[Falster]] og [[Bornholm]] er dei mest kjende. Kongeriket Danmark femner saman med sjølve Danmark [[biland]]a [[Grønland]] og [[Færøyane]].

Danmark er ein [[velferdsstat]] med [[blandingsøkonomi]]. Levestandarden i landet er høg, og samfunnet er prega av små økonomiske skilnader. Danmark er eit [[konstitusjonelt monarki]] med [[parlamentarisme]]. Landet vert delt inn i [[Regionar i Danmark|fem regionar]] og [[Kommunar i Danmark|98 kommunar]]. Danmark har vore medlem av [[FN]] og [[NATO]] sidan opprettinga og av [[Den europeiske unionen|EU]] sidan 1973, men er ikkje ein del av [[eurosona]].

Nasjonalspråket [[dansk]] er i stor grad innbyrdes lettfatteleg med [[norsk]] og [[svensk]], og har sterke historiske og kulturelle band til dei andre [[nordiske språk]]a. Om lag 82&nbsp;% av folkesetnaden, og 90&nbsp;% av dei etniske danskane, er medlemmer i den lutherske [[Folkekirken]]. I 2009 hadde noko over ein halv million danskar utanlandsk opphav, derav om lag halvparten frå andre europeiske land.

== Etymologi ==
[[Danskar]] eller [[daner]] som etnisk gruppe vart omtalt allereie i [[antikken]]. På 600-talet skreiv både den greske historieskrivaren [[Prokopios]] og den [[gotarar|gotiske]] historikaren [[Jordanes]] om eit folk i nord ved namn «danoi» og «dani». På [[norrønt]] vart folket i [[genitiv]] fleirtal kalla «danir», som kan tyde noko i retning av «flatlandsfolk». «Dane» er truleg ei avleiing av det [[indoeuropeisk]]e ''*dhen-'', som tyder «flate, flatt brett».<ref>[http://www.utexas.edu/cola/centers/lrc/ielex/PokornyMaster-X.html Indo-European Lexicon, Pokorny Master PIE Etyma] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160420225029/http://www.utexas.edu/cola/centers/lrc/ielex/PokornyMaster-X.html |date=2016-04-20 }}, side 249, Linguistics Research Center, College of Liberal Arts, The University of Texas at Austin, henta frå Julius Pokorny: ''Indogermanisches etymologisches Wörterbuch'', Bern: Francke, 1959, 1989.</ref>

«[[Markgrevskap|Mark]]» vart i [[gamalhøgtysk]] og i [[gamalengelsk]] brukt i tydinga «grenseland». Ordet ''Danmark'' tydde altså «flatlandsfolkets grenseland» og var avgrensa til dagens [[Slesvig]], altså danenes grenseland til tyskarane i sør.<ref name="Nielsen, Niels Åge" /> I [[frankarar|frankiske]] riksårbøker (''Annales Regni Francorum'') vert det foltalt at frankiske utsendingar i 825 møtte kongane deira «på deira land» (''in marca eorum'').<ref>''Scriptores rerum Germaniaarum in usum scholarum'', bind I, side 213 1.45</ref> Det vert også fortalt at danene kom «til marken» (''ad marcam'') for å gå til åtak på [[saksarar|saksarane]] ved elva [[Eider]] i den noverande tyske delstaten [[Schleswig-Holstein]] i 828.<ref>''Scriptores rerum Germaniaarum in usum scholarum'', bind I, side 217 1.25</ref>

Av Jordanes får vi inntrykk av at danene høyrte til den gotiske stammen ''Suetidi'' og kom frå det noverande Sverige. Dei skal ha drive bort [[herular|herulane]] frå landet. Danene vert ikkje nemnde av den romerske historikaren [[Tacitus]] i år 98, men han nemnde gotarane ''(gothones)''. Dersom danene ikkje eksisterte på 100-talet, og skildringa til Jordanes er riktig, kan danene ha oppstått som etnisk gruppe på 200- eller 300-talet.

Nokre eldre kjelder ymtar om at danene var identiske med «[[geatarane]]». Den [[gallia|galliske]] historikaren og biskopen [[Gregorius av Tours]] skildra på 600-talet korleis kongen over danane, Chochilaisus, vart drepen i året 515 under eit sjøslag langs den frankiske kysten.<ref name="Carver_1992">Carver, 1992, side 292-293</ref> Gregorius kallar kongen for ein dane (''dani''), men i ''[[Beowulf]]'' vert han omtalt som ein konge over geaterane under namnet Hygelac. I ''[[Liber Monstrorum]]'' er han kalla «rex Getarum»,<ref name="Chambers_1921_s23">Chambers 1921, side 23</ref> og i ''[[Liber historiae Francorum]]'' vert han kalla «rege Gotorum».<ref name="Chambers_1921_s23"/> Problemet med denne identifiseringa er at andre kjelder som Prokopius og Jordanes skil mellom geaterane og danane. Lærde strir seg imellom om den etniske identiteten til geaterane, og det episke diktet ''Beowulf''' kan ikkje ukritisk brukast som [[historisk kjelde]].

Etterkvart som ordet «mark» gjekk over til å tyde heile landet, og ikkje berre det noverande Slesvig, vart dessutan namnet «Danmark» brukt om alle folka i området, uavhengig av etnisk tilhøyrsle.

Populært vert det sagt at ordet «Danmark» første gong vert nemnt på [[Jellingsteinane|Jellingesteinen]] omkring år 985. Danmark (''Denamearc'') var likevel nemnt allereie rundt 890 av nordmannen [[Ottar frå Hålogaland|Ottar]] i den gammalengelske krønika ''[[Orosius]]'', i forteljinga om reisa hans frå Skiringssal i Vestfold til Hedeby.<ref>Paulus Orosius (editor Henry Sweet, M.A.): [http://www.archive.org/stream/extractsfromalfr02alfruoft#page/n5/mode/2up Extracts from Alfred's Orosius], Oxford Clarendon Press, London, september 1885, bind 2, side 16</ref> I vidareforteljinga til [[Alfred av England]] frå om lag same tid – skildringa til [[Wulfstan frå Hedeby]] av skipsferda si frå Hedeby eller Slesvig og inn i Austersjøen, vert Langeland, Låland, Falster og Skåne omtalt som ein del av Danmark (''Þas land call hyrað to Denemearcan'', «alle desse landa høyrer til Danmark»). Like etter 908 skreiv den austfrankiske krønika [[Regino av Prüm]] om eit folk «frå Danmark» (''ex Denimarca'') som gjekk til åtak på det noverande Nederland frå nord.<ref name="Christiansen_s119">Christiansen, side 119</ref> Eit diplom frå 965 som tilhøyrde [[Otto I av Det tysk-romerske rikey|Otto I]] skildrar eit bispedømme som ligg ''in marca vel regno Danorum''.<ref name="Christiansen_s119"/><ref>Niels Refskou,: ''In marca vel regno Danorum. En diplomatarisk analyse af forholdet mellem Danmark og Tyskland under Harald Blåtand'', Kirkehistoriske Samlinger, 1985, side 19-33</ref><ref>Niels Refskou: ''Det retlige indhold af de ottonske diplomer til de danske bispedømmer'', Scandia 52, 1986, side 173</ref>

== Geografi ==
{{detaljar|Dansk geografi}}
[[Fil:KarleboL.jpg|mini|venstre|52,6 % av landarealet i Danmark utgjer [[dyrka mark]], slik som her i [[Karlebo]].<ref name="CIA" />]]

Danmark er det minste og sørlegaste av dei nordiske landa, like nord for sitt einaste naboland, [[Tyskland]], sørvest for [[Sverige]] og sør for [[Noreg]]. Danmark er rekna som eit [[skandinavia|skandinavisk]] land, sjølv om det ikkje høyrer til den skandinaviske halvøya. Vest for Danmark ligg [[Nordsjøen]], mens [[Austersjøen]] ligg i søraust. Mellom Danmark og Sverige ligg [[Øresund]] og [[Kattegat]], mens [[Skagerrak]] skil Danmark frå Noreg.

Danmark utgjer halvøya [[Jylland]] og [[Øyar i Danmark|443 namngitte øyar]]. Per 2009 er 72 av desse busette,<ref name="statistikkbanken-øyer" /> og dei største er [[Sjælland]], [[Vendsyssel-Thy]] og [[Fyn]]. Øya [[Bornholm]] ligg aust for resten av landet i Austersjøen.

=== Landskapstypar og geologi ===
[[Fil:MonsKlint.JPG|mini|[[Møns Klint]] er den høgste [[kalkklippe]]n i Danmark, og fell opp til 120 meter ned i havet.]]
Det danske landskapet er prega av flatt, mildt lågland, med bakkar, [[kalkklippe|kalkklippar]] og [[sanddyne]]r. Men det finst også mange område med bakkelandskap. På Jylland finst mellom anna Rebild bakker i [[Rold Skov]] og området rundt [[Skamlingsbanken]] i sønderjylland. Landskapet sør-aust for [[Silkeborg]] i retning [[Horsens]] og [[Skanderborg]] inneheld dei høgste bakkane i Danmark, som [[Ejer Bavnehøj]], [[Møllehøj]], [[Yding Skovhøj]] og [[Himmelbjerget]]. Også områda [[Svanninge Bakker]] og [[De Fynske Alper]] på [[Fyn]] er prega av markante bakkar. [[Møns Klint]] på øya [[Møn]] er den største naturattraksjonen i Danmark.

[[Geologi]]sk utgjer mesteparten av Danmark unge avleiringar frå [[krittida|krit-]], [[tertiærtida|tertiær-]] og [[kvartærtida]]. Dei fleste bergartane er lause, og høgdedraga i landet er danna ved at isbrear under [[Weichselistida|siste istid]] skauv dei lause bergartane saman i haugar og rygger. Over øyane, Jylland og utover i [[Nordsjøen]] går det ein grunnfjellrygg, [[Fyn–Ringkøbing-ryggen]]. Denne dannar vidare skilet mellom den nordlege og sørlege delen av Nordsjøen, og det er vidare i bassenget sør for denne ryggen eller i rifta midt i Nordsjøen at dei danske petroleumsførekomstane ligg.<ref name="SNL-geologi" />

=== Vatn og vassdrag ===
Danmark har om lag {{formatnum:65000}} opne vasslaup. Omtrent halvparten av desse er naturlege, mens resten er kunstig opparbeidde grøfter og kanalar.<ref name="vandløb" /> Den lengste elva i Danmark er [[Gudenå]], på omtrent 160&nbsp;km. Andre større danske elvar er [[Odense Å]], [[Vidå]], [[Skjern Å]] og [[Elva Suså|Suså]].

Det er totalt {{formatnum:1032}} namngitte [[innsjø]]ar i Danmark med eit samla areal på ca. 700&nbsp;km². Djupast er [[Furesø]] med 36 m, mens [[Arresø]] er størst i areal med 39,5&nbsp;km². Blant dei andre større danske innsjøane er [[Esrum sø]], [[Stadil Fjord]], [[Mossø]], [[Saltbæk vig]] og [[Tissø]].

Danmark har ei rekkje [[fjord]]ar, sjølv om denne nemninga vert langt vidare brukt på dansk enn på norsk. [[Limfjorden]] er kanskje den mest kjende, og er eit 180&nbsp;km langt sund som bind [[Nordsjøen]] (i Danmark ofte kalla [[Vesterhavet]]) saman med [[Kattegat]]. Andre kjende danske fjordar er [[Roskildefjorden]] og [[Ringkøbingfjorden]].

=== Klima ===
Danmark har eit [[temperert klima]]. Sidan landet ligg ved [[Nordsjøen]] nyte det godt av nærleiken til [[Golfstraumen]], og har relativt sett kjølige somrar med middeltemperaturar på omkring 16&nbsp;°C og milde vintrar med middeltemperaturar på omkring 0,5&nbsp;°C. Danmark har også ein del vind, spesielt om vinteren.<ref name="Store Danske-klima" /> Haustmånadene september til november har mest regn med eit syttitals mm kvar, mens februar er månaden med minst nedbør med normalt 38&nbsp;mm.<ref name="dmi.dk" />

Det er berre mindre regionale skilnader i klimaet innanlands i Danmark. Temperaturane endrar seg lite frå stad til stad, men ligg noko lågare i områda lengst vekk frå havet. Om sommaren har Sydsjælland og [[Lolland]]-[[Falster]] dei høgste middeltemperaturane. I kystnære strøk er skilnaden mellom sommar og vinter mindre på grunn av den utjamnande verknaden frå havet. Også nedbøren er relativt stabil frå stad til stad; mens områda ved [[Storebælt]] har minst med ca. 500&nbsp;mm årleg har de sørlege delane av Midtjylland mest med noko over 900&nbsp;mm.<ref name="Store Danske-klima" />

=== Flora og fauna ===
[[Fil:Grib_skov.jpg|mini|Nyutsprungne [[bøketre]] i [[Grib Skov]] på Nordsjælland. {{foto|Malene Thyssen.}}]]
Geologisk sett har det gått kort tid sidan siste istid, noko som inneber at utviklinga av artar ikkje er avslutta. Dessutan sett [[topografi]]en vilkåra innanfor små avstandar. Og endeleg er det [[jord]]smonnet som sett føresetnadene for plantevekst på ein gitt stad. I tillegg til alt dette må ein sjå påverknaden frå tusenår med jordbruk og snart 150 års industrialisering med alt dette har meint for vilkåra til floraen.

Grunnleggjande høyrer likevel Danmark til i eit stort område som strekkjer seg frå [[Atlanterhavet]] og heilt inn til [[Ural]], der den potensielle vegetasjonen er [[Temperert lauvskog|blanda lauvskog]]. Danmark har ikkje [[urskog]], men [[Draved skov]] og [[Suserupskovene]] er naturskogar der den menneskelege påverknaden har vore minimal. Dersom ein vil oppleve korleis det danske landskapet har sett ut før landbrukstida, må ein reise til [[Białowieżaskogen]] i det austlege [[Polen]].

Når ein ser bort frå [[sanddyne]]r, [[innsjø]]ar, [[elv]]ar og havskrentar, er resten av naturen i Danmark i røynda eit samanhengande [[kulturlandskap]] der alt er resultatet av tilsikta og utilsikta menneskeleg påverknad. Det gjeld [[biotop]]ar som [[mose]], [[eng]], [[hede]], [[beite]], [[åker]] og dyrka [[skog]] og elles naturlegvis [[park]]ar og [[hage|hagar]]. Samansetjinga til floraen utgjer derfor eit sett ''moglegheiter'' som er skapt av naturvilkåra og nokre ''avgrensingar'' som vert sett av aktivitetane til menneska. I tillegg til det direkte presset frå dyrking og ureining råkar utbygginga av [[infrastruktur]]en floraen for ei stadig meir omfattande oppsplitting i område som vert haldne åtskilt og som vert gradvis mindre. Det medfører at spreiing og vedlikehald av [[Genbasseng|genpuljar]] innanfor ein art vert gradvis meir ugjerleg. Dette er den eigentlege bakgrunnen for at mange artar er truga eller utdøydde i Danmark.<ref name="rødliste" />

=== Landmerke og geografiske ytterpunkt ===
[[Fil:Himmelbjerget_2005_(edit).jpg|mini|Inntil 1847 trudde ein at [[Himmelbjerget]] (147 moh.) var det høgste punktet i Danmarks. Staden er framleis ein populær utfartsstad. {{foto|Thomas Bredøl}}]]

Det nordlegaste punktet i Danmark er [[Skagen]]s odde (Skagens nordstrand) på 57° 45' 7<nowiki>''</nowiki> nordleg breidd, det sørlegaste er Gedser odde (Falsters sørspiss) på 54° 33' 35<nowiki>''</nowiki> nordleg breidd, det vestlegaste [[Blåvandshuk]] på 8° 4' 22<nowiki>''</nowiki> austleg lengd, og det austlegaste [[Christiansø]] (Østerskær) på 15° 11' 55<nowiki>''</nowiki> austleg lengd.

Det lågaste punktet i Danmark er [[Lammefjord]] med –7,5 [[moh.]] Høgst ligg [[Møllehøj]] 170,86 moh, følgt av [[Yding Skovhøj]] (170,77 moh), dernest [[Ejer Bavnehøj]] (170,35 moh). Det kjende [[Himmelbjerget]] ligg 147 meter over havet.

== Demografi ==
Per 1. januar 2009 hadde Danmark ifølgje offisiell statistikk {{formatnum:5427459}} innbyggjarar. Med eit areal på {{formatnum:43094}} km² gir det ein folketettleik på 127,9 innbyggjarar per kvadratkilometer. Folketalet har jamt over stige sidan 1970-talet, med unntak av ein periode på starten av 1980-talet.<ref name="årbog" />

=== Folkegrupper ===
91,6 % av folkesetnaden er av dansk opphav, mens 452&nbsp;095 personar er innvandrarar og etterkomarane deira. Innvandrarane (inklusive etterkomarane) kjem først og fremst frå andre nordiske land (41&nbsp;306), [[Storbritannia]] (12&nbsp;000), [[Tyskland]] (25&nbsp;444), [[Polen]] (13&nbsp;509), [[Bosnia-Hercegovina]] (20&nbsp;875), andre land i det tidlegare [[Jugoslavia]] (23&nbsp;968), [[Tyrkia]] (54&nbsp;859), [[Somalia]] (16&nbsp;948), [[Irak]] (26&nbsp;351), [[Iran]] (14&nbsp;289), [[Libanon]] (22&nbsp;232), [[Afghanistan]] (10&nbsp;876) og [[Pakistan]] (19&nbsp;301).

=== Språk ===
[[Fil:Bible_of_Christian_III_1550.jpg|mini|[[Bibelen i Noreg#Christian IIIs Bibel og utgaver basert p.C3.A5 denne|Christian IIIs bibel]] danna grunnlaget for den danske [[ortografi|rettskrivinga]].]]
Danmark har eitt offisielt språk – [[dansk]]. Dansk er eit [[nordgermanske språk|nordgermansk språk]], som har felles opphav med [[islandsk]], [[færøysk]], [[norsk]] og [[svensk]]. Desse språka byrja å spalte seg på 800-talet, og frå kring år 1100 var [[gamaldansk]]en vorte distinkt ulik frå andre nordiske språk. Frå kring 1550 snakkar ein om [[nydansk]], då inntoget av [[boktrykkjarkunst]] gjorde at [[ortografi]]en vart standardisert. Den standardiserte danske rettskrivinga tok utgangspunkt i språket i [[Christian IIIs bibel]]. Frå 1700-talet pratar ein om yngre nydansk. I det nittande og tjuande hundreåret har dansk ortografi vore relativt konservativ, med det resultat at talespråket har flytta seg eit godt stykke bort frå skriftspråket.<ref name="Cramer-13-27" />

Dansk utgjer [[Danske dialektar|mange dialektar]]. Desse var i grove trekk ferdig utvikla på 1300-talet, og dansken nådde si maksimale dialektspalting kring år 1700. Sidan den gongen har dialektane vore på stadig tilbaketog, og no pratar berre 5 % av danskane dialekt. Danske dialektar vert delt inn i tre hovudgrupper:

# [[Austdansk]] (gamle skånske dialektar, bornholmsk)
# [[Øydansk]] (sjællandsk, fynsk, dialektane på øyane i sør)
# [[Jysk]]

Desse hovudgruppene kan igjen delast inn i finare undergrupper. Til dømes vert jysk delt inn i austjysk, sørjysk og vestjysk, og eventuelt også nordjysk. Spesielt skil vestjysken seg frå øydansken, og har mellom anna ingen skilnad mellom [[Genus|grammatiske kjønn]] i tradisjonell tyding, her heiter det både ''ein'' hus og ''ein'' bil. Særskilt for sør- og vestjysk er også framstilte [[Ordklassen artikkel|artiklar]] (''æ hus'' i bestemt form).<ref name="Cramer-29-37" />

Den standarddanske skriftforma vert kalla ''[[riksdansk|rigsdansk]]'' eller ''rigsmål''. Denne tek utgangspunkt i språket i [[København]]-området, og vert fastsett av [[Dansk Sprognævn]]. Riksdansken er totalt dominerande i det offentlege samfunnslivet, og det vil i dag vere utenkjeleg for til dømes toppolitikarar å prate brei dialekt slik vestjyden [[Knud Kristensen]] gjorde då han var statsminister så seint som på slutten av 1940-talet. Dialektdauden har mellom anna ført til at eldre verk skrivne på dialekt – mellom dei [[Steen Steensen Blicher]]s jyske historier og songar – i dag er praktisk talt uleselege for yngre danskar.<ref name="Cramer-39-44" />

I [[Nordslesvig]] har Danmark ein tysktalande minoritet. Dei språklege rettene til det tyske mindretalet er verna gjennom [[København-Bonn-erklæringane]] frå 1955. Erklæringane vernar på tilsvarande måte det dansktalande mindretalet i [[Sydslesvig]].<ref name="språk norden.org" /> Det bor også nokre titusen [[færøysk]]- og [[grønlandsk]]-talande i Danmark, i tillegg til minoritetar som talar språk som [[urdu]], [[arabisk]] og [[tyrkisk]].

Danske skuleelevar vert introduserte for første framandspråk ([[engelsk]]) frå 4. klasse. På sjuande trinn startar andre framandspråk som valfag med eit timetal på alt 11 veketimar over tre år. Andre framandspråk er obligatorisk for opptak til danske gymnas og har vidaregåande laup der.<ref name="NOU 2003: 16" />

=== Religion ===
[[Fil:Roskilde_mpazdziora.JPG|mini|[[Roskilde domkyrkje]] har vore gravstad for danske kongelege sidan 1400-talet. I 1995 vart den ein del av [[Verdsarv|Verdsarvlista til UNESCO]]. {{foto|Mariusz Paździora}}]]
Danmark gjekk over til [[kristendommen]] frå 960-åra då [[Harald Blåtann]] lét seg døype, og i laupet av 1200-talet var overgangen heilt fullført. Sidan [[reformasjonen]] i 1536 har [[den evangelisk-lutherske kyrkja|evangelisk-luthersk kristendom]] vore statsreligion, og landet har hatt full [[religionsfridom]] sidan grunnloven kom i 1849.

Den danske kyrkja vert kalla [[Folkekirken]], og har monarken som øvste leiar. I det daglege vert kyrkja likevel styrt av kyrkjedepartementet ved kyrkjeministeren, per februar 2010 [[Birthe Rønn Hornbech]]. Folkekyrkja er delt inn i 11 [[bispedøme]] (dansk: «stift»), derav eitt på [[Grønland]]. 1. januar 2023 hadde Folkekyrkja {{formatnum:4 276 271}} medlemmer, noko som utgjer 72,1 % av den danske folkesetnaden.<ref>[https://www.folkekirken.dk/om-folkekirken/folkekirken-i-tal/medlemmer Folkekirkens medlemmer] Folkekirken</ref> Om lag tre prosent av dei nominelt kristne går regelmessig i kyrkja.<ref name="Religious Freedom" /><ref name="Medlemmer af folkekirken"/>

Den nest største religiøse gruppa i Danmark er [[islam|muslimane]], som med {{formatnum:210000}} personar utgjer 3,7 % av folkesetnaden. Den muslimske folkesetnaden i Danmark er eit resultat av innvandring i nyare tid, og er konsentrert om dei største byane. Andre religiøse grupper i Danmark femner [[den katolske kyrkja|katolikkar]] ({{formatnum:37000}} personar), [[Jehovas vitne]] ({{formatnum:14500}}), serbisk-ortodokse kristne ({{formatnum:7000}}), [[baptistar]] ({{formatnum:5100}}), [[pinsevener]] ({{formatnum:5100}}), [[buddhisme|buddhistar]] ({{formatnum:4400}}) og [[mormonarar]] ({{formatnum:4500}}).<ref name="Religious Freedom" />

== Historie ==
{{detaljar|Dansk historie}}
=== Frå forhistorie til vikingtid ===
[[Fil:Runic_stone_Jellinge_Denmark.jpg|mini|Den største av[[Jellingsteinane]], som kong [[Harald Blåtann]] fekk utforma til minne om far sin, [[Gorm den Gamle]], Danmarks første konge, og mora si, har vore kalla Danmarks dåpsattest grunna inskripsjonane som mellom anna fortel at Harald Blåtann kristna danane. {{foto|Sven Rosborn}}]]
Dansk forhistorie starta på framsida av [[innlandsis]]en som byrja å trekkje seg attende nordpå for ca. 15 000 år sidan i samband med ei klimaendring. På dette tidspunktet levde [[rein]]sdyrsjegerar her og dei vart avløyst av andre jegerfolk som ernærte seg av jakt og fiske i fleire tusenår.
For ca. 6 000 år sidan vart [[steinalder]]en sakte avløyst av [[Neolittisk tid|den yngre steinalderen]]. Rundt 1800 f.Kr. vart denne igjen avløyst av [[bronsealderen]]<ref name="ecomuseum" /> og 500 f.Kr. byrja [[jernalder]]en.

Allereie på slutten av jernalderen, omtrent på i 700-talet, kan det ha eksistert ei sterk dansk sentralmakt, som det kolossale forsvarsverket [[Dannevirke]] i Sønderjylland og [[Kanhavekanalen]] på [[Samsø]] kan vere «prov» på. Likevel meiner dei fleste moderne historikarar nok at Danmark som geografisk område snarare er å sjå på som ein del av det [[Frankere|frankiske]] riket i denne perioden. Forhistoria slutta med [[vikingtida]], då danske og norske [[viking]]ar byrja å herje og handle i det meste av det kontinentale [[Europa]] og Dei britiske øyane. Dei danske vikingane tok til å krevje inn såkalla [[danegeld]] i [[England]], som var ein skatt kongar i England måtte betale til danekongen for å unngå plyndringar. Danske og skandinaviske vikingar hadde ei stormaktsrolle i Europa i det meste av vikingtida på grunn av mellom anna den sterke flåten av snøggrodde vikingskip som kunne gå opp dei store elvane, og på grunn av den måten dei gjekk til åtak på.

=== Danmark i mellomalderen ===
Den danske historia vert innleidd på [[700-talet]] då dei første skriftlege kjeldene byrjar å omtale tilhøva i landet. Slik sett er vikingtida ein overgangsfase mellom forhistoria og den danske [[mellomalderen]] som vart ein periode, der kontakten med resten av Europa vart stadig viktigare. Tre tilhøve vog tungt; freistnadene til kongane på å auke makta si innanriks, freistnadene deira på å utvide maktområdet utanriks og striden med [[Hansaforbundet]]. Maktkampen innanriks stod først mellom stormennene på den eine sida og kongemakta på den andre. Seinare vart det til ein strid mellom kyrkja og kongemakta. Utanriks prøvde ein å skape og halde fast ved eit et Austersjørike, noko som kulminerte i [[Kalmarunionen]] av [[1397]]. Samarbeidet med Hansaforbundet var naudsynt i høve handel, men også eit konstant økonomisk problem. Dette bysamskipnaden fekk stor innverknad på sambandet til Danmark og var i periodar den reelle makta i landet.

=== Reformasjon og einevelde ===
[[Fil:Scandinavia_1658.gif|mini|[[Danmark-Noreg]] måtte avstå dei danske landsdelane i Skåneland og dei norske lena Trondheim og Bohus til [[Sverige]]. Med raudt: Halland var allereie avstått til Sverige for ein periode på 30 år. Med gult: Landsdelane Skåneland og Bohus len. Med fiolett: Landsdelar som gjorde opprør og vendte tilbake til dansk styre i 1660.]]
[[Renessansen]] innebar eit markant skilje i Danmarks historie særleg fordi [[reformasjonen]] vart ein del av endringa. Kongane inndrog kyrkjegodset og stod på den bakgrunnen sterkt overfor adelen, men ein stor del av rikdommen vart brukt til krigføring. Mest tydeleg er dette eksemplifisert i renessansekongen [[Kristian IV av Danmark-Noreg|Kristian IV]]. Han fekk oppført mange vakre bygningar rundt i landet, men leid alvorlege nederlag ved å ta del i [[Trettiårskrigen]] i [[Tyskland]]. Den vidare kampen med Sverige medførte nederlag på nederlag med stadige tap av territorium, først øyane i Austersjøen, seinare også danske kjerneprovinsar som Skånelandene ved [[Freden i Roskilde]] i [[1658]].

Sviket til adelen under [[Karl Gustav-krigane]] gav von for eit statskupp der kong [[Fredrik III av Danmark-Noreg|Fredrik III]] velta den gamle forfatninga og innførte [[einevelde]]t med stønad frå borgarskapen. Ein ny embetsadel voks fram med gunsten frå kongane og borgarane i byane fekk etter kvart auka innverknad. Landet var prega av den kulturelle påverknaden frå [[Frankrike]] og av den tyskprega forvaltninga til kongane. Med opphevinga av [[stavnsbandet]] og seinare med andre reformer innanfor landbruket fekk landet ein økonomisk framgang. Framgangen vart avbrote då [[England|engelskmennene]] tok den danske flåten. Dette og [[Københavns bombardement]] tvang Danmark i armane på [[Napoléon Bonaparte|Napoleon]], mens Sverige allierte seg med England. Med [[Wienerkongressen|freden i Wien]] i 1815 vart unionen mellom Danmark og Noreg oppløyst. Forut for dette kom [[statsbankerotten i 1813]], men likevel vart perioden ei oppgangstid for t.d. dansk filosofi, dikt- og biletkunst ([[Den danske gullalderen|gullalderen]]).

=== Demokrati, industrialisering og verdskrigar ===
Etter freden i Wien utgjorde det danske monarkiet kongeriket og [[hertugdøma]] [[Hertugdømet Slesvig|Slesvig]], [[Holstein]] og [[Lauenborg]] og dessutan koloniane. Slesvig har vore eit dansk [[len]] med både dansk- og tysktalande folkesetnad, mens Holstein og Lauenburg var tyske len og dermed medlemmer av det [[det tyske forbundet|tyske forbundet]]. Tysksinna i [[Rådgjevande provinsialstenderforsamlingar i Danmark|stenderforsamlingane]] i Slesvig og Holstein ønskte eit sterkare samband til Tyskland. Den danske politikken derimot var splitta mellom den konservative [[Heilstatspolitikk]]en og den [[Dei nasjonalliberale|nasjonalliberale]] [[Ejderpolitikken|Ejderpolitikk]]. Heilstatsfolka ville ivareta den dansk-tyske heilstaten med den danske kongen som hertug i Slesvig og Holstein. Ejderfolka ville sameine Slesvig med Danmark i ein dansk nasjonalstat. Tyske og danske nasjonalliberale stod kvarandre imot. Spørsmålet var om Slesvig skulle vere dansk eller tysk. Dette førte til eit opprør mot Danmark og den [[første slesvigske krig]]. Då Danmark fekk stønad frå England og då utviklinga til krigens fall ut til dansk føremon, vart [[status quo]] oppretta på nytt. I [[London-protokollen]] frå 1852 måtte Danmark love å ikkje knytte Slesvig eller Sønderjylland nærare til kongeriket enn Holstein.
I samband med revolusjonane i Europa i (1848) fekk Danmark ei fri og demokratisk [[Den danske grunnlova|styreform]] i [[1849]]. 
[[Fil:Grundlovgivende_rigsforsamling_-_Constantin_Hansen.jpg|mini|''[[Den Grundlovgivende Rigsforsamling|Den grunnlovgivende forsamling]]'' den 23. oktober 1848. Måleri av [[Constantin Hansen]].]]
Dei underliggjande skiljelinene var likevel ikkje fjerna og i 1864 braut den [[andre slesvigske krig]]en ut. No hadde ikkje landet engelsk stønad, [[skandinavisme]]n førte heller ikkje til militær hjelp og den danske hæren leid ei rekkje audmjukande nederlag spesielt i [[kampane ved Dybbøl]]. Resultatet vart tapet av hertugdøma inkludert den dansktalande delen av Slesvig. Dermed var Danmark blitt ein fullstendig dansk småstat.

Kring [[1870]] kom [[industrialisering]]a i gang i Danmark og vart sett i verk ved at ein la til eit tett nett av jernbane-, ferje- og fraktbåtsamband mellom landsdelane. Samtidig innebar oppsvinget i landbruket at kjøpekrafta auka hjå folkesetnaden på land. Og ettersom [[Landboreformene|oppdelinga]] medførte eit overskot av menneske, fekk dei næringsdrivande i byane ein kjærkomen reserve av billeg arbeidskraft. Å huse alle desse nye innflyttarane skjedde svært tilfeldig og ei rekkje epidemiar herja København og dei større provinsbyane. Takka vere kloakksystem, skiping av skular og utbygging av helsevesenet fekk ein etter kvart kontroll over sjukdommane. På arbeidsmarknadsfronten lukkast det å dempe uroa ettersom det danske arbeidsmarknaden i samband med Storkonflikten i [[1899]] fekk avtalen sin der fagrørsla godtok retten til å leie og dele inn arbeidet og arbeidarane fekk rett til å organisere seg.<ref name="Christensen" />

Danmark heldt seg utanfor [[første verdskrig]] og levering av utstyr til dei krigførande landa gav arbeid og inntekt til mange. Etter kvart fekk kvinnene i 1915 også stemmerett.<ref name="kvinner" /> Det tyske nederlaget i 1918 medførte ei folkeavrøysting slik at Nordslesvig ved [[Slien]] vart sameint med Danmark igjen, men vilkåra for avrøystinga innebar at det vart skipa eit tysk mindretal i Danmark og eit dansk i Tyskland. Den økonomiske krisa i 1930-åra førte med seg massearbeidsløyse, men også betring av «samfunnets støtter» til dårleg stilte. Med atterreisinga av dei europeiske stormaktene kom det igjen fart i produksjonen i Danmark og ved krigsutbrotet i [[1939]] var dei fleste optimistiske. Sjølv om Danmark vart [[Åtaket på Danmark i 1940|okkupert i 1940]] [[Danmark under andre verdskrig|vidareførte landet si eiga regjering]] inntil 1943, men det oppstod etter kvart ei så [[Dansk motstandsrørsle|sterk motstandsrørsle]] at landet kunne teljast med av dei allierte landa som oppretta [[SN]] i 1945.<ref name="Frisch" /> Den [[17. juni]] [[1944]] erklærte [[Island]] seg som sjølvstendig nasjon og dette vart godteke av den danske regjeringa i [[1945]].

=== Etterkrigstida ===
[[Fil:Dronning_Margerethe_5_sep_2004.jpg|mini|[[Margrethe II av Danmark|Margrethe II]] vart dronning i 1972. Ho vart med det den første regjerande dronninga av Danmark, då kvinner først fekk arverett til trona i 1953. {{foto|Trine Jacobsen}}]]
I åra etter var Europa delt, både ideologisk og etter landegrenser. Frykta for [[Sovjetunionen]] førte til at Noreg og Danmark valde å melde seg inn i [[NATO]] i [[1949]]. Det gav samtidig landet tilgang til [[Marshallplanen]] som var meint som ein stønad til atterreising av dei europeiske landa. Det skapte gode tider i landet og [[kommunisme]]n mista etter kvart taket på dei breie lag av folkesetnaden. Storpolitisk var situasjonen fastlåst og det gav svært få moglegheiter for manøvrering i dansk utanrikspolitikk, men på det økonomiske området var det rom for endringar. I laupet av 1960-åra kom ein i gang med drøftingane om dansk deltaking i EF (seinare [[EU]]) og i 1972 stadfesta ei [[folkeavrøysting]] opptakinga av Danmark til fellesskapen.<ref name="EF" /> Ved fleire seinare høve vart samarbeidet utvida trinnvis.<ref name="irland" />

=== Etter den kalde krigen ===
Då [[jernteppet]] fall i [[1989]], [[Samanføringa av Tyskland|Tyskland vart samanført]] i 1990 og [[Oppløysinga av Sovjetunionen|Sovjetunionen vart oppløyst]] vart det i dei følgjande åra skapt heilt nye vilkår for dansk utanrikspolitikk som vart langt meir aktiv:<ref name="Udenrigspolitik i 1990" /> Dette inneber støtte til dei baltiske landa, utvidinga av NATO, auka integrering i EU og militær deltaking i aksjonar på Balkan, i Afghanistan og Irak.<ref name="Bjørn Møller" /><ref name="Aagaard" /> I fleire bølgjer fekk landet ei sterk straum av utlendingar som kom dels som [[flyktning]]ar og dels som [[innvandring|innvandrarar]].<ref name="Berger" /> I starten vart det sett på som eit reint praktisk problem å huse og integrere menneska frå framande kulturar, men etter kvart viste det seg at innvandringa skapte enkelte problem. Diskusjonen om kva politisk line ein skulle leggje i innvandringsspørsmålet prega særleg folketingsvalet i 2001, men er stadig vekk eit aktuelt debattema med høg temperatur i dansk politikk.

== Politikk og administrasjon ==
Danmark er eit [[konstitusjonelt monarki]], og [[Politikk i Danmark|det politiske systemet i landet]] tek utgangspunkt i [[den danske grunnlova|grunnlova i landet]] av 1849, seinare revidert tre gonger. Sidan revisjonen i 1953 har Danmark hatt eit [[parlamentarisme|parlamentarisk]] eittkammersystem. Som i andre parlamentariske demokrati vert [[maktfordelingsprinsippet]] følgt, og §3 i grunnlova sett rammene for dei tre statsmaktene: [[den utøvande makta]], som ligg hjå monarken; [[den lovgjevande makta]], som ligg hjå monarken og [[Folketinget]] i sameining; og [[den dømmande makta]], som ligg hos domstolane. Sjølv om den lovgjevande makta formelt sett vert delt mellom parlament og monark er likevel rolla til monarken i praksis å underteikne dei lovene som Folketinget vedtek. Den utøvande makta er også berre formelt hjå monarken, og etter det såkalla «[[systemskiftet]]» i 1901 har monarken utpeikt ministrar med basis i den politiske samansetjinga til Folketinget.

=== Statsoverhovud og regjering ===
Som eit konstitusjonelt monarki har Danmark [[Monarkar i Danmark|ein monark]] som [[statsoverhovud]]. Monarken er formelt leiar for den praktiserande makta, noko som i praksis vert gjort gjennom at monarken, tronfølgjaren og regjeringa møtest til [[statsråd]] ein gong i månaden. Sidan [[Påskekrisa]] i 1920 har desse måtane berre hatt ein seremoniell funksjon, og monarken blandar seg ikkje inn i dei politiske avgjerslene. Sidan 1972 har dronning [[Margrethe II av Danmark|Margrethe II]] vore dansk monark.

På vegner av monarken vert den utøvande makta leidd av [[Statsministrar i Danmark|ein statsminister]], som også er regjeringssjef. Regjeringa treng inkje aktivt fleirtal i Folketinget, men må gå ved [[mistillitsforslag]]. Tradisjonelt har Danmark hatt mindretalsregjeringar som har fått støtte frå parti utanfor regjeringa. Den noverande regjeringa blei danna 3. oktober 2011 gjennom ein [[koalisjon]] av [[Socialdemokraterne]], [[Det Radikale Venstre]] og [[Sosialistisk Folkeparti]] støtta av [[Enhedslisten]] med [[Helle Thorning-Schmidt]] som statsminister.

=== Folketinget ===
[[Fil:Folketingssalen-2006.jpg|venstre|mini|Folketingssalen på [[Christiansborg]] slott.]]
Den reelle lovgjevande makta i Danmark ligg hjå parlamentet, som sidan 1953 har hatt eitt kammer – [[Folketinget]]. Før denne tida hadde landet også eit overhus, [[Landstinget]]. Folketinget har 179 medlemmer, der 175 kjem frå sjølve Danmark. Dei siste fire plassane vert delt mellom representantar valde frå [[Færøyane]] og [[Grønland]]. 135 av Folketingsmedlemene vert valde i [[høvestalval]] i 10 valområde, og inndelinga følgjer [[D'Hondt-metoden]]. Desse vert kalla ''kretsmandat''. Dei resterande 40 mandata er såkalla ''tilleggsmandat'', som ver delt inn etter [[Sainte-Laguë-metoden]] mellom parti som har anten 1) fått minst eitt kretsmandat, 2) har fått minst like mange stemmer som den gjennomsnittlege mengda gyldige stemmer i minst to av tre landsdelar, ''eller'' 3) fått minst to prosent av stemmene på landsbasis.<ref name="valgordning" />

Folketinget vert leidd av eit presidium på ein leiar og fire nestleiarar. Sidan [[Folketingsvalet i Danmark 2007|valet i 2007]] har [[Thor Pedersen]] (V) vore leiar av Folketinget.

Folketinget held til på [[Christiansborg]] slott i det sentrale [[København]], saman med [[Høgsterett i Danmark|Højesteret]] og [[Statsministeriet]].

=== Politiske parti ===
Danmark har eit fleirpartisystem, og ved valet i 2007 vart åtte parti representerte i Folketinget (i tillegg til to grønlandske og to færøyske parti). Dei fire mest tradisjonsrike partia i Danmark er [[Venstre i Danmark|Venstre]], [[Socialdemokraterne]], [[Det Konservative Folkeparti]] og [[Radikale Venstre]].

Venstre er det største partiet i Danmark, og har sidan 2001 hatt regjeringsmakta i samarbeid med Det Konservative Folkeparti. Førstnemnde er eit sentrum-høgre-parti, og er det klart leiande partiet på ikkje-sosialistisk side. Det vert leidd av statsminister [[Lars Løkke Rasmussen]]. Det Konservative Folkeparti er som namnet ymtar basert på [[konservatisme]], og vert leidd av [[Lene Espersen]].

Det største partiet på venstresida er [[Socialdemokratiet]], leidd av [[Helle Thorning-Schmidt]]. I perioden 1924-2001 var sosialdemokratane det største partiet i Danmark, og hadde også dei fleste regjeringane. Partiet har sterke historiske band til [[Landsorganisasjonen i Danmark]], sjølv om desse ikkje lenger formelt har samband.

Til venstre i Folketinget står [[Socialistisk Folkeparti]], leidd av [[Villy Søvndal]]. Desse svarar til omtrent det norske [[Sosialistisk Venstreparti|SV]]. Enda lenger til venstre i Folketinget er [[Enhedslisten]], eit valsamarbeid mellom [[Danmarks Kommunistiske Parti]], [[Venstresocialisterne]] og [[Socialistisk Arbejderparti]].

Dei to sentrumspartia representert i Folketinget er [[Liberal Alliance]] og [[Det Radikale Venstre]]. På den høgreradikale sida står [[Dansk Folkeparti]], leidd av [[Pia Kjærsgaard]]. Sistnemnde spring ut av [[Fremskridtspartiet]], som tidlegare hadde tilsvarande rolle i dansk politikk.

{| class="wikitable" border="1"
|+ Folketingsmandat, 2007-
|-
! Parti
! Partileiar
! Mandat
|-
| [[Venstre i Danmark|Venstre, Danmarks Liberale Parti]] (V)
| [[Lars Løkke Rasmussen]]
| align="right" | 34
|-
| [[Socialdemokraterne]] (A)
|[[Mette Frederiksen]]
| align="right" | 47
|-
| [[Dansk Folkeparti]] (O)
|[[Kristian Thulesen Dahl]]
| align="right" | 37
|-
| [[Socialistisk Folkeparti]] (F)
|[[Pia Olsen Dyhr]]
| align="right" | 7
|-
| [[Det Konservative Folkeparti]] (C)
|[[Søren Pape Poulsen]]
| align="right" | 6
|-
| [[Det Radikale Venstre]] (B)
|[[Morten Østergaard]]
| align="right" | 8
|-
| [[Enhedslisten|Enhedslisten, de rød-grønne]] (Ø)
| Kollektiv ledelse
| align="right" | 14
|-
| [[Liberal Alliance]] (tidlegare Ny Alliance) (Y)
| [[Anders Samuelsen]]
| align="right" | 13
|-
| [[Tjóðveldi]]
| [[Høgni Hoydal]]
| align="right" | 1
|-
| [[Sambandsflokkurin]]
| [[Kaj Leo Johannesen]]
| align="right" | 1
|-
| [[Siumut]]
| [[Hans Enoksen]]
| align="right" | 1
|-
| [[Inuit Ataqatigiit]]
| [[Juliane Henningsen]]
| align="right" | 1
|}

=== Administrativ inndeling ===
{{detaljar|Regionar i Danmark|Kommunar i Danmark}}
Danmark er delt inn i fem regionar og 98 kommunar. Regionane vart danna i 2007, og erstatta [[Amt i Danmar|13 fylke]] (dansk: «amt»). Til same tid gjekk det føre seg ei omfattande kommunesamanslåing der 270 kommunar vart slegne saman til 98 større einingar.

Kvar region vert styrt av eit 41 medlemmer stort ''regionsråd'', dersom politiske leiar har tittelen ''regionsrådsformand''. Den klart viktigaste oppgåva til regionane er å organisere helse- og sosialvesenet. Regionane driv ikkje inn skatt på eigenhand, men er finansierte via staten og kommunane.

Kommunane i Danmark fekk tildelt fleire ansvarsområde i reforma i 2007, og dei aller fleste kommunane har over {{formatnum:20000}} innbyggjarar. Kvar kommune vert leidd av eit kommunestyre (dansk: «kommunalbestyrelse»), som vert valt kvart fjerde år. Kommunestyra vert leidd av ein ordførar (dansk: «borgmester»), som anten vert vald direkte av veljarane eller av kommunestyret. Kommuneadministrasjonane vert leidd av ein kommunaldirektør.

I tillegg er [[Færøyane]] og [[Grønland]] ein del av kongeriket Danmark. Desse har begge utstrekt sjølvstyre i [[Det danske Riksfellesskap]], men har ikkje ein sjølvstendig utanrikspolitikk.

==== Regionar ====
{| class="wikitable sortable"
|-
! class="unsortable" | Kart-<br />farge
! Region
! Adm.senter
! Areal&nbsp;(km²)
! Folketal
! class="unsortable" bgcolor="#ffffff" rowspan="7" width="40%"| [[Fil:Denmark_regions_label.svg|200px|center|Kart over regionar i Danmark]] 
|-
|align="center"| {{legend|#aaeeff}} || [[Region Nordjylland]] || [[Aalborg]] ||  align="right"| {{Sorterbar|7933.32}} || align="right"| {{Sorterbar|580515}}
|-
|align="center"| {{legend|#cdde87}} || [[Region Midtjylland]] || [[Viborg]] ||  align="right"| {{Sorterbar|13124.34}} || align="right"| {{Sorterbar|1247732}}
|-
|align="center"| {{legend|#e9c6af}} || [[Region Syddanmark]] || [[Vejle]] ||  align="right"| {{Sorterbar|12206.17}} || align="right"| {{Sorterbar|1199667}}
|-
|align="center"| {{legend|#ff8080}} || [[Region Hovedstaden]] || [[Hillerød]] ||  align="right"| {{Sorterbar|2561.27}} || align="right"| {{Sorterbar|1662285}}
|-
|align="center"| {{legend|#afe9af}} || [[Region Sjælland]] || [[Sorø]] ||  align="right"| {{Sorterbar|7273.21}} || align="right"| {{Sorterbar|821252}}
|-
|-class="sortbottom"
| colspan="5" |
'''Kjelde''': Danmarks Statistik, ''Statistisk Årbog 2009''<ref name="årbog" />
|}

==== Riksfellesskapet ====
I tillegg til det Danmark som ligg i [[Skandinavia]] høyrer også dei to sjølvstyrte områda [[Grønland]] og [[Færøyane]] til gjennom [[Det danske Riksfellesskapet|Riksfellesskapet]]. Områda høyrer ifølge §1 i grunnlova til Kongeriket Danmark og deler derfor grunnlov og statsoverhovud med Danmark. Dei to områda har likevel begge si eiga regjering leidd av høvesvis ein [[Statsministrar i Grønland|Landsstyreføremann]] (Grønland) og ein [[Lagmenn i Færøyane|Lagmann]] (Færøyane). Færøyane fekk indre sjølvstyre i [[1948]] og Grønland i [[1979]]. Dei to områda er likevel ikkje fullt ut uavhengige, t.d. skal [[folkeskule|folkeskulane]] i tillegg til det lokale språket undervise i dansk, begge område mottek subsidiar (blokktilskot) frå Danmark og utanriksforhold vert som hovudregel handsama av regjeringa i København.

<gallery>
Fil:Beinisvord, westcoast of suduroy, faroe islands.JPG|Vestkyst i [[Suðuroy]]på  [[Færøyane]]
Fil:Tinganes, Tórshavn 2004.1.jpg| [[Tinganes]] i [[Tórshavn]]på  Færøyane 
Fil:Egede nuuk.JPG|Statuen av [[Hans Egede]] i [[Nuuk]] på [[Grønland]]
Fil:Greenland-Ilulissat-26.jpg|Ved [[Ilulissat]]på Grønland
</gallery>

=== Forsvars- og utanrikspolitikk ===
[[Fil:Danish_Military_Police.JPG|mini|Danske [[militærpoliti|MP]]-soldatar. Danmark er ein nær alliert av [[USA]], og deltok mellom anna i [[Invasjonen av Irak i 2003|Invasjonen av Irak]] og [[Krigen i Afghanistan (2001–)|Krigen i Afghanistan]].]]

Det danske forsvarsbudsjettet for 2010 hadde ei total ramme på ca. 23 milliardar danske kroner,<ref name="§ 12 Forsvarsministeriet" /> og forsvarsutgiftene utgjer dermed 1,06 prosent av [[BNP]].<ref name="billigst i drift" /> Det danske forsvaret utgjer de fire våpengreinene [[Den danske hæren|Hæren]], [[Hjemmeværnet]], [[Søværnet]] og [[Det danske flyvåpenet|Flyvevåbnet]]. Danmark har [[verneplikt]] for menn, men langt frå alle må avtene plikten – kven som må inn vert avgjort via loddtrekning på sesjon. Kvinner (og mennene som «vann» loddtrekkinga) kan velje å avtene frivillig militærteneste.<ref name="Forsvarets Dag" /> Årleg avtener om lag {{formatnum:6500}} unge danske kvinner og menn militærteneste. Tenestetida er på fire månader.<ref name="dårlig forretning" />

Danmark vart med i [[NATO]] ved opprettinga i 1949. Etter slutten på [[den kalde krigen]] har landet spelt ei aktiv rolle i internasjonale operasjonar, mellom anna i [[Invasjonen av Irak i 2003|invasjonen av Irak]], [[krigen i Afghanistan 2001–|krigen i Afghanistan]], Kosovo ([[KFOR]]) og Libanon ([[UNIFIL]]).

I 1973 vart Danmark med i det dåverande [[Det europeiske fellesskap|EF]] (føregangaren til [[Den europeiske union|EU]]), men danskane har sidan vist seg å vere noko lunkne til den europeiske integrasjonen. I 1992 stemte det danske folk nei til [[Maastricht-traktaten]]. Danskane har heller ikkje slutta seg til [[Eurosona|Eurosystemet]], etter at 53,2 % stemte imot i ei folkerøysting i 2000.

Danmark er mellom dei 51 landa som har vore med i [[SN]] allereie frå skipinga av SN-pakta i 1945. Danskane er også aktive i det nordiske samarbeidet i [[Nordisk Råd]], og NATO, EU, FN og Norden utgjer dei fire hovudpilarane i dansk utanrikspolitikk. Danmark er i tillegg med i ei rekkje andre internasjonale organisasjonar, slik som [[Verdsbanken]], [[Det internasjonale pengefondet]], [[Verdshandelsorganisasjonen]], [[Organisasjonen for tryggleik og samarbeid i Europa]], [[Organisasjonen for økonomisk samarbeid og utvikling]] og [[Europarådet]].

=== Flagg, symbol og ordenar ===
[[Fil:Dannebrog.jpg|thumb|Det danske ''[[Dannebrog]]'' er eit av dei eldste flagga i verda, og er vorte brukt sidan slutten av 1300-talet.]]

Flagget til Danmark kallast ''[[Dannebrog]]'', og skal etter legenda ha falle ned frå himmelen under eit av slaga til [[Valdemar II Sejr av Danmark|Valdemar Sejr]] i [[Estland]]. Det vert rekna som det eldste flagget i [[Europa]] i ubroten bruk. Dannebrog er eit tradisjonelt [[nordisk krossflagg]], og tente mellom anna som inspirasjon til [[det norske flagget]].

[[Det danske riksvåpenet]] er samansett av tre gåande, blå løver med raude tunger og er krona med gylne kroner. Det eldste dokumenterte bruket av riksvåpenet er frå regjeringstid under [[Knut VI av Danmark|Knut VI]] i 1190. Den siste større endringa av riksvåpenet kom i 1819, då [[den norske løva]] vart teken ut.

[[Elefantordenen]] er den høgste utmerkinga i Danmark. Ho vert til vanleg berre delt ut til kongelege og statsoverhovud. Deretter kjem [[Dannebrogordenen]]. Av dei militære danske medaljane er ''Forsvarets Medalje'', ''Forsvarets medalje for Tapperhed'', ''Medaljen for udmærket lufttjeneste'' og ''Forsvarets Hæderstegn for god tjeneste''.

=== Sambandet til Noreg ===
Danmark og Noreg har alltid hatt tette politiske og kulturelle band. Allereie i norrøn tid var danskekongane reelle herskarar over Noreg i lange periodar, og spesielt Oslofjordområdet var lenge under dansk overherredømme.<ref name="khm" /> Med [[Kalmarunionen]], som var innstifta av [[Margrete I|dronning Margrethe]] i 1397, kom heile Noreg under utanlandsk overherredømme, og etter unionsoppløysinga i 1536 vart Noreg i praksis ein dansk provins. Frå innføringa av eineveldet i 1660 vart heile [[Danmark-Noreg]] gjort til ein einstaka stat, samtidig som riket i større grad vart sentralstyrt frå [[København]]. Unionen mellom Danmark og Noreg varte heilt fram til 1814, då kong [[Fredrik VI av Danmark-Noreg|Fredrik VI]] som ein tapande part i [[Napoleonskrigane]] måtte avstå Noreg til [[Sverige]] igjennom [[Kielfreden]].

På 1800-talet stod [[skandinavisme]]n sterkt i Norden, og i 1848 deltok norske friviljuge på dansk side under den [[første slesvigske krig]]. Under den [[andre slesvigske krig]] femten år seinare vart danskane likevel overlatne til seg sjølv av svenskane og nordmennene, til store protestar frå norsk åndsliv med [[Bjørnstjerne Bjørnson|Bjørnson]] og [[Henrik Ibsen|Ibsen]] i spissen. I 1876 gjekk Noreg med i den [[skandinaviske myntunion]]en, noko som gjorde at dei tre nordiske landa hadde felles omløp av setlar og mynt fram til kring [[første verdskrig]]. Norsk litteratur var på denne tida også prega av strøymingar frå Danmark, mellom anna med [[Georg Brandes]] som ei stor inspirasjonskjelde for Ibsen, [[Aleksander Kielland|Kielland]] og [[Jonas Lie|Lie]]. [[Riksmål]]srørsla til Bjørnson, som vart oppretta i 1907 som ein reaksjon på stiftinga av [[Noregs Mållag]] året før, gjorde ein energisk innsats for å halde norsk skriftspråk så nært dansk som mogleg. Riksmålet og den [[dansk-norsk språk]], såkalla «dannet dagligtale» har klare røter i dansk.

Danmark og Noreg vart begge okkuperte av [[Tyskland]] under [[andre verdskrig]]. I etterkrigstida har landa hatt eit nært og godt samband, og samarbeider mellom anna forsvarspolitisk gjennom [[NATO]]. Danmark og Noreg er også viktige handelspartnarar, og i 2007 var den samla verdien av Noregs totale vareeksport til Danmark på kring 19 milliardar norske kroner. Dette gjorde Danmark til Noregs sjette største eksportmarknad. Viktige varer Noreg eksporterer over [[Skagerrak]] er råolje, elektrisitet, fisk, halvfabrikat og verkstadprodukt. Danske turistar er på si side viktige for norsk turistnæring, og danskane utgjorde i 2006 nesten 14 % av alle utanlandske ferie- og fritidbesøkjande til Noreg.<ref name="innovasjon" />

== Næringsliv ==
[[Fil:Windkraftanlagen_Dänemark_gross.jpg|thumb|Vindmølleindustrien har stadig vorte ein viktigare del av dansk økonomi. Med ein eksport i 2009 på 41,7 milliardar danske kroner stod vindkrafta for 8,5 % av den samla danske eksporten.<ref name="vindekraft" />]]
[[Fil:Oil_platform_in_the_North_SeaPros.jpg|mini|Danmark er ein petroleumsnasjon, og produserte i 2008 16,7 millionar kubikkmeter [[Råolje|olje]] og 8,9 milliardar normalkubikkmeter [[naturgass]].]]
[[Fil:LN49_Lokken.jpg|mini|Fiskebåt i [[Løkken-Vrå kommune|Løkken]]. Danske fiskarar fanga i 2008 knappe {{formatnum:700000}} tonn fisk, men overfiske og dertil lågare kvoter har gjort at totalfangsten er meir enn halvert sidan år 2000.]]
Danmark har ein [[blandingsøkonomi]] med stor grad av [[frihandel]], og levestandarden er over gjennomsnittet i Europa. Landet hadde i 2007 eit [[Bruttonasjonalprodukt|BNP]] på 311,6 milliardar amerikanske dollar (197,3 milliardar USD justert for [[kjøpekraftsparitet]]).<ref name="HDI-2009" />

Ifølgje [[Verdsbanken]] har Danmark den mest fleksible arbeidsmarknaden i Europa, og det er enkelt både å tilsetje ny arbeidskraft og å nedbemanne. Denne politikken vert kalla «[[flexicurity]]». Den danske arbeidsstokken tel omtrent 2,9 millionar mann, og pr. desember 2009 var arbeidsløysa på 7,4 % – om lag 2,5 prosentpoeng under EU som heile.<ref name="arbeidsledighet" /> Målt i part av folkesetnaden som har høgare utdanning har danskane den best utdanna arbeidsstyrken i verda.<ref name="UNESCO" />

Danmark har det høgste skattenivået i verda, og for personar i dei høgste inntektsgruppene kan skatteprosenten kome opp i 62,3 (inkludert 8 % trygdeavgift). Toppskatten slår inn ved inntekter over {{formatnum:347200}} danske kroner. Det er også skatt på finansinntekter slik som aksjeutbytte, her varierer skatteprosenten mellom 28 og 45.<ref name="KPMG" />

[[Dansk krone]] (valutakode: DKK, vert igjen delt inn i 100 øre) har vore [[valuta]] i Danmark sidan 1874. Gjennom [[Den europeiske vekslingsmekanismen]] er den danske krona tett knytt mot [[euro]]en, og vekslingskursen ligg alltid på omtrent 7,45 kroner per euro. Dette oppnår ein ved å leggje [[pengepolitikk]]en svært tett opp imot politikken til den [[Den europeiske sentralbanken]].<ref name="Jones" /> Danmark møter krava som skal til å ta del i [[eurosona|eurosamarbeidet]], men i ei folkerøysting i september 2000 valde folket med knapp margin å behalde krona.

{| class="wikitable"
! Økonomiske nøkkeltal 
! Verdi
! % av BNP
! År, kjelde
|-
| BNP (Verdsbanken)
| align=right | 275,2 mrd US$
|
| 2006, ''Verdsbanken''
|-
| BNP (vekst)
| align=right | 0,6%
|  
|  Q3 2007, ''The Economist'' nov 2007
|-
| Industriproduksjon
| align=right | –1,4%
|   
|  Q3 2007, ''The Economist'' nov 2007
|-
| Konsumprisar 2006
| align=right | 1,9 %
|
| 2006, ''Eurostat'' (europa.eu)
|-
| Konsumprisar 2007
| align=right | 1,2%
|   
|  Q3 2007, ''The Economist'' nov 2007
|-
| Renter 3 mnd 2006
| align=right | 3,18 %
|  
|  2006, ''Eurostat'' (europa.eu)
|-
| Renter 3 mnd 2007
| align=right | 4,80%
|  
|  Q3 2007, ''The Economist'' nov 2007
|-
| Børsindeks 1.jan-7.mai 2008
| align=right | –8,3%
|   
|  ''The Economist'' mai 2008
|-
| Arbeidsløyse
| align=right | 3,1%
|  
|  Q3 2007, ''The Economist'' nov 2007
|-
| Handelsbalanse 12 mnd
| align=right | 4,2 mrd $
|  
|  Q3 2007, ''The Economist'' nov 2007
|-
| Betalingsbalanse 12 mnd
| align=right | 4,3 mrd $
| align=right | 1,5%
|  Q3 2007, ''The Economist'' nov 2007
|-
| Utviklingshjelp
| align=right | –2,04 mrd US$
|
|  2005, ''UNDP Database''
|-
| Budsjettbalanse
|  
|  align=right | 3,8%
|  2007, ''The Economist'' nov 2007
|-
| BNP per innb 
| align=right | 47,641 US$
|  
|  2005, ''UNDP Database''
|}

=== Naturressursar ===

Danmark hadde i 2008 ei samla innvinning av mineralske råstoff på ca. 40 millionar kubikkmeter. Hovuddelen av desse er [[sand]], [[stein]] og [[grus]], som vert brukt i bygg- og anleggssektoren. Danmark er også ein petroleumsnasjon, med ein produksjon i [[Nordsjøen]] som i 2008 var på 16,7 millionar kubikkmeter [[Råolje|olje]] og 8,9 milliardar normalkubikkmeter [[naturgass]]. Tempoet på oljeutvinninga er likevel søkkande, og med kjende reservar av olje- og naturgass på høvesvis 200 millionar m<sup>3</sup> og 7,1 milliardar Nm<sup>3</sup> vil Danmark ikkje lenger vere sjølvforsynt kring 2020.<ref name="Naturressourcer" />

I det danske jordbruket dominerer kornartane [[kveite]] og [[bygg]]. Det årlege utbyttet av desse har lege på om lag 9 millionar tonn sidan 1990-talet. Av [[rotfrukt]]ene har likevel den årlege hausten gått ned frå kring 12 millionar tonn i 1990 til 4 millionar tonn i 2008. Av fisk – hovudsakleg [[tobis]], [[brisling]], [[sild]], [[blåskjel]], [[kolmule]] og [[atlanterhavstorsk]] – fanga danske fiskarar i 2008 knappe {{formatnum:700000}} tonn; overfiske og dertil lågare kvotar har gjort at totalfangsten er vorte meir enn halvert sidan år 2000. I [[skogbruk]]snæringa i Danmark vart det i 2008 avverka ca. 2,37 millionar m<sup>3</sup>. Kring 80 % av dette var [[barskog]].<ref name="Naturressourcer" />

=== Bankvesen ===
[[Fil:Danmarks_Nationalbank.jpg|mini|[[Danmarks Nationalbank]] held til i eit bygg i København oppført 1965-1971 ved [[Arne Jacobsen]].]]

Den danske sentralbanken kallast for [[Danmarks Nationalbank]], og vart grunnlagt i 1818 for å bringe orden i økonomien etter [[Statsbankerotten i 1813]]. Sentralbanken vart fullt ut uavhengig i 1936, og utviklar [[pengepolitikk]]en uavhengig av regjeringa og Folketinget. Hovudoppgåva til banken er å oppretthalde ein stabil valuta og dessutan å regulere pengesirkulasjonen og kredittmarknaden.<ref name="Nationalbanken" />

Dei første danske bankane oppstod på 1700-talet, men det var først på midten av 1800-talet det vart fart i det private bankvesenet. På denne tida oppstod [[Privatbanken]], [[Den Danske Landmandsbank]] og [[Kjøbenhavns Handelsbank]]; tre [[forretningsbank]]ar som kom til å dominere dansk bankvesen fram til 1990. På sida av forretningsbankane oppstod det også ei mengd spare- og andelskassar. Desse retta seg mot private hushald, handverkarar og landbrukssektoren, og hadde opphavleg ein langt meir moderat og konservativ profil enn dei store bankane. I laupet av 1960-talet minska skiljet på bankar og sparekassar, og frå 1975 forsvann dei juridiske avgrensingane på verksemda til sparekassane.<ref name="bankvesen" />

Dei største bankane i Danmark er [[Danske Bank]], [[FIH Erhvervsbank]], [[Jyske Bank]], [[Nordea]] Bank Danmark, [[Nykredit]] og [[Sydbank]].

=== Samferdsle ===
[[Fil:Storebæltsbroen_from_Sjælland_(edit).jpg|mini|[[Storebæltsbroen]] bind saman øyane [[Fyn]] og [[Sjælland]], og har ein [[Årsdøgntrafikk|ÅDT]] på kring {{formatnum:24000}}.]]
[[Fil:Crown_of_Scandinavia2_(edit).jpg|thumb|[[MS «Crown of Scandinavia»]] er ein av «[[danskebåt]]ane» som går i fast trafikk mellom Noreg og Danmark.]]
Det danske vegnettet vert delt inn i statsvegar og kommunevegar. Lengda på førstnemnde var pr. 1. januar 2008 på {{formatnum:3817}} km, og de høyrer administrativt innunder det danske ''Vejdirektoratet''. 45% av vegtrafikken i landet vert avvikla på statsvegane, sjølv om desse berre utgjer 5 % av det samla vegnettet i landet. Dei danske kommunevegane høyrer til dei 98 kommunane i landet, og har ei total lengd på knappe {{formatnum:70000}} km. Danmark har også grovt rekna {{formatnum:24000}} km med privateigde fellesvegar. Av statsvegane har 1062&nbsp;km [[Motorvegar i Danmark|status som motorveg]], og halvparten av desse har minst fire køyrefelt.<ref name="Statsvejnettet" />

Fem [[europaveg]]ar går gjennom Danmark: [[Europaveg 20 i Danmark|E20]] ([[Esbjerg]]–[[Øresundbrua]]), [[Europavei 39 i Danmark|E39]] ([[Hirtshals]]–[[Aalborg]]), [[Europavei 45 i Danmark|E45]] ([[Frederikshavn]]–[[Padborg]]), [[Europavei 47 i Danmark|E47]] ([[Helsingør]]–[[Rødby]]) og [[Europavei 55 i Danmark|E55]] (Helsingør–[[Gedser]]).<ref name="Statsvejnettet" />

Danmark fekk si første jernbanestrekning i 1847 då [[Vestbanen i Danmark|Vestbanen]] opna mellom [[København]] og [[Korsør]]. Seinare har det danske jernbanenettet vakse til å ha ei total sporlengd på {{formatnum:3240}} km, med om lag {{formatnum:2700}} daglege tog og {{formatnum:38000}} daglege tilkomstar og avgangar. Meir enn 170 millionar passasjerar vert årleg transportert på det danske jernbanenettet.<ref name="Jernbanen i tal" />

[[Jernbane i Danmark|Det danske jernbanenettet]] vert styrt og heldt ved like av [[Banedanmark]]. Nettet er berre delvis elektrifisert, og dette fører til at hovudparten av intercity-toga framleis vert drivne av diesel, også på elektrifiserte strekningar. [[Danske Statsbaner|DSB]] (tidlegare ''Danske Statsbaner'') er det statlege danske jernbaneselskapet, og desse har det operative ansvaret for offentleg passasjertrafikk i landet. Verksemda til DSB femner også om [[S-tog]]a, som er lokaltognettverket i [[København]] og omlandet. [[Øresundsbanen]], mellom København og [[Malmö]] i [[Sverige]], vert operert av dotterselskapet [[DSBFirst]]. Med [[Københavns metro]], opna 2002, har også Danmark fått tunnelbane.

Dansk sivil flytrafikk er underlagt [[Statens Luftfartsvæsen]] (SLV). Landet har åtte flyplassar med rutetrafikk, der [[Københavns lufthamn]] (Kastrup) og [[Billund lufthamn]] er dei største. Staten driv også [[Bornholms lufthamn]], og det er dessutan tre flyplassar på Grønland og på Færøyane med internasjonal trafikk. Den danske staten eig 14,3 % av det fellesnordiske flyselskapet [[Scandinavian Airlines System]].<ref name="Luftfart" />

Sjøfart har alltid vore ein viktig del av den danske økonomien. Den danske handelsflåten femner 500 skip på til saman 10 millionar [[Dødvekttonn|dwt]], og har ein gjennomsnittleg alder på ca. sju år.<ref name="skipsfart" /> Som ein øynasjon har Danmark også eit omfattande ferjenettverk, både innanriks og utanriks. Mellom Noreg og Danmark er det ferjesamband på strekningane [[Frederikshavn]]–[[Oslo]] ([[Stena Line]]), [[Hirtshals]]–[[Kristiansand]], Hirtshals–[[Larvik]] og [[København]]–Oslo.

=== Turisme ===
Turistar i Danmark omsette i 2006 varer og tenester for 72,6 milliardar danske kroner, omtrent likt fordelt mellom danske og utanlandske turistar. Feriereisande stod for omtrent {{brøk|2|3}} av denne omsettinga. Turismen i Danmark skaper direkte og indirekte omtrent {{formatnum:127000}} arbeidsplassar og står for omtrent 3,9 % av den samla verditilveksten i landet. Ferierande frå nabolanda [[Tyskland]], [[Noreg]] og [[Sverige]] står til saman for {{brøk|2|3}} av omsettinga i den danske turistnæringa.<ref name="turisme-økonomi" />

== Samfunn ==
=== Kalender og heilagdagar ===
Danmark har sidan [[1. mars]] [[1700]] brukt [[Gregoriansk kalender|den gregorianske kalenderen]].

Danske offisielle heilagdagar følgjer av heilagdagane til [[Den danske kirke|Folkekyrkja]]. Desse er i hovudsak samanfallande med heilagdagar i Noreg, med det unntak at Danmark også har [[Bededag]] fjerde fredag etter påske. [[Den danske grunnlovsdagen|Grunnlovsdagen]] den 5. juni er ikkje lenger offentleg fridag, mens [[1. mai]] berre er fridag for nokre grupper. Som i Noreg er det eigentleg halv dag før heilagdagar ([[julaftan]] og [[nyårsaftan]]), men dei fleste danskane har likevel fri desse dagane.

=== Forsking ===
[[Fil:Niels_Bohr.jpg|mini|[[Niels Bohr]] fann mellom anna opp [[skalmodellen]] for atomet. Han er den mest kjende naturvitskapsmannen frå Danmark, og vann [[Nobelprisen i fysikk]] i 1922.]]
Den offentlege finansierte forskinga i Danmark står for ca. {{formatnum:11000}} årsverk, og mesteparten vert finansiert direkte over statsbudsjettet. I 2008 var denne potten på omtrent 15 milliardar danske kroner, derav 55 % gjekk direkte til universiteta. Dette gjer at offentlege tildelingar til forsking og utvikling ligg på kring 0,9 % av [[BNP]]. Utgiftene frå næringslivet til forsking og utvikling var i 2007 tilsvarande 1,9 % av BNP, og omfatta nærare {{formatnum:20000}} årsverk. Dei viktigaste forskingsområda, målt i delar vitskapelege stillingar, var til same tid medisin og naturvitskap.<ref name="Tal om forskning" />

Danske vinnarar av [[Nobelprisen i medisin]] er [[Niels Ryberg Finsen]] (1903), [[August Krogh]] (1920), [[Johannes Fibiger]] (1926), [[Henrik Dam]] (1943) og [[Niels K. Jerne]] (1984). I [[Nobelprisen i fysikk|fysikk]] har [[Niels Bohr]] (1922) og [[Aage Niels Bohr]] og [[Ben Roy Mottelson]] (1975) vunne prisen, mens [[Jens Christian Skou]] vann i [[Nobelprisen i kjemi|kjemi]] i 1997.

Eldre notable danske forskarar av er mellom anna fysikaren [[Hans Christian Ørsted]] og astronomane [[Tycho Brahe]] og [[Ole Rømer]].

=== Utdanning ===
[[Fil:Aarhus_universitet.jpg|venstre|mini|[[Aarhus Universitet]] er den nest største høgare utdanningsinstitusjonen i Danmark. Universitetet er kjent for sin unike arkitektur, med eit [[funksjonalisme|funksjonalistisk]] campus påbyrja i 1931 leidd av arkitektane [[Kay Fisker]], [[C.F. Møller]], [[Poul Stegmann]] og [[C.Th. Sørensen]].]]

Den danske ''folkeskolen'' utgjer ein eittårig barnehageklasse, ein niårig grunnskole og ein eittårig friviljug 10. klasse. Frå skuleåret 2009/10 har barnehageklassen vore obligatorisk, slik at Danmark har ti års obligatorisk skolegang. Undervisningsplikta i Danmark byrjar det året barnet fyller seks. Den offentlege skulen vert supplert av såkalla ''frie grundskoler'' og ''efterskoler'', som vert finansiert delvis av det offentlege og delvis gjennom brukarbetaling.<ref name="Om folkeskolen" />

På vidaregåande skule-nivå (dansk: ''gymnasiale uddannelser'') finst det fire liner. Tre av desse (''stx'', ''hhx'' og ''htx'') er treårige, mens det fjerde (''hf'') er toårig og tenkt for dei som har det ekstra, friviljuge året i grunnskulen. Alle dei fire linene fokuserer på førebuingar til høgare utdanning, men med noko ulikt fagleg fokus. Kvar skole tilbyr også ei rekkje studieretning- og valfag innanfor kvar line.<ref name="Om gymnasiale uddannelser" /> Attmed vanleg vidaregåande skule finst det også yrkesfagleg utdanning (dansk: ''erhvervsuddannelse''), som er svært praktisk retta og individuelt tilpassa interessene og ferdigheitene til den einskilde eleven.<ref name="Om erhvervsuddannelserne" />

Høgare utdanning i Danmark vert kalla for ''videregående uddannelse''. Med [[Københavns Universitet]], [[Aarhus Universitet]], [[Syddansk Universitet]], [[Aalborg Universitet]], [[Roskilde Universitetscenter]], [[IT-Universitetet]] og [[Danmarks Tekniske Universitet]] har landet sju universitet, i tillegg til ei rekkje høgskular. Høgskulane som tilbyr fleire utdanningar vert omtalt som CVU, ''Center for Videregående Uddannelse''. All offentleg utdanning i Danmark er gratis.<ref name="ANSA" />

''Videregående uddannelse'' kan delast inn i tre hovudretningar: korte, mellomlange og lange utdanningar. De korte utdanningane varer stort sett i to år, og er ofte innanfor fag som økonomi, helsefag, IT, design og teknologi. Dei mellomlange er ofte yrkesretta, og går over tre til tre og eit halvt år. Dei fleste mellomlange utdanningane har praksis under delar av studieløpet, og fører som oftast fram til ein ''professionsbachelor''. Døme på mellomlange utdanningar er sjukepleie, ingeniør, lærar og journalist. Dei lange utdanningsløpa går over fem til seks år og er av teoretisk karakter. Desse vert som regel undervist ved universiteta, og utgjer ei treårig [[bachelorgrad]] og ei toårig kandidatutdanning (sistnemnde svarar til[[mastergrad]] i Noreg). Døme på dei lange utdanningane er lege, tannlege, sivilingeniør og høgare grader i humaniora og naturvitskap.<ref name="ANSA" />

=== Massemedia ===
[[Fil:DR_Byen_segment_1.jpg|mini|[[Danmarks Radio]] (DR) er [[Allmennkringkasting|allmennkringkastar]] i Danmark. Dei har hovudkvarter i {{nowrap|[[DR Byen]]}} i [[København]].]]
Danmark har grunnlovsfesta [[pressefridom|presse-]] og [[ytringsfridom]], og i 2009 hamna Danmark på førsteplass på organisasjonen pressefridomsindeksen til [[Reporterar utan grenser]].<ref name="RSF" />

[[Danske aviser|Danske dagsaviser]] femner ''[[Jyllands-Posten|Morgenavisen Jyllands-Posten]]'', ''[[Berlingske Tidende]]'', ''[[Politiken]]'', ''[[Ekstra Bladet]]'', ''[[Dagbladet Information]]'' og ''[[B.T.]]''. Av vekeavisene kan nemnast ''[[Weekendavisen]]'' og den engelskspråklege ''[[The Copenhagen Post]]''. Gratisavisa ''[[metroXpress]]'' har sidan lanseringa i 2001 teke den danske mediamarknaden med storm, og er pr. 2009 den mest lesne avisa i landet på kvardagar.<ref name="Læsertal" />

[[Danmarks Radio]] (DR) er [[Allmennkringkasting|allmennkringkastar]] i Danmark. DR er [[Kringkastingsavgift|lisensfinansiert]], og står bak TV-kanalar som [[DR1]], [[DR2]] og [[DR Update]]. DR har også fire landsdekkjande radiokanalar: [[DR P1|P1]] som den «seriøse» nyhende- og debattkanalen; [[DR P2|P2]] som ein kanal for smal kultur som [[klassisk musikk]] og [[jazz]]; [[D3 P3|P3]] som ein kanal for underhalding og populærmusikk; og [[DR P4|P4]] som ein paraply for lokalradioen til DR.

DR-konkurrenten [[TV 2 i Danmark|TV 2]] vart skipa i 1988, og er den mest populære TV-kanalen i landet. TV 2 er reklamefinansiert, og er som DR statseid. Den danske TV-marknaden vert dominert stort av DR og TV 2, og andre kanalar (som [[TV3]] og [[SBS Broadcasting Group|SBS']] Kanal 4, Kanal 5 og 6'aren) er små jamførte.

Danmark har eitt nasjonalt [[nyhendebyrå]] i [[Ritzaus Bureau]].

=== Helse ===
[[Fil:Rigshospitalet.jpg|mini|[[Rigshospitalet]] er det mest kjende sjukehuset i Danmark. Det er ein etterfølgjar av [[Frederiks hospital|Det kongelege Frederiks Hospital]], oppretta 1759.]]

Alle som bur i Danmark har rett til offentleg finansierte helsetenester. Dette spenner frå gratis behandling hos allmennlegar til tilskot til ting som medisinar, tannlegehjelp og fysioterapi. Danmark har også ei offentleg reisesjukeforsikring. Danmark har [[fritt sjukehusval]], og pasientane kan også på nokre vilkår få dekt behandling på private eller utanlandske sjukehus.<ref name="Hvad siger loven" /> De danske regionane har ansvaret for drifta av sjukehusa og for praktiserande legar, psykologar, kiropraktorar o.l., mens kommunane har ansvaret for heimesjukepleie, behandling av rusmisbrukarar, haldningsskapande tiltak og enkelte administrative oppgåver.<ref name="Sundhedsvæsenets organisering" />

Gjennomsnittleg levealder for danske menn er 76,3 år, mens det for kvinner er 80,7 år. Levealderen i Danmark har gjennomgått til dels kraftige variasjonar i etterkrigstida. Mens levealderen i 1960 var blant de høgste i verda, fall talet til eit av dei lågaste i Vest-Europa i følgjande tiår. Seinare har levealderen likevel auka igjen, og i perioden 1999-2009 har gjennomsnittleg levealder auka med 2,6 år for menn og 3,0 år for kvinner.<ref name="årbog" />

[[Kreft]]sjukdommar står for ein fjerdedel av alle dødsfall i Danmark, og til saman 55 % av alle dødsfall skuldast anten kreft eller [[hjarte- og karsjukdommar]]. Mengda dødsfall som følgje av hjartesjukdommar har gått ned dei seinare åra, mens mengda døde av kreft har hatt motsett utvikling.<ref name="årbog" />

Mengda registrerte danskar som lever med [[HIV]]/[[AIDS]] var i 2006 på 4746 personar. Talet på HIV-positive har vore relativt stabilt sidan midten av 1990-talet, mens mengda som er vorte diagnostisert med AIDS har gått ned i same periode.<ref name="HIV/aids" />

=== Sivile organisasjonar ===
Den friviljuge sektoren er stor i Danmark, og omtrent ein tredjedel av folkesetnaden utfører friviljug arbeid. Den største parten av desse er sysselsette i idrettslag (11 % av folkesetnaden), mens nest størst er friviljuge lag i lokalsamfunnet og organisasjonar innanfor helse og sosial (begge på ca. 6 % av folkesetnaden). Dei fleste som deltek i friviljug arbeid bruker mellom 10 og 15 timar i månaden på dette arbeidet.<ref name="Den frivillige sektor-10" />

På grunn av eit manglande sentralt register over friviljuge organisasjonar er det noko usikkert kor mange slike organisasjonar det er i Danmark. I ei omfattande registrering av sivile organisasjonar i [[Fyns amt]] i 2004 vart det likevel registrert 5764 lokale og regionale samskipnader, 600 sjølveigde institusjonar og 582 allmennyttige fond, og om desse tala er representative for Danmark som heile har landet kring {{formatnum:65500}} samskipnader, 6800 sjølveigde institusjonar og 6600 allmennyttige fond. I tillegg kjem knapt 3000 landsorganisasjonar.<ref name="Den frivillige sektor-72-76" />

Dansken [[Fredrik Bajer]] vann i 1908 [[Nobels fredspris]]. Han leidde ei rekkje sosiale reformrørsler og -organisasjonar, og var mellom anna ein av initiativtakarane for [[Det internasjonale fredsbyrået]].

=== Urbanitet ===
[[Fil:Vor_Frelsers_Kirke-view9.jpg|mini|[[København]] den største byen i landet, og femner med nærområdet over 1,1 millionar innbyggjarar.]]

Ein stadig større del danskar bur i byar. 4,8 millionar, eller 87 % av folkesetnaden, bur pr. 2009 på stader med meir enn 200 innbyggjarar. Over halvparten av folkesetnaden – 56 % – bor i ein av dei 63 byane i Danmark med meir enn {{formatnum:10000}} innbyggjarar, mens 30 % bor i småbyar med mindre enn {{formatnum:10000}} innbyggjarar. Delen danskar som bur i landdistrikt har gått noko ned den siste tiårsperioden, frå 15 % i 1999 til 13 % i 2009.<ref name="NYT-160" />

Danmarks heilt klart mest urbaniserte område er det såkalla ''Hovedstadsområdet'', som inkluderer hovudstaden [[København]] og nabokommunane [[Frederiksberg]], [[Albertslund]], [[Brøndby]], [[Gentofte]], [[Gladsaxe]], [[Glostrup]], [[Herlev]], [[Hvidovre]], [[Lyngby-Taarbæk kommune|Lyngby-Taarbæk]], [[Rødovre]], [[Tårnby]] og [[Vallensbæk]], i tillegg til byane [[Ishøj kommune|Ishøj]] og [[Greve Strand]] og delar av [[Ballerup]], [[Søllerød]] og [[Værløse]]. Dette området har nesten 1,2 millionar innbyggjarar, noko som svarar til 21 % av den samla folkesetnaden i Danmark.<ref name="NYT-160" />

{| class="wikitable sortable"
|+ Danmarks største byområde
|- style="vertical-align:top;"
! class="unsortable" | #
! Namn
! Region
! Innbyggjartal 2009
|-
! 1
| Hovudstadsområdet ([[København]] og nære distrikt)
| [[Region Hovedstaden]]
| align="right" | {{Sorterbar|1167569}}
|-
! 2
| [[Århus]] 
| [[Region Midtjylland]]
| align="right" | {{Sorterbar|239865}}
|-
! 3
| [[Odense]] 
| [[Region Syddanmark]]
| align="right" | {{Sorterbar|158678}}
|-
! 4
| [[Aalborg]] 
| [[Region Nordjylland]]
| align="right" | {{Sorterbar|122461}}
|-
! 5
| [[Esbjerg]] 
| [[Region Syddanmark]]
| align="right" | {{Sorterbar|71025}}
|-
! 6
| [[Randers]] 
| [[Region Midtjylland]]
| align="right" | {{Sorterbar|59842}}
|-
! 7
| [[Kolding]] 
| [[Region Syddanmark]]
| align="right" | {{Sorterbar|56249}}
|-
|-class="sortbottom"
| colspan="4" |
'''Kjelde''': ''Nyt fra Danmarks Statistik'' 6. april 2009<ref name="NYT-160" />
|}
== Kultur ==
=== Design ===
[[Fil:Egg_chair3d.jpg|mini|[[Arne Jacobsen]]s ''«Ægget»'']]
[[Fil:Hans_Christian_Andersen.jpg|mini|Den verdskjende danske diktaren [[Hans Christian Andersen]]]]
Designaren [[Georg Jensen]] (1866-1935) laga både smykke og anna kunsthandverk.

Særleg i etterkrigstida hadde dansk design ei høg stjerne internasjonalt. [[Scandinavian design]] var eit kvalitetskjenneteikn, og [[Lunningprisen]] var av dei høgste utmerkingane innan stilretninga. Arkitekten [[Jørn Utzon]] (1918-2008) er mest kjend for [[Operahuset i Sydney]], mens arkitekten og møbeldesignaren [[Arne Jacobsen]] (1902-1971) laga både stolar, lamper og hus.

=== Litteratur og skriftkultur ===
Det første litteraturen i Danmark stammar frå nedskrivingar av segn og folkeeventyr ein kjenner frå 1100-og 1200-talet. Ein del av den første danske litteraturen er derfor også dei islandske sagaene og [[Snorre Sturlasson]], fordi den nordiske kulturarven og forteljarkunst var lik på dette tidspunktet. Absalons krønikeskriver frå 1100-talet, [[Saxo Grammaticus]], er den første store danske forfattaren, sjølv om han skreiv på latin. Noko dansk litteratur er kjent frå mellomalderen elles, men først i laupet av den gryande [[opplysningstida]] byrja den danske litteraturen for alvor med komediane til [[Ludvig Holberg]], som er like aktuelle i dag. Som forløpar for [[romantikken]] kan nemnast [[Johannes Ewald]] og [[Jens Baggesen]]. Den internasjonalt best kjende dansken er nok forfattaren [[H.C. Andersen]], som byrja å skrive i romantikken og som er kjend for sine eventyr som ''[[Den lille Havfrue]]'' og ''[[Den stygge andungen]].'' I samband med litteraturkritikken frå [[Georg Brandes]] og «[[det moderne gjennombrudd]]» vart forfattarane [[Henrik Pontoppidan]] og [[Jens Peter Jacobsen|J.P. Jacobsen]] dei som bestemte moten. Henrik Pontoppidan vann elles saman med [[Karl Adolph Gjellerup]] [[Nobelprisen i litteratur]] i [[1917]], den same æra skulle etter [[andre verdskrig]] gå til ein av dei viktigaste danske forfattarane i det 20. hundreåret, [[Johannes V. Jensen]].

Andre kjende danske forfattarar er [[Søren Kierkegaard]], [[Gustav Wied]], [[Martin Andersen Nexø]], [[Tom Kristensen (1893-1974)|Tom Kristensen]], [[Karen Blixen]] og [[Peter Høeg]].

=== Folklore ===
''It Hundrede I Vduaalde Danske Viser'' av [[Anders Sørensen Vedel]] (1591, populært kalla «[[Hundreviseboka]]») er det eldste tilfellet av systematisk innsamling av danske folkeminne, og var også første gong [[mellomalderballadar]] kom på trykk i Europa. Det var likevel først på 1800-talet, etter modell av [[Grimm-brørne]] sitt tyske ''[[Brødrene Grimms eventyr|Kinder- und Hausmärchen]]'' 1812-15, at den den danske innsamlinga av folkeminne sette i gang for fullt. Danske folkeeventyr kom ut for første gong i bokform i samlinga av [[Mathias Winther]] på 1820-talet, og tråden vart teke opp av [[Svend Grundtvig]] frå 1840-talet og utover hundreåret. Likevel er det nok [[Evald Tang Kristensen]] som er den viktigaste danske samlaren av folkeminne, kjend for over åtti bøker med innsamla viser, eventyr og segn frå [[Jylland]].<ref name="Haase" />

Andre kjende danske folkeminnesamlarar femner [[Axel Olrik]], [[Peder Syv]], [[Henning Frederik Feilberg]] og H.P. Hansen. [[Dansk Folkemindesamling]] vart grunnlagt i 1904 som eit statleg arkiv over folkeliv og -kultur, og ivaretek livssogene, minne, tradisjonar og musikk til alminnelege danskar for ettertida.

=== Musikk, dans og drama ===
[[Fil:Lars_London_2008_crop.jpg|mini|[[Lars Ulrich]] i [[Metallica]] er kanskje den mest kjende danske rockemusikaren.]]
Dei første kjende komponistane frå Danmark var faktisk tyskarar, [[C.E.F. Weyse]] og [[Friedrich Kuhlau]] frå slutten av 1700-talet og framover. Saman med [[B.S. Ingemann]] og [[J.P.E. Hartmann]] vart [[Niels W. Gade]] tonegivande i dansk musikk på 1800-talet. [[Carl Nielsen]] frå starten av 1900-talet er den einaste internasjonalt kjende danske, klassiske komponisten.

I midten av 1900-talet gjorde [[Bent Fabricius-Bjerre]] og [[Jørgen Ingmann]] seg merka internasjonalt. Av nyare dansk musikk kjent i Danmark eller internasjonalt kan nemnast: [[Alphabeat]], [[Anne Linnet]], [[Aqua]], [[D-A-D]], [[Infernal]], [[Junior Senior]], [[Nik & Jay]], [[Musikkgruppa Kashmir|Kashmir]], [[Musikkgruppa Mew|Mew]], [[Michael Learns To Rock]], [[Nephew]], [[Outlandish]], [[Safri Duo]], [[Saybia]], [[Shu-bi-dua]], [[S.O.A.P.]], [[Trentemøller]], [[The Raveonettes]], [[tv•2]], [[Musikkgruppa VETO|VETO]], [[Volbeat]] og nasjonalskalden [[Kim Larsen]].

Landets største og mest prestisjefylte teaterscene er [[Det Kongelige Teater]], grunnlagt 1748. Det held til på [[Kongens Nytorv]] i København og organiserer både drama og andre former for scenekunst og musikk. Andre kjende teaterscener i Danmark femner mellom anna [[Det ny Teater]], [[Aarhus Teater]] og [[Aalborg Teater]].

Danmark har gjennom [[Det Kongelige Teater|Den Kongelige Ballet]] eit av dei leiande ballettkompania i verda. Det vart danna allereie i 1771 som ein del av Det Kongelige Teater, og har sidan 2008 hatt [[Nikolaj Hübbe]] som kunstnerisk leiar.

[[Operaen på Holmen]], innvigd 2005, er operabygningen ved Det Kongelige Teaters. Han har plass til mellom 1&nbsp;492 og 1&nbsp;703 tilskodarar, noko avhengig av storleiken på orkestergrava. Kunstnerisk leiar for operaen er [[Kasper Holten]].

=== Film ===
[[Fil:LarsVonTrier.jpg|venstre|mini|[[Lars von Trier]] og [[dogmefilm]]en har gjort dansk film verdskjent.]]
Dansk film har vore med sidan den aller første stumfilmen. [[Asta Nielsen]] var den første store danske skodespelaren i dagane stumfilmen var vanleg. [[Nordisk Film]] vart skipa i 1906. Mellomkrigstida var prega av dei store talenta innan skodespel [[Liva Weel]], [[Ib Schønberg]] og [[Poul Reichhardt]]. Frå denne perioden kjem det også film av [[Carl Th. Dreyer]], der filmane hans særleg dreier seg om religiøse spørsmål og den menneskelege psyken. Etter krigen vart spesielt Morten Korch-genren og Far til Fire-filmane populære. Erik Balling kom til å prege 1970-åra med Olsen Banden-filmane og Lise Nørgaards Matador.

I 90-åra vart [[Lars von Trier]] for alvor kjend med ei rekkje filmar og rundt hundreårsskiftet skulle [[Dogmefilm|Dogme-skolen]] kome til å gjere dansk film verdskjent og innleie ein periode med stort fokus på dansk film.

Store nolevande filmpersonar i Danmark femner [[Mads Mikkelsen]], [[Iben Hjejle]], [[Connie Nielsen]], [[Jesper Christensen]], [[Brigitte Nielsen]], [[Sven-Ole Thorsen]] og [[Viggo Mortensen]]. Av nolevande instruktørar kan nemnast: Lars von Trier, [[Bille August]], [[Thomas Vinterberg]], [[Lone Scherfig]], [[Susanne Bier]] og [[Ole Bornedal]].

=== Mat og drikke ===
[[Fil:Red_Polse.jpg|mini|Danske mattradisjonar har mykje til felles med norske, men det finst også klare skilnader. Av dei unike, danske rettene er mellom anna [[raud pølse]].]]

Ein dansk spesialitet er [[kaldtbord]]et. Eit dansk kaldtbord utgjer gjerne kjøtpålegg, røykt fisk, ostar, grønsaker, brød, salatar og eit par varme retter. [[Sild]] i ymse variantar er ei sjølvfølgje; sild med rå lauk er også mykje brukt som forrett, spesielt til ''frukost'' (tilsvarande lunsj i Noreg – det som kallast frukost i Noreg heiter ''morgenmad'' på dansk). Ein ekte dansk frukost skal også innehalde [[øl]] og [[snaps]].

Danskane er eit øldrikkande folkeslag, og i 2008 gjekk det med kring 520 millionar liter øl i Danmark. Trenden går likevel i retning av mindre øldrikking, og ølforbruket i Danmark har gått ned med 13 % sidan 2003. Danskane drikk også til saman 25 millionar brennevin i året, og kvar danske over 14 år forbruker årleg øl, vin og brennevin tilsvarande 11,7 liter rein sprit.<ref name="øl" /> Kjende danske bryggeri femner [[Carlsberg]], [[Tuborg]] og [[Faxe Bryggeri|Faxe]].

=== Idrett ===
Den organiserte idretten i Danmark byrja allereie i 1861. Den første tida var det vanleg med både skytte-, gymnastikk-, og idrettslag, og det var ofte ei tett kopling mellom idrett og politikk til langt inn på 1900-talet. No vert den danske idretten organisert i dei tre landsdekkjande organisasjonane [[Danmarks Idræts-Forbund]] (DIF), [[Danske Gymnastik- og Idrætsforeninger]] (DGI) og [[Dansk Firmaidrætsforbund]] (DFIF). Desse samarbeider igjen i ''Idrættens Fællesråd'', og har som hovudinntektskjelde spelemiddel, då 39 % av overskotet i det offentlege spelmonopolet [[Danske Spil]] går til idretten.<ref name="store-danske-idrett" />

[[Fotball]] er den mest populære idretten i Danmark, og [[det danske herrelandslaget i fotball|det danske herrelandslaget]] har hatt gode internasjonale resultat, med ein kvartfinale mot Brasil i [[VM i fotball 1998|VM i 1998]] som høgdepunktet. Landet har til tider også eksportert toppspelarar, slik som mellom anna brørne [[Brian Laudrup|Brian]] og [[Michael Laudrup]] og keeperkjempen [[Peter Schmeichel]]. Ein annan folkefavoritt er [[sykkelsport]], med sigeren til [[Bjarne Riis]] i [[Tour de France 1996]] som eit soleklart høgdepunkt. [[Segling]] er også populært, der [[Paul Elvstrøm]] med sine gull i fire OL på rad vart ein folkehelt på 1960-talet. På kvinnesida er kanskje [[handball]] den mest populære idretten i landet, og [[Det danske kvinnelandslaget i handball|det danske kvinnelandslaget]] har sidan midten av 1990-talet vunne tre OL-, eitt VM- og tre EM-gull, og dessutan fleire sølv- og bronsemedaljar.<ref name="store-danske-idrett" />

=== Verdsarvobjekt ===
[[Fil:Kronborg_Slot.jpg|mini|høgre|[[Kronborg slott]], sett frå vest]]
Tre danske objekt er oppførte på [[Verdsarven|Lista til UNESCOs over verdas kultur- og naturarvstader]]:
* [[Kronborg slott]], eit av dei viktigaste renessanseslotta i Nord-Europa, like ved [[Helsingør]]
* [[Roskilde domkyrkje]], den første gotiske katedralen bygd i Skandinavia i det 12. og 13. hundreåret. Katedralen har vore mausoleum for kongefamilien i Danmark sidan det 1500-talet
* [[Jellingsteinene|Jellingehøjene]], gravhaugar frå slutten av 900-talet, [[Jellingsteinene]] og [[Jelling kyrkje]], bygd i byrjinga av 1100-talet.

=== Biletkunst ===

Dei eldste funna i Danmark av dyrefigurar rissa i horn og bein frå eldre steinalder viser at menneska hadde kunnskapar og skaparevne til å lage både bilete og skulpturar. Langt seinare voks [[Nydamskipet|Nydamstilen]] fram. Den er kjenneteikna ved spiralornamentikk og ei særeigen form for dyrefigurar.
Påverknaden frå det sentrale Europa viste seg tidleg med tyske og nederlandske målarar som kom til landet under [[Christian IV av Danmark og Noreg|Christian IV]] og [[Fredrik III av Danmark-Noreg|Fredrik III]]. Kunstnarane arbeidde i hovudsak med [[portrett]], men også med andre uttrykksformer. 
Då [[Det Kongelige Danske Kunstakademi|Kunstakademiet]] i København vart oppretta i 1754 vart franskmannen [[Nicolas-Henri Jardin]] utnemnd som professor saman med [[J.F.J. Saly]] og med dette gjorde [[klassisismen]] inntog i landet. [[Christoffer Wilhelm Eckersberg|C.W. Eckersberg]] stod som den mest markante av dei danske målarane i perioden og fekk stor innverknad på samtida og sine mange elevar. På same tid vart [[Bertel Thorvaldsen]] kjend for skulpturane sine. I førsten av 1900-talet var andre kunstnarar med på å setje preg på kunsten, mellom anna [[Anne Marie Carl Nielsen]] med sine dyreskulpturar, [[Anders Bundgaard]] med [[Gefionspringvatnet]] og [[Edvard Eriksen]] med [[Statuen Den lille havfrue|Den lille havfrue]]. Av andre kunstnarar i dette hundreåret kan nemnast [[Jens Ferdinand Willumsen]] og [[Joakim Skovgaard]].

=== Museum ===
Danmark har museum og utstillingar i alle variantar, både ute og inne. Fleire stader i landet finst kunstmuseum med verk av utanlandske og innanlandske kunstnarar av verdsformat, lokalhistoriske museum og naturhistoriske museum. Det finst museum som viser [[moselik]] og andre som viser vikingskip. Andre museum omhandlar sjøfart, fiskeri og jernbanar samt leiketøy og motorkøyretøy. Ein del utradisjonelle museum kan ein finne i slott, [[vasstårn]] og møller spreidd over heile landet.

=== Arkitektur ===
Dansk arkitektur har røter attende til vikingtida, men vart meir utprega i [[mellomalderen]] då dei første kyrkjene i [[Romansk stil|romansk]] og [[Gotikk|gotisk stil]] vart reist fleire stader i landet. Frederik III og Christian IV inviterte hollandske og flamske byggmeistrar og arkitektar til Danmark for å byggje slott i [[Renessansen|renessansestil]]. På slutten av regjeringstida si kunne Christian IV også innføre [[Barokken|barokkstilen]]. 
I nyare tid viste danske arkitektar den framgansrike [[funksjonalisme]]n sin. Dette har utvikla seg til arkitekturen i dag med mellom anna [[Storebæltsbroen]] og [[Operaen på Holmen]].

== Kjelder ==
{{refopning}}
* ''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Danmark|Danmark]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 9. august 2010.''
** ''{{Wikipedia-utgåve|nb}} oppgav desse kjeldene:''
{{refslutt}}
{{reflist|2|refs=
<ref name="Nielsen, Niels Åge">Nielsen, Niels Åge (1969). «Daner», i ''Dansk etymologisk ordbog''. Gyldendal, København.</ref>
<ref name="valgordning">
{{Kjelde www
 |url=http://valg.ism.dk/valgsystem/Documents/opgoer-FTV.pdf
 |tittel=Det danske valgsystem :  Valg til Folketinget
 |besøksdato=2010-02-09
 |utgjevar=Indenriks- og socialministeriet
 |format=pdf
}}
</ref>
<ref name="årbog">
{{Kjelde www
 |url=http://www.dst.dk/HomeDK/Statistik/ags/Statistisk_aarbog.aspx
 |tittel=Statistisk Årbog 2009
 |besøksdato=2010-02-09
 |utgjevar=Danmarks Statistik
 |dato=2009-06-11
}}
</ref>
<ref name="Medlemmer af folkekirken">
{{Kjelde www
 |url=http://www.km.dk/folkekirken/statistik-og-oekonomi/kirkestatistik/folkekirkens-medlemstal
 |tittel=Folkekirkens medlemstal
 |besøksdato=2010-02-09
 |utgjevar=Kirkeministeriet
 |dato=
}}
</ref>
<ref name="Religious Freedom">
{{Kjelde www
 |url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,,,DNK,4562d8b62,4ae8614764,0.html
 |tittel=2009 Report on International Religious Freedom - Denmark
 |besøksdato=2010-02-09
 |utgjevar=United States Department of State
 |dato=2009-10-26
}}
</ref>
<ref name="CIA">
{{Kjelde www
 |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/da.html
 |tittel=Denmark
 |besøksdato=2010-02-09
 |verk=The World Factbook
 |utgjevar=CIA
}}
</ref>
<ref name="Cramer-13-27">[[#refCramer|Cramer, side 13-27]]</ref>
<ref name="Cramer-29-37">[[#refCramer|Cramer, side 29-37]]</ref>
<ref name="Cramer-39-44">[[#refCramer|Cramer, side 39-44]]</ref>
<ref name="Den frivillige sektor-10">[[#refBoje|Boje, side 10]]</ref>
<ref name="Den frivillige sektor-72-76">[[#refBoje|Boje, side 72-76]]</ref>

<ref name="NOU 2003: 16">
{{Kjelde www
 |url=http://www.regjeringen.no/nb/dep/kd/dok/nouer/2003/nou-2003-16/15/3.html?id=370765
 |tittel=NOU 2003: 16. I første rekke : Forsterket kvalitet i en grunnopplæring for alle
 |besøksdato=2010-02-10
 |utgjevar=Kunnskapsdepartementet
 |dato=
}}
</ref>
<ref name="språk norden.org">
{{Kjelde www
 |url=http://www.norden.org/no/fakta-om-norden/spraak?set_language=no
 |tittel=Språk
 |besøksdato=2010-02-10
 |utgjevar=norden.org
 |dato=
}}
</ref>
<ref name="HIV/aids">
{{Kjelde www
 |url=http://www.euro.who.int/aids/ctryinfo/overview/20060118_12
 |tittel=Denmark - HIV/AIDS Country profile
 |besøksdato=2010-02-10
 |utgjevar=Verdens helseorganisasjon
 |dato=juni 2008
}}
</ref>
<ref name="Statsvejnettet">
{{Kjelde www
 |url=http://www.vejdirektoratet.dk/publikationer/VDrap340/html/chapter03.htm
 |tittel=Statsvejnettet
 |besøksdato=2010-02-16
 |utgjevar=Vejdirektoratet
 |dato=2008
}}
</ref>
<ref name="Jernbanen i tal">
{{Kjelde www
 |url=http://www.bane.dk/visArtikel.asp?artikelID=136
 |tittel=Jernbanen i tal
 |besøksdato=2010-02-16
 |utgjevar=Jernbanen i tal
 |dato=
}}
</ref>
<ref name="Luftfart">
{{Kjelde www
 |url=http://www.trm.dk/sw296.asp
 |tittel=Luftfart
 |besøksdato=2010-02-16
 |utgjevar=Transportministeriet
 |dato=
}}
</ref>
<ref name="skipsfart">
{{Kjelde www
 |url=http://www.investindk.com/visArtikel.asp?artikelID=20116
 |tittel=Shipping and Operation
 |besøksdato=2010-02-16
 |utgjevar=Det danske utenriksdepartementet
 |dato=2009-09-03
}}
</ref>
<ref name="Læsertal">
{{Kjelde www
 |url=http://www2.tns-gallup.dk/nyhedscenter/statistik/laesertal.aspx
 |tittel=Læsertal, 2. og 3. kvartal 2009
 |besøksdato=2010-02-16
 |utgjevar=TNS Gallup
 |dato=
}}
</ref>
<ref name="RSF">
{{Kjelde www
 |url=http://www.rsf.org/en-classement1003-2009.html
 |tittel=Press Freedom Index 2009
 |besøksdato=2010-02-16
 |utgjevar=Reportere uten grenser
 |dato=
}}
</ref>
<ref name="Hvad siger loven">
{{Kjelde www
 |url=https://www.sundhed.dk/Profil.aspx?id=10881.1
 |tittel=Hvad siger loven?
 |besøksdato=2010-02-16
 |utgjevar=Ministeriet for Sundhed og Forebyggelse
 |dato=2010-02-01
}}
</ref>
<ref name="Sundhedsvæsenets organisering">
{{Kjelde www
 |url=https://www.sundhed.dk/Artikel.aspx?id=29481.1
 |tittel=Sundhedsvæsenets organisering
 |besøksdato=2010-02-16
 |utgjevar=Ministeriet for Sundhed og Forebyggelse
 |dato=2010-02-01
}}
</ref>
<ref name="vandløb">
{{Kjelde www
 |url=http://www.denstoredanske.dk/index.php?sideId=178347
 |tittel=Vandløb
 |besøksdato=2010-02-16
 |utgjevar=Den Store Danske
 |dato=
}}
</ref>
<ref name="§ 12 Forsvarsministeriet">
{{Kjelde www
 |url=http://www.oes-cs.dk/bevillingslove/doctopic?book=BEVPUBL.FL10T&topic=12&searchtype=3
 |tittel=Finanslov for finansåret 2010
 |besøksdato=2010-02-17
 |utgjevar=Økonomistyrelsen
 |dato=
}}
</ref>
<ref name="billigst i drift">
{{Kjelde www
 |url=http://www.information.dk/181481
 |tittel=Danske soldater er billigst i drift
 |besøksdato=2010-02-17
 |utgjevar=Dagbladet Information
 |dato=2009-02-02
}}
</ref>
<ref name="Forsvarets Dag">
{{Kjelde www
 |url=http://forsvaretsuddannelser.dk/ForsvaretsDagOgVaernepligt/Pages/default.aspx
 |tittel=Forsvarets Dag og værnepligt 
 |besøksdato=2010-02-17
 |utgjevar=Forsvarets Rekruttering
 |dato=
}}
</ref>
<ref name="dårlig forretning">
{{Kjelde www
 |url=http://www.information.dk/185957
 |tittel=Værnepligten er en dårlig forretning
 |besøksdato=2010-02-17
 |utgjevar=Dagbladet Information
 |dato=2009-03-22
}}
</ref>
<ref name="KPMG">
{{Kjelde www
 |url=http://www.kpmg.no/default.aspx?did=9499716
 |tittel=KPMG’s Individual Income Tax and Social Security Rate Survey 2009
 |besøksdato=2010-02-20
 |utgjevar=[[KPMG]]
 |dato=
}}
</ref>
<ref name="rødliste">
{{Kjelde www
 |url=http://www.sns.dk/1pdf/rodlis.pdf
 |tittel=RØDLISTE 1997 over planter og dyr i Danmark
 |besøksdato=2010-02-20
 |utgjevar=Miljø- og Energiministeriet
 |dato=1998
}}
</ref>
<ref name="Berger">
{{Kjelde www
 |url=http://www.solidaritet.dk/soli02-1/Indvandring.htm
 |tittel=Indvandringens danmarkshistorie
 |besøksdato=2010-02-20
 |forfattar=Berger, Ågot
 |dato=2001
}}
</ref>
<ref name="Aagaard">
{{Kjelde www
 |url=http://www.information.dk/187216
 |tittel=Afghanistan og Irak har gavnet Foghs kandidatur
 |besøksdato=2010-02-20
 |utgjevar=Dagbladet Information
 |dato=2009-04-03
}}
</ref>
<ref name="Bjørn Møller">
{{Kjelde artikkel
| forfattar= Møller, Bjørn
| tittel= Dansk udenrigspolitik efter Kosovo
| publikasjon= Politica
| utgjeve= 2000
| bind=32
| nummer=2
| side=172-184
| url=http://www.tidsskrift.dk/visning.jsp?markup=&print=no&id=92451
}}
</ref>
<ref name="Udenrigspolitik i 1990">
{{Kjelde www
 |url=http://www.danskhistorie.dk/emner/krige/udenrigspolitik_i_1990erne/
 |tittel=Udenrigspolitik i 1990'erne
 |besøksdato=2010-02-20
 |utgjevar=danskhistorie.dk
 |dato=
}}
</ref>
<ref name="irland">
{{Kjelde www
 |url=http://www.eu-oplysningen.dk/nyheder/euidag/2009/oktober/Irland/
 |tittel=Folkeafstemning i Irland: Ja til Lissabontraktaten 
 |besøksdato=2010-02-20
 |utgjevar=Folketingets EU-Oplysning
 |dato=2009-10-10
}}
</ref>
<ref name="EF">
{{Kjelde www
 |url=http://www.eu-oplysningen.dk/spsv/off/alle/54/
 |tittel=Hvordan kom Danmark med i EF? 
 |besøksdato=2010-02-20
 |utgjevar=Folketingets EU-Oplysning
 |dato=2005-08-11
}}
</ref>
<ref name="Frisch">
{{Kjelde www
 |url=http://www.danmarkshistorien.dk/leksikon-og-kilder/vis/materiale/hartvig-frisch-s-om-fn-medlemskab-i-rigsdagen-6-september-1945/
 |tittel=Hartvig Frisch (S) om FN-medlemskab i Rigsdagen 6. september 1945
 |besøksdato=2010-02-20
 |utgjevar=danmarkshistorien.dk
 |dato=
}}</ref>
<ref name="kvinner">
{{Kjelde www
 |url=http://www.danmarkshistorien.dk/leksikon-og-kilder/vis/materiale/danske-kvinders-adresse-til-regering-og-rigsdag-den-5-juni-1915/
 |tittel=Danske kvinders adresse til regering og rigsdag den 5. juni 1915
 |besøksdato=2010-02-20
 |utgjevar=danmarkshistorien.dk
 |dato=
}}
</ref>
<ref name="Christensen">
{{Kjelde www
 |url=http://www.christianehoej.dk/arkiv/infsamf05.asp
 |tittel=Fagbevægelsen og fleksibiliteten
 |besøksdato=2010-02-20
 |forfattar=Christensen, Lars K.
 |dato=1999-04-25
}}</ref>
<ref name="ecomuseum">
{{Kjelde www
 |url=http://www.ecomuseum.dk/historier/bronzealder.htm
 |tittel=Kulturmiljøer : Bronzealder, 1700-500 f.Kr. 
 |besøksdato=2010-02-20
 |utgjevar=Søhøjlandets Økomuseum
 |dato=
}}
</ref>
<ref name="HDI-2009">
{{Kjelde www
 |url=http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2009/chapters/
 |tittel=Human Development Report 2009
 |besøksdato=2010-02-20
 |utgjevar=United Nations Development Programme 
 |dato=2009
}}
</ref>
<ref name="arbeidsledighet">
{{Kjelde www
 |url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&language=en&pcode=teilm020&tableSelection=1&plugin=1
 |tittel=Harmonised unemployment rate by gender
 |besøksdato=2010-02-20
 |utgjevar=Eurostat
 |dato=
}}
</ref>
<ref name="UNESCO">
{{Kjelde www
 |url=http://www.uis.unesco.org/template/pdf/ged/2009/GED_2009_EN.pdf
 |format=pdf
 |tittel=Global Education Digest 2009 : Comparing Education Statistics Across the World
 |besøksdato=2010-02-20
 |utgjevar=UNESCO Institute for Statistics
 |dato=2009
}}
</ref> 
<ref name="Jones">
{{Kjelde www
 |forfattar=Jones, Erik
 |url=http://www.eurointelligence.com/Article3.1018+M53eac6b4b57.0.html
 |tittel=A couple of euro-myths debunked
 |besøksdato=2010-02-20
 |utgjevar=Eurointelligence
 |dato=2009-02-27
}}
</ref>
<ref name="Nationalbanken">
{{Kjelde www
 |url=http://www.nationalbanken.dk/DNDK/OmNB.nsf/side/Lovgrundlag!OpenDocument
 |tittel=Om Nationalbanken
 |besøksdato=2010-02-20
 |utgjevar=Danmarks Nationalbank
 |dato=2009-11-04
}}
</ref>
<ref name="bankvesen">
{{Kjelde www
 |url=http://www.denstoredanske.dk/Samfund,_jura_og_politik/%C3%98konomi/Pengeinstitutter_mv./bankv%C3%A6sen/bankv%C3%A6sen_%28Dansk_bankv%C3%A6sen%29
 |tittel=Bankvæsen (Dansk bankvæsen)
 |besøksdato=2010-02-20
 |utgjevar=Den Store Danske
 |dato=
}}
</ref>
<ref name="statistikkbanken-øyer">
{{Kjelde www
 |url=http://statistikbanken.dk/statbank5a/default.asp?w=1680
 |tittel=BEF4: Folketal pr. 1. januar fordelt på øer
 |besøksdato=2010-02-21
 |utgjevar=Danmarks Statistik
 |dato=2009
 |arkiv_url=http://www.webcitation.org/5nhtWx6uI
 |arkivdato=2010-02-21
}}
</ref>
<ref name="SNL-geologi">
{{Kjelde www
 |forfattar=Spjeldnæs, Nils
 |url=http://www.snl.no/Danmark/geologi
 |tittel=Danmark – geologi
 |besøksdato=2010-02-20
 |utgjevar=Store norske leksikon
 |dato=2009-06-11
}}
</ref>
<ref name="øl">
{{Kjelde www
 |url=http://www.dst.dk/upload/20090708_nr321.pdf
 |tittel=Nyt fra Danmarks Statistik, Forbrug af alkohol og tobak 2008
 |besøksdato=2010-02-20
 |utgjevar=Danmarks Statistik
 |dato=2009-07-08
}}
</ref>
<ref name="turisme-økonomi">
{{Kjelde www
 |url=http://www.aktivdanmark.dk/NR/rdonlyres/C02BACBD-8424-45FC-881C-EEDBE7D2F2C8/0/Turismensoekonomiskebetydning2006revudg.pdf
 |format=pdf
 |tittel=Turismens økonomiske betydning i Danmark 2006
 |besøksdato=2010-02-20
 |utgjevar=VisitDenmark
 |dato=Desember 2009
}}
</ref>
<ref name="Naturressourcer">
{{Kjelde www
 |url=http://www2.dmu.dk/webmtr/pdf/FR751_B_tema7.pdf
 |tittel=Naturressourcer
 |besøksdato= 2010-03-23
 |dato=2008
 |utgjevar=Danmarks Miljøundersøgelser, Aarhus Universitet
 |format=pdf
}}
</ref>
<ref name="NYT-160">
{{Kjelde www
 |url=http://www.dst.dk/pukora/epub/Nyt/2009/NR160.pdf
 |tittel=Nyt fra Danmarks Statistik Nr. 160
 |besøksdato=2010-03-26
 |utgjevar=Danmarks Statistik
 |format=.pdf
 |dato=6. april 2009
}}
</ref>
<ref name="ANSA">
{{Kjelde www
 |url=http://www.ansa.no/upload/Dokumenter/Infosenteret/Landbrosjyrer/Danmark_landbrosjyre2009.pdf
 |format=.pdf
 |tittel=Danmark
 |besøksdato=2010-03-26
 |utgjevar=ANSAs informasjonssenter for utdanning i utlandet
 |dato=2009
}}
</ref>
<ref name="Om folkeskolen">
{{Kjelde www
 |url=http://www.uvm.dk/Uddannelse/Folkeskolen/Om%20folkeskolen.aspx
 |tittel=Om folkeskolen
 |besøksdato=2010-03-26
 |utgjevar=Undervisningsministeriet
 |dato=2010-03-14
}}
</ref>
<ref name="Om gymnasiale uddannelser">
{{Kjelde www
 |url=http://www.uvm.dk/Uddannelse/Gymnasiale%20uddannelser/Om%20gymnasiale%20uddannelser.aspx
 |tittel=Om gymnasiale uddannelser
 |besøksdato=2010-03-26
 |utgjevar=Undervisningsministeriet
 |dato=2010-03-14
}}
</ref>
<ref name="Om erhvervsuddannelserne">
{{Kjelde www
 |url=http://www.uvm.dk/Uddannelse/Erhvervsuddannelser/Om%20erhvervsuddannelserne.aspx
 |tittel=Om erhvervsuddannelserne
 |vitja =26. mars 2010
 |utgjevar=Undervisningsministeriet
 |dato=2010-03-14
}}
</ref>
<ref name="Tal om forskning">
{{Kjelde www
 |url=http://www.fi.dk/publikationer/2009/tal-om-forskning-2008/FI-tal-2008.pdf
 |tittel=Tal om forskning, 2008. Forskning: Analyse og Evaluering 5/2009
 |format=-pdf
 |vitja = 26. mars 2010
 |utgjevar= Forsknings- og Innovationsstyrelsen : Ministeriet for Videnskap, Teknologi og Udvikling
 |dato=2009
}}
</ref>
<ref name="store-danske-idrett">
{{Kjelde www
 |url=http://www.denstoredanske.dk/index.php?sideId=61071
 |tittel=Danmark - idræt og sport
 |besøksdato=2010-03-26
 |utgjevar=Den Store Danske
 |dato=
}}
</ref>
<ref name="Haase">
{{Kjelde bok
  | forfattar= Haase, Donald
  | utgjeve= 2008
  | tittel= The Greenwood Encyclopedia of Folktales and Fairy Tales
  | forlag=Greenwood Publishing Group
  | side=833
  | isbn=9780313334412
 }}
</ref>
<ref name="Store Danske-klima">
{{Kjelde www
 |url=http://www.denstoredanske.dk/Rejser,_geografi_og_historie/Geografi/Naturgeografi/Klimatologi_og_klimatyper/Danmark_%28Klima%29
 |tittel=Danmark - klima
 |vitja = 27. april 2010
 |utgjevar=Den Store Danske
}}
</ref>
<ref name="dmi.dk">
{{Kjelde www
 |url=http://www.dmi.dk/dmi/index/danmark/oversigter/klimanormaler.htm
 |tittel=Klimanormaler for Danmark
 |vitja = 27. april 2010
 |utgjevar=Danmarks Meteorologiske Institut
}}
</ref>
<ref name="vindekraft">
{{Kjelde www
 |url=http://www.e-pages.dk/windpower/17/fullpdf/full4bd6a41d700c7.pdf
 |tittel=Branchestatistik 2010
 |vitja = 27. april 2010
 |format=pdf
 |utgjevar=Vindmølleindustrien
}}
</ref>
<ref name="khm">
{{Kjelde www
 |url=http://www.khm.uio.no/utstillinger/oslo1000/side5.htm
 |tittel=Kongemakt og skandinavisk storpolitikk i sen vikingtid og tidlig middelalder 
 |vitja = 27. april 2010
 |utgjevar=Kulturhistorisk museum
}}
</ref>
<ref name="innovasjon">
{{Kjelde www
 |url=http://www.innovasjonnorge.no/Internasjonale-markeder/Kontorer-i-utlandet/Danmark/Markedsinformasjon/Samhandel/Norsk-eksport-til-Danmark/
 |tittel=Eksport til Danmark
 |vitja = 27. april 2010
 |utgjevar=Innovasjon Norge
}}
</ref>
}}

== Litteratur ==
* {{Kjelde bok
  | ref= refBoje
  | forfattar= Boje, Thomas P.; Fridberg, Torben; og Ibsen, Bjarne
  | utgjeve= 2006
  | tittel= Den frivillige sektor i Danmark – Omfang og betydning
  | stad=København
  | forlag=Socialforskningsinstituttet
  | isbn=87-7487-822-0
  | url=http://www.sfi.dk/Default.aspx?ID=4681&Action=1&NewsId=100&PID=9267
 }}
* Brinckmann, Henning og Poulsen, Jens Aage (1999) ''Da Danmark blev mindre og verden større'' – Gyldendal. ISBN 87-00-32578-3.
* {{Kjelde bok
  | ref= refCramer
  | forfattar= Cramer, Jens og Kirkegaard, Peter
  | utgjeve= 1993
  | tittel= Dansk sproglære for nordmænd
  | stad=
  | forlag=Gyldendal
  | isbn=82-417-0675-8
 }}
* Carver, Martin: ''The Age of Sutton Hoo: The Seventh Century in North-Western Europe'', Boydell Press, Woodbridge, 1. utgave [[1992]], 2. utgave [[1999]], 3. utgave [[2002]], 4. utgave [[2006]], ISBN 0-85115-330-5
* Christiansen, Erik: ''The Norsemen in the Viking Age (The Peoples of Europe)'', WileyBlackwell, 15. november 2001, ISBN 0631216774, ISBN 978-0631216773
* Chambers, R. W.: ''Beowulf an Introduction to the Study of the Poem With a Discussion of the Stories Of Offa and Finn'', Cambride, University Press, [[1921]]
* Kjerdsgaard, Erik (1993) ''Danmarks historie'' – Aschehoug. ISBN 87-1112-195-5.
* Christensen, Poul Bo (1996) ''Danmarks historie''. ISBN 87-7476-252-4.
* Monumenta Germaniae Historica: ''Scriptores rerum Germaniaarum in usum scholarum'', [[1825]]
* Steele, Philip (1998) ''Træd ind i - vikingetiden'' – Flachs. ISBN 87-7826-404-9.
* Simonsen, Kjartan (2000) ''Danske regenter og deres tid'' – Alinea. ISBN 87-23-00641-2.
* Ingvorsen, Leif (1981) ''Danmarks i syv århundrede 1100-1800'' – GAD. ISBN 87-12-52460-3.
* Scocozza, Benito (1997) ''Politikens bog om danske monarker'' – Politikens Forlag, København. ISBN 87-567-5772-7.

== Bakgrunnsstoff ==
* [http://www.danmark.dk Offisiell portal] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081127043917/http://www.nyidanmark.dk/NR/rdonlyres/D840145D-B6B4-46DE-AB56-2180E1D8684E/0/MedborgerPolsk_72.pdf |date=2008-11-27 }}
* [http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/da.html CIA World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041212092903/http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/da.html |date=2004-12-12 }}
* [http://www2.kms.dk/C1256AED004EA666/(AllDocsByDocId)/B825612735012CB1C1256AEF002C0B2C Kort & Matrikelstyrelsen om Danmark i tal] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060111133350/http://www.kms.dk/C1256AED004EA666/(AllDocsByDocId)/B825612735012CB1C1256AEF002C0B2C |date=2006-01-11 }}
{{commons|Denmark}}

{{EU}}
{{EØS}}
{{NATO}}
{{Schengenlanda}}
{{OECD}}
{{Norden}}
{{Skandinavia}}
{{Autoritetsdata}}

[[Kategori:Danmark]]
[[Kategori:EU-land]]
[[Kategori:NATO-land]]
[[Kategori:Konstitusjonelle monarki]]
[[Kategori:Utvalde artiklar 2012]]
[[Kategori:Land i Europa]]
[[Kategori:Medlemsland i Unionen for Middelhavet]]
[[Kategori:Norden]]
[[Kategori:Nord-Europa]]
[[Kategori:Skandinavia]]