Franquisme

Lo franquisme (designacion creada a partir del nom del dictador Franco) foguèt l'ideologia del regim politic dictatorial vigent en Espanha de 1939 a 1975 jos la direccion del general Francisco Franco e sus las ideologias dels que sostenguèron la rebellion militara de 18 de julhet de 1936. Las fòrças politicas del regim avián d'originas divèrsas que lor moderador èra Franco, çò qu'explica la longevitat del regim, que l'ideologia de son regim varièt pragmaticament segon las circonstàncias intèrnas e internacionalas del moment. Atal, fins als ans 1950 foguèt un regim de tipe faissista al sens estricte, e puèi varièt gradualament sens pèrdre son autoritarisme e sos principis ideologics mai significatius.

La bandièra espanhòla del regim franquista.

Lo franquisme èra un regim politic autoritari venent d'una victòria militara. Franco faguèt sempre allusion a la "victòria" fins als ans 1960, que i cambièt son discors per parlar de «patz». Coma regim militarista, las decisions se prenián en seguir lo modèl de la ierarquia militara. L'armada èra una institucion fondamentala, que foguèt sempre representada dins los govèrns de Franco. Èra una dictatura en sens estricte, que Franco n'aviá totas las atribucions de govèrn e contrarotlava totes los ressòrts de l'Estat: èra lo cap d'Estat, de govèrn, del partit unic e de l'armada. Cal mencionar qu'èra pas lo cas en Itàlia faissista, que lo cap d'Estat i èra lo rei. Las corts franquistas avián pas d'iniciativa legislativa, pr'amor que Franco aviá los poders executiu e legislatiu, en rompre lo principi de separacion dels poders. Tot aquò faguèt un regim fòrça personalista, que resistiguèt pendent lèu 40 ans, mas subrevisquèt pas a la mòrt del dictator.

Lo partit unic s'apelava Falange Espanhòla Tradicionalista e de las JONS. Totes los foncionaris fasián obligatòriament partida d'aqueste partit, e devián jurar los «principis fondamentals del Movement». Espanha se definissiá coma una democracia organica; aquel sistèma negava los dreches politics individuals e daissava la representativitat populara de manièra indirècta dins las mans d'organismes (sindicat vertical, caps de familha o municipis). Al delà, una partida de las corts (sens iniciativa legislativa) èra dirèctament designada per Franco, e autres n'èran per drech pròpri (mantuna carga militar e eclesiastica nauta). Aqueste sistèma pretendiá mostrar a la comunautat internacionala l'illusion que en Espanha franquista i aviá de democracia.

Encontre entre Franco e Heinrich Himmler (cap dels SS) en Espanha en 1940.

A nivèl economic Franco ensagèt de cercar un modèl capitalista mas amb un intervencionisme grand de l'Estat. La proprietat privada èra un drech reconegut, mas l'Estat èra per sus dels interèsses individuals. Aquel sistèma es pròpri dels regims de tipe faissista e revestissiá de progressisme social un regim autoritari que, encara qu'intervencionista, permetiá a las empresas d'esplechar socialament lors trabalhadors. Lo contraròtle de las relacions laboralas èra exercit pel sindicat vertical e las grèvas èran consideradas subversivas e interdichas. Pendent los ans 1950 e 60 Franco moderèt l'intervencionisme del regim per fin de resòlver la crisi economica e de s'assegurar lo supòrt e los investiments dels aliats occidentals. La creissença economica e lo desvolopament signifiquèron una corrupcion politica granda.