Aude (flume) : Diferéncia entre lei versions
assag per organizar las informacions objectivas sul nom e suls païses |
assag per organizar las informacions objectivas sul nom e suls païses |
||
| Linha 4 : | Linha 4 : | ||
[[Image:Carcassonne JPG01.jpg|300px|Aude a Carcassona]]|longor=224|Debit mejan=49|comuna=l'embocadura|superf. bacin=5340|regim=|Se geta dins=Mar [[Mediterranèa]]|bacin fluv. coll= [[Aude (flume)|Aude]]|país= [[França]], [[Occitània]]}} |
[[Image:Carcassonne JPG01.jpg|300px|Aude a Carcassona]]|longor=224|Debit mejan=49|comuna=l'embocadura|superf. bacin=5340|regim=|Se geta dins=Mar [[Mediterranèa]]|bacin fluv. coll= [[Aude (flume)|Aude]]|país= [[França]], [[Occitània]]}} |
||
'''Aude''' (en [[catalan]] ''Aude'', del [[latin]] ''Atax Atacis''), es un [[flume]] costièr d'[[Occitània]] e de [[Catalonha]] (ont se tròba sa font) |
'''Aude''' (en [[catalan]] ''Aude'', del [[latin]] ''Atax Atacis''), es un [[flume]] costièr d'[[Occitània]] e de [[Catalonha]] (ont se tròba sa font); son cors se situa entierament en [[França]] dins la region [[Lengadòc-Rosselhon]] e es long de 224 quilomètres<ref> {{fr}} [http://sandre.eaufrance.fr/app/chainage/courdo/htm/Y1--0200.php?cg=Y1--0200 Ficha d'Aude sul sit del SANDRE]</ref>. |
||
A balhat son nom al departament d'[[Aude]]. |
A balhat son nom al departament d'[[Aude]]. |
||
Version del 25 febrièr de 2007 a 12.33
| Aude | |
|---|---|
 | |
| Caracteristicas | |
| Longor | 224 km |
| Bacin | ? |
| Bacin collector | Aude |
| Debit mejan | 49 m3⋅s-1 (l'embocadura) |
| Riu | |
| S'escampa dins | Mar Mediterranèa |
| Geografia | |
| Païses traversats | França, Occitània |
Aude (en catalan Aude, del latin Atax Atacis), es un flume costièr d'Occitània e de Catalonha (ont se tròba sa font); son cors se situa entierament en França dins la region Lengadòc-Rosselhon e es long de 224 quilomètres[1].
A balhat son nom al departament d'Aude.
Geografia
Lo flume nais dins lo massís de Carlit al lac d'Aude a 2 185 m d'altitud, dins la comuna dels Angles (departament dels Pirenèus Orientals) e se geta dins la Mediterranèa, prèp de Narbona, al grau de Vendres (prèp de Cabanes-de-Fleury), a la limit dels departaments d'Aude e d'Erau.
Del massís pyrénéen a Carcassona, son cors es orientat Sud - Nòrd. Aude presenta alara las caracterisques d'un riu de montanha, travèrsa Capcir, alimenta mai d'un lac de barratge (Matemale, Puyvalador), s'enfonsa dins de gargantas (las de Saint-Georges son las mai pintorescas) a travèrs de terrens ancians. A partir d'Atsat, aprèp aver recebut las aigas de l'Aiguette en riba dreita e del Rébenty en riba esquèrra, lo flume travèrsa las barras calquièras dels Prepyrenéus (frau de Pierre-Lys) e asaga una tièra de pichonas comunas Quilhan, Esperasan, Coisan, Alet e Limós. En aval de la bèla ciutat medievala, Aude s'acorba cap a l'Est. Aqueste coide es la resulta d'una capture, Aude avent jadis rajat dins lo val de l'Hers, indici de surcreusement per una idrologia anciana d'arreu lo joslevament dels Pirenèus.
A partir de Carcassona, lo flume, s'assagissant, seguís lo grand sillon tectonique qui sépare les Pirenèus (Corbièiras) del Massís Central (Montanha Negra), recebent d'aquestes relèus une tièra d'afluents que los màgers son Orbieu en riba dreita, Argent-Double e Cesse en riba esquerrà. D'aicí d'endavant, bordejat per lo canal del Miègjorn, serpentejant al mièg de las vinhas, Aude penètra dins la larga plana alluviala de Narbona, en partida conquerida sus lo gòlf del Lion e escampilhada de sitis d'ancians estanhs, abans de se getar dins la Mediterranèa.
Idrologia
Dins son còrs superior, Aude presenta un régim nivo-pluvial ( amb un maximum a la prima pr'amor de la fonte de nèu). Puèi, a partir de Carcassona[2] où son débit atteint 21 m³/s, le régime devient presque exclusivement pluvial ( le débit au Grau de Vendres, lors de sa rencontre avec la Méditerranée, avoisine 50 m³/s ).
Aude se caractérise donc, dans son cours inférieur, par un régime pluvio-nival de type méridional aux étiages sévères durant la période estivale (9,8 m³/s en août à Mossan[3], dans sa basse plaine alluviale, non loin de son embocadura, contre une moyenne annuelle de 44,5 m³/s). Les fortes pluies automnales permettent une remontée rapide du débit qui atteint son maximum en février (79,8 m³/s) et demeure soutenu au printemps grâce à la fonte des neiges du massif pyrénéen.
Los aigats de 1999
Precipitacions excepcionalas e brutalas, tan caracteristicas del climat mediterranenc mentre la sason automnala, poden èsser a l'origina d'aigats devastadors coma aqueles dels 12 e 13 novembre 1999. Lo bilanç d'aquestes darrièrs, qu'afectèron la bassa valada d'Aude, foguèt catastrofic : 26 victimas, centenats de personas elitornadas o recuperadas per mejans nautics, milieirats d'abitacions, d'entrepreses e de locals comercials pauc o pro endomatjats, 5 000 ectars de vinhas pauc o pro devastats, las rotas, los malhums d'aiga potabla e d'assanida durament tocats. L'amplor de la catastròfa s'explica per la conjugason de doas fenomèns : de precipitacions auratjosas d'una amplor jamai egalada ( fins a 620 mm tombèron en doas jorns a Lesinhan de las Corbièras, es a dire mai que lo total annal ) e una fòrta tempèsta sus lo gòlf del Lion qu'entrainèron una montada de 80 cm del nivèl de la mar e entrepachèron , conjugadas amb la fòrta ersada e lo ven, lo bon escolament d'aigas ja confladas per las pluèjas diluvianas.[4]
Màgers afluents
De l'amont vers l'aval :
- la Bruyante (14 km) en rive gauche à Rouze
- l'Aiguette (20 km) en rive droite à Santa Colombe-sur-Guette
- le Rébenty (34 km) en rive gauche à Sant Martin de Lis
- le Sou (30 km) en rive gauche à Cépia
- le Lauquet (37 km ) en rive droite à Confolenç
- le Fresquel (63 km) en rive gauche à Carcassona
- l'Orbiel (41 km) en rive gauche à Trebes
- l'Argent-Double (37 km) en rive gauche à La Redòrta
- l'Ognon (23 km) en rive gauche à Olonzac
- l'Orbieu (84 km) en rive droite à Sant Nasari
- la Cesse (54 km) en rive gauche à Sant Marcèl
Istòria o environa
Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !Departaments et vilas traversats
- Pirenèus Orientals (66) : Matemale, Formiguères
- Erau (34) : Olonzac
- Aude (11) : Atsat, Quilhan, Coisan, Limós, Carcassonna ,Trebes, Narbona, Corsan