Departament de Gironda
Gironda (33) es un departament de França que sa màger part es en Occitania, en Gasconha. Que hèi partida de la region administrativa d'Aquitània e de la region istorica de Gasconha (e de Guiana, a l'encòp).
|
Departament de Gironda (33)
| |
|---|---|
 | |
| |
| OpenStreetMap | . |
| Administracion | |
| Region istorica |  Gasconha |
| Region | Aquitània 
|
| Prefectura | Bordèu |
| Prefècte | Dominique Schmitt |
| President del conselh departamental |
Philippe Madrelle (PS) |
| Sosprefectura(s) | Arcaishon Blaia Lengon L'Esparra Liborna
|
| Demografia | |
| Populacion Populacion totala |
1 636 391 ab. (2020) 1 661 400 ab. |
| Densitat | 163,64 ab./km²
|
| Geografia | |
| Superfícia | 10 000 km²
|
| Subdivisions | |
| Arrondiments | 6 |
| Circonscripcions | ?? |
| Cantons | 33 |
| Intercomunalitats | 46 |
| Comunas | 535
|
| Autras informacions | |
| Còde INSEE | 33 |
| ISO 3166-2 | FR-33 |
| NUTS-3 | FRI12 |
| Sit web | Recercar |
Zonacion
La Gironda se devesís en quate grandas zònas :
- La Gironda bordalesa, on la viticultura es majoritària. Compren lo Medoc ribeiron, l'Entre Duas Mars occidentau, lo Libornés viticòla, lo Blaiés viticòla, las Gravas.
- La Gironda landesa, cubèrta preu pinhadar. Compren lo Medoc landescòt, lo Bacin d'Arcaishon, las Lanas bordalesas, la Hauta Lana girondina e lo País de Cernés.
- Lo Vasadés, damb un paisatge dominat preus prats (eslevatge), damb camps de blat d'Espanha e bòis. Compren lo Vasadés a pròpiament parlar (entre Ciron e Garona), e i pòden ajotar l'Entre Duas Mars orientau.
- Lo País gabai, damb lanas e grands bòis. S'agís dau Vitresés, dau nòrd dau Libornés.
Aglomeracion bordalesa
Lo caplòc n'es Bordèu. L'aglomeracion bordalesa compta autorn de 700 000 abitants, dont mèi de 200 000 dens la comuna de Bordèu. Compren Bordèu, Merinhac (2da vila de Gironda per la populacion), Pessac (3ma), Talença (4ma), Vilanava d'Ornon, Bègla, Gradinhan, lo Halhan, lo Boscat, Aisinas, Brujas, Larmont, Cenon, Hloirac...
Sosprefecturas
Las sosprefecturas son:
- Arcaishon (cantons d'Arcaishon, la Tèsta, Belin-Beliet e Audenja),
- Blaia (cantons de Blaia, Borg, St Andrés de Cubzac, St Cièrs de Gironda, St Savin),
- Bordèu (cantons de Bordèu, Merinhac, lo Boscat, Pessac, Talença, Gradinhan, Vilanava d'Ornon, Bègla, la Brèda, Blancafòrt, Larmont, Cenon, Hloirac, lo Carbon Blanc e Creon),
- l'Esparra (cantons de l'Esparra, Semevian (Sent Vevian), Paulhac, Castèthnau, St Laurent de Medòc),
- Lengon (cantons de Lengon, Podensac, St Sefrian, Vasats, Vilandraut, Granhòus, Capsius, la Rèula, St Macari, Cadilhac, Sauvatèrra, Targon, Montsegur e Pelagrua),
- Liborna (cantons de Liborna, Castilhon, Fronsac, Lussac, Guistras, Cotràs, Pujòls, Sta Fe la Granda e Brana).
Ribèiras e rius
La Gironda es bordada a l'oèst per l'ocean Atlantic.
Las ribèiras principalas son la Garona e la Dordonha (se rejuntant per hèser la Gironda).
- Riba gausha de Garona : Lisòs, Bassana, Grusson, Brion, Ciron, Guanèira, Ga Mòrt, Saucats, Aiga Blanca, Aiga Borda......
- Riba dreta de Garona : Dròt, Vinhaga, Galoishèir, Ulha, Artolia, Pimpina, Segur......
- Riba gausha de Dordonha : Engrana, Canaudòna, Gamaja, Duresa, Solatge......
- Riba dreta de Dordonha : Dròna, Eila, Barbana .....
Linguistica
Òc
- Gascon maritime
- Nòrd-Medoquin
- Gascon semi-negue deu Paulhaqués
- Sud-Medoquin (dont gascon deu Nòrd-Bassin, de la banlèga oèst de Bordèu, de las Lanas de Bordèu)
- Parlar deu País de Bug
- Parlar negue
- Bordalés urban e orientau (Creonés)
- Cubzagués
- Gascon orientau
- Vasadés
- Parlars ribeirins o garonés (entre Cadilhac e Marmanda)
- Parlar de Benauja e deu nòrd de l'Entre Duas Mars
- Parlars marginaus de l'Entre Duas Mars (Pelagrua)
- Libornés
- Lengadocian
- Lemosin