Politiet i Noreg

Politiet i Noreg
Org.form	Organisasjonsledd
Org.nr.	915429785
Skipa	1937
Eigar	Justis- og beredskapsdepartementet
Morselskap	Politidirektoratet
Dotterselskap	Kripos, Oslo politidistrikt, Politihøgskolen, Utrykkingspolitiet, Økokrim, Beredskapstroppen, Bombegruppa
Hovudkontor	Oslo
Land	Noreg
Styreleiar	Marie Benedicte Bjørnland (2019)
Nettstad	politiet.no

Politiet i Noreg er ein riksdekkjande politi- og lensmannsetat som er lagd under Justis- og beredskapsdepartementet.

Oppgåver

Politiet har som hovudoppgåver å oppretthalde alminneleg orden, forebygge og hindre straffbare handlingar, beskytte borgarane og deira lovlydige verksemd og å etterforske lovbrot. Politiet utfører òg fleire spesialoppgåver, som organisering av reddings- og leiteaksjonar, utskriving av pass, framandekontroll, trafikktryggleiksarbeid og kontroll av våpensal. Politiet i Noreg ber vanlegvis ikkje skytevåpen, men kan etter løyve frå politimeisteren vepne seg på farlege oppdrag.

Organisasjon

Politi- og lensmannsetaten omfattar:

• Politidirektoratet,
• Sysselmannen på Svalbard,
• 12 regionale politidistrikt, som vidare er delt inn i lensmannsdistrikt,
• seks nasjonale særorgan: Urykkingspolitiet, Kripos, Økokrim, Politiets tryggingsteneste, Politiets data- og materiellteneste og Politihøgskulen.

Politidisktrikta vert leia av ein politimeister. Politidistrikta er sett saman av politistasjonar, lensmannskontor og namsfogdkontor. Politistasjonar vert leia av ein politistasjonssjef og har geografisk ansvar for eit politistasjonsdistrikt. Lensmannskontor, som er leia av ein lensmann, har både politioppgåver og sivile oppgåver. Politistasjonar har politioppgåver og kan også ha ansvar for sivile oppgåver. Namsfogdkontor, som er leia av ein namsfogd, har berre sivile oppgåver.

Talet på politidistrikt har vorte redusert. Tabellen nedanfor viser noverande og tidlegare politidistrikt.

Norske politidistrikt frå og med 2016.

#	Før 2002	#	2002–2016	#	2016–
1	Oslo politidistrikt	1	Oslo politidistrikt	1	Oslo politidistrikt
2	Asker og Bærum politidistrikt	2	Asker og Bærum politidistrikt
3	Halden politidistrikt	3	Østfold politidistrikt	2	Øst politidistrikt
4	Sarpsborg politidistrikt
5	Fredrikstad politidistrikt
6	Moss politidistrikt
7	Follo politidistrikt	4	Follo politidistrikt
8	Romerike politidistrikt	5	Romerike politidistrikt
9	Kongsvinger politidistrikt	6	Hedmark politidistrikt	3	Innlandet politidistrikt
10	Hamar politidistrikt
11	Østerdal politidistrikt
12	Gudbrandsdal politidistrikt	7	Gudbrandsdal politidistrikt
13	Vestoppland politidistrikt	8	Vestoppland politidistrikt
14	Ringerike politidistrikt	9	Nordre Buskerud politidistrikt	4	Sør-Øst politidistrikt
15	Drammen politidistrikt	10	Søndre Buskerud politidistrikt
16	Kongsberg politidistrikt
17	Nord-Jarlsberg politidistrikt	11	Vestfold politidistrikt
18	Tønsberg politidistrikt
19	Sandefjord politidistrikt
20	Larvik politidistrikt
21	Telemark politidistrikt	12	Telemark politidistrikt
22	Skien politidistrikt
23	Notodden politidistrikt
24	Rjukan politidistrikt
25	Kragerø politidistrikt
26	Arendal politidistrikt	13	Agder politidistrikt	5	Agder politidistrikt
27	Kristiansand politidistrikt
28	Vest-Agder politidistrikt
29	Rogaland politidistrikt	14	Rogaland politidistrikt	6	Sør-Vest politidistrikt
30	Stavanger politidistrikt
31	Haugesund politidistrikt	15	Haugaland og Sunnhordland politidistrikt
32	Bergen politidistrikt	16	Hordaland politidistrikt	7	Vest politidistrikt
33	Hordaland politidistrikt
34	Hardanger politidistrikt	17	Sogn og Fjordane politidistrikt
35	Sogn politidistrikt
36	Fjordane politidistrikt
37	Sunnmøre politidistrikt	18	Sunnmøre politidistrikt	8	Møre og Romsdal politidistrikt
38	Nordmøre politidistrikt	19	Nordmøre og Romsdal politidistrikt
39	Romsdal politidistrikt
40	Trondhjem politidistrikt	20	Sør-Trøndelag politidistrikt	9	Trøndelag politidistrikt
41	Uttrøndelag politidistrikt
42	Inntrøndelag politidistrikt	21	Nord-Trøndelag politidistrikt
43	Namdal politidistrikt
44	Helgeland politidistrikt	22	Helgeland politidistrikt	10	Nordland politidistrikt
45	Rana politidistrikt
46	Bodø politidistrikt	23	Salten politidistrikt
47	Narvik politidistrikt	24	Midtre Hålogaland politidistrikt
48	Lofoten og Vesterålen politidistrikt
49	Troms politidistrikt	25	Troms politidistrikt	11	Troms politidistrikt
50	Senja politidistrikt
51	Vestfinnmark politidistrikt	26	Vestfinnmark politidistrikt	12	Finnmark politidistrikt
52	Vardø politidistrikt	27	Østfinnmark politidistrikt
53	Vadsø politidistrikt
54	Sør-Varanger politidistrikt

Historie

Den sentrale leiinga av politiet låg i Justis- og politidepartementet som vart oppretta i 1818. Før politilova av 1936 var det ei blanding mellom kommunal og statleg politi. Politileiarar (politimeisterane) var statlege medan betjentar og konstablar var kommunalt lønna. Ofte hadde politiet fleire oppgåver enn i dag slik som leiing av brannvesen, byggevesen og hamnevesen.

Politiskulen vart oppretta i 1919 som det første sentrale politiorganet. «Statspolitiet» vart oppretta i 1932 som eit sentralt organ for operativ teneste. Politiloven av 1927 innførte einskapleg politiordning for heile landet, men utgiftene var framleis i stor grad lagt på kommunane.

Ved politilova av 1936 var det ein hovuedsak at politiet fullt ut skulle vera statleg. Rolla til kommunane etter den gamle politiordningen ga uklare ansvarsforhold. Lova medførte likevel ein refusjonsplikt for kommunane til staten for deler av politiutgiftene, men utan at dette rokka ved prinsippet om det statlige politi. Lova forbaud òg «frivillige ordensvern» som etter kvart hadde vorte eit alvorleg problem i lys av politiske rørsler og sosial uro på denne tida. Utrykningspolitiet vart oppretta og vart i starten brukt mellom anna ved opprør. Lensmenn og lensmannsbetjentar kom i liten grad inn under den nye lova anna enn at lensmannen vart gjeve leiinga av politiet på landsbygda.

Den såkalla «nærpolitireforma» i januar 2016 førte til at talet på politidistrikt blei redusert frå 27 til 12.

Kvinner

Politiet har tradisjonelt vore mannsdominert, men kvinner har i dag i stor grad kome inn i politiet. Den første kvinnelege politibetjenten i Noreg vart tilsett i 1910. I 2010 var 21 % av dei politiutdanna kvinner, men om lag 40 % av dei opptekne på grunnutdanninga ved Politihøgskulen var kvinner. Av juristane i etatane er det 40 % kvinner. I administrative stillingar var 74 % kvinner.

Sjå òg

• Politi
• Politigrader i Noreg
• Politireforma av 2015

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Politiet i Noreg» frå Wikipedia på bokmål, den 2. januar 2023.

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Politiet i Noreg

• Offisiell nettstad
• Tildelingsbrev til Politidirektoratet i Justis- og beredskapsdepartementet