Arma nucleara
Una arma nucleara es una arma non convencionala utilizant l'energia desgatjada per la fission de nuclèus d'atòms pesucs (urani, plutòni per lei bombas A), per la fusion de nuclèus d'atòms leugiers (idrogèn per lei bombas H) ò per una combinason dei dos procès.
Leis efècts de destruccion deis armas nuclearas son incomparablament superiors an aquelei deis armas convencionalas en causa de la bofada, de l'aumentacion de la temperatura e dei raionaments emés. L'energia liberada per leis armas nuclearas s'exprimís en equivalents TNT. Aqueleis armas foguèron utilizadas solament dos còps a la fin de la Segonda Guèrra Mondiala (1937-1945[1]). Dempuei aqueu conflicte, en causa de sa poissança, son consideradas coma d'armas que dèvon pas èsser utilizadas d'un biais vertadier. Son ansin vengudas la basa deis estrategias de dissuasion modèrnas.
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]Començament de la recèrca sus leis armas nuclearas
[modificar | Modificar lo còdi]Eissida dei trabalhs d'Albert Einstein (1879-1955) sus la teoria de la relativitat, l'idèa d'una arma nucleara apareguèt premier dins la literatura deis ans 1910. Per exemple, H. G. Wells (1866-1946) depintèt una arma capabla d'accelerar la desintegracion d'atòms de radi e de liberar de quantitats importantas d'energia dins son roman La Destruccion Liberatritz escrich en 1913[2]. Puei, dins leis ans 1920, venguèron lei premiereis estudis scientifics sus lei possibilitats d'utilizacion de l'energia nucleara menats per Otto Hahn (1879-1968) e Lise Meitner (1878-1968). Enfin, dins lo corrent de la premiera mitat dau decenni 1930, Enrico Fermi (1901-1954) e Ida Tacke (1896-1978) realizèron respectivament la premiera experiéncia sus lo subjècte e la premiera mesa en eqüacion permetent d'imaginar una arma nucleara.
En 1938, la premiera fission realizada a Berlin per Otto Hahn e Fritz Strassmann (1902-1980) entraïnèt la dubertura de projèctes militars en Alemanha, ambé lo « Projècte Urani » gropant Kurt Diebner (1905-1964), Walther Gerlach (1889-1979) e Werner Heisenberg (1901-1976), e sustot en França ambé lei trabalhs de Frédéric e Irène Joliot-Curie (1900-1958 e 1897-1956), Hans Halban (1908-1964) e Lew Kowarski (1907-1979). En 1939, lei Francés depausèron un brevet depintant lo principi d'una bomba atomica. Un an pus tard, durant la batalha de França, sei trabalhs foguèron evacuats vèrs lo Reiaume Unit onte la Comission MAUD lei recuperèt.
En Alemanha, plusors pilas experimentalas foguèron bastidas e d'assais d'armas nuclearas tacticas aguèron probablament luòc entre octòbre de 1944 e març de 1945. Pasmens, aquelei recèrcas donèron ges de resultat vertadier. De son caire, Japon comencèt tanben un programa pròpri de recèrca nucleara e construguèt durant la guèrra un reactor a Hungnanm en Corèa. Dins aquò, capitèron pas de concebre una bomba atomica e l'installacion foguèt capturada per lei Sovietics a la fin de la guèrra.
Lo Projècte Manhattan
[modificar | Modificar lo còdi]En despiech dei programas europèu e japonés, foguèron leis Estats Units d'America que capitèron de metre au ponch leis premiereis armas nuclearas. D'efèct, tre lo 2 d'aost de 1939, Albert Einstein mandèt una letra au president estatsunidenc Franklin Delano Roosevelt per li explicar leis aplicacions possiblas de la fission nucleara dins lo domeni militar. Dotze jorns pus tard, la presidéncia creèt un Comitat consultatiu per l'urani per estudiar lo subjècte. Inicialament, l'objectiu èra experimentau mai en 1943, l'obtencion de plusors resultats satisfasents decidèron lei caps estatsunidencs de desvolopar d'armas vertadieras. Per aquò, un important programa, dich Projècte Manhattan, gropant de miliers de cercaires e de desenaus de laboratòris foguèt creat.
Entre lei diferenteis unitats mobilizadas per lo projècte, se destrièt lo Laboratòri Nacionau de Los Alamos (LANL). Dirigit per lo fisician Robert Oppenheimer (1904-1967), aviá una còla formada de scientifics de remarca coma lei quatre prèmis Nobel Enrico Fermi, Niels Bohr (1885-1962), James Chadwick (1891-1974) ò encara Isidor Isaac Rabi (1898-1988). Dotat d'un budget de dos miliards de dolars, capitèt de desvolopar dos tipes de bombas de fission (urani e plutòni). Lo 16 de julhet de 1945, l'armada estatsunidenca poguèt ansin realizar lo premier assai d'arma nucleara sus la basa aeriana d'Alamogordo.
Lei bombardaments atomics còntra Japon
[modificar | Modificar lo còdi]
Après la capitada de l'assai dau 16 de julhet de 1945, lo president estatsunidenc Harry Truman decidèt d'utilizar l'arma novèla còntra Japon. Lei motivacions d'aquela decision son totjorn uei l'objècte de debats intens. Segon l'explicacion oficiala donada per Truman eu meteis, l'objectiu èra d'accelerar la fin dau conflicte e de defugir un desbarcament saunós sus lo litorau japonés. Pasmens, après la guèrra, d'autrei ponchs de vista, especialament aqueu dau president Dwight D. Eisenhower, expliquèron l'utilizacion de l'arma nucleara per la volontat d'impressionar l'Union Sovietica durant lei negociacions que devián organizar l'après-guèrra.
Lei dos tipes de bombas atomicas desvolopadas per lo Projècte Manhattan foguèron assaiats. Lo 6 d'aost, una bomba d'urani destruguèt la cituat portuària de Hiroshima e lo 9, una bomba de plutòni explosèt a Nagasaki, centre industriau assostant d'usinas Mitsubishi. Sièis jorns pus tard, Japon acceptèt de capitular sensa condicion e son territòri foguèt ocupat per l'armada estatsunidenca[3]. Lo bilanç precís dei doas atacas es mau conegut car lei diferenteis estimacions son pas realizats d'un biais similar. Per Hiroshima, leis Estatsunidencs l'estimèron a 70 000 tuats dirècts e a 130 000 mòrts suplementaris durant lei cinc ans seguents. Per Nagasaki, l'òrdre de grandor foguèt inicialament mens important (de 40 000 a 60 000 victimas dirèctas mai d'estimacions modèrnas donan desenant de valors similaras an aquelei de Hiroshima.
Guèrra Freja e dissuasion nucleara
[modificar | Modificar lo còdi]
Après la Segonda Guèrra Mondiala, lei poissanças principalas desvolopèron de programas nuclears per se dotar d'armas nuclearas e per melhorar la poissança ò la precision deis armaments existents. Premier, aquò entraïnèt donc una aumentacion dau nombre de país aguent un arsenau nuclear : Union Sovietic en 1949, Reiaume Unit en 1952, França en 1960 e China en 1964. En 1974, Índia realizèt un assai capitat de bomba A per demostrar sa capacitat nucleara mai se dotèt pas d'un arsenau.
En parallèl d'aquela proliferacion, leis estats nuclears desvolopèron de tecnologias novèlas per melhorar sa capacitat nucleara. Premier, aumentèron la poissança deis armas ambé d'aumentacion de carga e ambé lo desvolopament de la bomba d'idrogèn. Obtenguda per leis Estats Units en 1952, per lei Sovietics en 1953, per lei Britanics en 1957, per lei Chinés en 1967 e per lei Francés en 1968, la bomba H es una arma nucleara pus poderosa qu'es basada sus la fusion nucleara. Pasmens, en fòra de l'aumentacion de la poissança, aqueleis estats trabalhèron tanben sus lei vectors permetent de lei mandar còntra una buta enemiga e sus una doctrina d'utilizacion. Ansin, foguèron desvolopats de missils capables d'agantar d'autrei continents, de sosmarins capables d'embarcar e de tirar de missils de portadas lòngas ò d'avions capables de mission de penetracion dins la prefondor dau territòri advèrs.
A partir deis ans 1950-1960, comencèt tanben l'idèa de mestrejar la corsa ais armaments. Premier, l'URSS e leis Estats Units se neutralizèron per lei concèptes de dissuasion nucleara e de Destruccion Mutuala Assegurada. L'idèa èra simpla : en cas d'ataca nucleara suspresa, lei dos país tenián d'arsenaus sufisents per repòstar e infligir de degalhs considerables a son adversari. Per aquò, multipliquèron lo nombre d'ogivas e de vectors e ne desvolopèron de novèus coma lei missils intercontinentaus ò lei sosmarins nuclears lançaire d'engenhs. Tota ataca dirècta èra donc impossibla car sa consequéncia seriá estada una desfacha per lei dos camps. Pasmens, se aquela estrategia empediguèt un conflicte entre lei dos Grands, causa una aumentacion fòrça importanta deis arsenaus nuclears. Per exemple, en 1982, i aviá aperaquí 50 000 ogivas en servici per una poissança totala de 12 000 a 14 000 Mt siá tres tonas de TNT per cada abitant de la Tèrra.
En fòra de la doctrina militara, l'autre aspèct dau mestritge foguèt de donar un quadre juridic a l'arma nucleara. Ansin, en 1968, foguèt ratificat lo Tractat de Non Proliferacion que limita sa possession ai cinc poissanças nuclearas existentas (que son tanben lei cinc membres permanents dau Conseu de Seguretat dei Nacions Unidas). Mau acceptat per la comunautat internacionala, aqueu tèxte capitèt pasmens de defugir la difusion de la capacitat nucleara fins ais ans 1990 franc dau cas d'Israèl que creèt lo sieu arsenau ambé l'ajuda de França.
Fin de la Guèrra Freja e reduccion deis arsenals nuclears
[modificar | Modificar lo còdi]
A partir deis ans 1970, la Destenduda entre lei dos blòts permetèt de començar de discussions regardant un contraròtle dau nombre d'ogivas tengudas per leis Estats Units d'America e l'Union Sovietica. L'objectiu èra de mantenir l'equilibri. Per aquò, en 1972 e en 1979, lei tractats SALT limitèron lo nombre de vectors e enebiguèron la nuclearizacion de l'espaci. De mai, lo tractat ABM de 1972 limitava lo nombre de sistèma antimissils per assegurar lo mantenement dau principi de la dissuasion nucleara basada sus la destruccion mutuala assegurada.
Après la fin de la Guèrra Freja, la demenicion dei tensions entre Estatsunidencs e Rus permetèt de passar de negociacions sus la limitacion deis armaments a un desarmament vertadier. Premier, en 1991 e 1993, leis acòrds START impausèron ai doas poissanças un limit de 3 500 ogivas activas. Sensa signar un tal acòrd, França, China e lo Reiaume Unit demeniguèron tanben la talha de seis arsenaus. Puei, lo tractat SORT, signat en 2002, fixèt lo limit entre 1 700 e 2 200 en 2012. En parallèl, lo nombre de vectors deis armaments nuclears foguèt tanben reduch per de rasons de còst.
Una proliferacion novèla
[modificar | Modificar lo còdi]Se la fin de la Guèrra Freja a permés una reduccion deis arsenaus nuclears dei cinc poissanças nuclearas reconegudas per lo Tractat de Non Proliferacion, lo contèxte malaisat dei relacions internacionalas a entraïnat una proliferacion novèla en Asia. Doas causas principalas son a l'origina d'aqueu fenomèn. La premiera regarda lei tensions vivas qu'existisson entre Índia e Paquistan. En 1998, lo premier país capitèt son premier assai de bomba H e lo segond de bomba A. Puei, se dotèron oficialament d'un arsenau nuclear.
La segonda rason de la proliferacion es l'ostilitat declarada deis Estatsunidencs còntra certanei país coma Iran e sustot la Corèa del Nòrd. Regularament menaçat d'atacas estatsunidencas, aquelei dos país creèron de programas nuclears importants. Se lo premier acceptèt finalament de negociar la fin de son programa dins lo corrent deis ans 2010, lo segond refusèt e realizèt son premier assai en 2006. Puei, se declarèt oficialament coma poissança nucleara.
Efècts deis armas nuclearas
[modificar | Modificar lo còdi]Una arma nucleara a quatre efècts principaus que son la bofada e la calor de l'explosion, l'impulsion electromagnetica e lei consequéncias dei radiacions deis elements radioactius. La poissança d'aqueleis efècts varia segon la concepcion de la bomba e la geografia dau luòc de l'explosion. Pasmens, dins totei lei cas, lei degalhs son considerables car la poissança d'una arma nucleara es de l'òrdre de plusors desenaus a plusors miliers de quilotonas de TNT.
Bofada de l'explosion
[modificar | Modificar lo còdi]
Una explosion nucleara entraïna la formacion d'una bofada amb un desplaçament fòrça important e fòrça rapide de l'èr present a l'entorn de la bomba. Aquela bofada pòu causar l'afondrament dei bastiments ò infligir de blaçaduras grèvas a de distàncias de plusors quilomètres. Puei, après son passatge, la manca d'èr fòrma una depression qu'es a l'origina d'una bofada de sens contraris que pòu entraïnar de degalhs suplementaris. Per exemple, a Hiroshima onte la bomba utilizada aviá una poissança relativament febla a respèct deis armas nuclearas modèrnas (15 kt), lei bastiments de betum foguèron destruchs fins a 500 m dau centre de l'explosion. Lei bastiments de fusta, mens resistents, foguèron destruchs fins a 2,6 km.
Calor
[modificar | Modificar lo còdi]
Aperaquí 35% de l'energia d'una explosion nucleara es dissipada sota forma de calor e de raionaments luminós ò infraroge. Aquò entraïna una transmission de la calor, que pòu cremar d'individús ò entraïnar d'incendis, sus de distàncias importantas. Per exemple, una bomba de 10 Mt pòu entraïnar de cremaduras grèvas fins a 30 km dau luòc de l'explosion. De mai, aqueleis incendis son simultanèus, çò que presenta de dificultats d'intervencion gròssas per leis amorçar. Ansin, a Hiroshima, la vila cremèt durant 16 oras e leis incendis destruguèron una superifica de 11 km²[4].
Impulsion electromagnetica
[modificar | Modificar lo còdi]Una explosion nucleara entraïna un desplaçament rapid d'electrons qu'es a l'origina de l'aparicion d'un corrent electric relativament poderós. Dicha impulsion electromagnetica (IEM), aqueu corrent pòu perturbar lo foncionament deis alimentacions electricas e destrurre la màger part dei circuits electronics. De proteccions existisson còntra aqueu fenomèn mai aquò necessita una maintenença complèxa. Ansin, leis infrastructuras civilas son fòrça vulnerablas ais IEM e la proteccion dei sistèmas militaras es rarament complèta.
D'assais d'impulsion electromagnetica aguèron luòc au començament deis ans 1960, principalament en 1962. En julhet d'aquela annada, l'assai estatsunidenc Starfish Prime entraïnèt de degalhs sus l'illa d'Hawaii, situada a mai de 1 400 km de l'endrech de l'explosion. Dins lo corrent de la meteissa annada, lei Sovietics realizèron tres assais pròche de regions pobladas de Cazacstan. Lei degalhs i foguèron importants e l'IEM entraïnèt un incendi dins la centrala electrica de Karaganda.
Radiacions
[modificar | Modificar lo còdi]Lei radiacions emesas per una arma nucleara pòdon èsser de dos tipes : de radiacions dirèctas durant l'explosion e de radiacions de tèrme lòng eissits de la pollucion radioactiva. Pasmens, au contrari d'una idèa frequenta, l'irradiacion dirècta es rarament una menaça importanta car a luòc dins leis endrechs ja tocats per les efècts de la bofada ò de l'onda de calor. Es unicament un efèct significatiu dins lo cas dei bombas de neutrons que son especificament concebudas per amplificar lo raionament radiologic sensa causar de destruccions.
Lei consequéncias de tèrme lòng son mau conegudas en causa de la manca d'informacions sus leis atacas e lei catastròfas nuclearas. De mai, leis estudis son sovent influenciats per lei ponchs de vista dei cercaires, deis estats ò dei victimas[5]. Entre leis efècts principaus que son clarament atestats, i a una aumentacion dau nombre de cancèrs. Sus lei subrevivents de Hiroshima e de Nagasaki, i aguèt un maximom de malautiás cinc ans après lei bombardaments. Puei, entre 1958 e 1998, sus una populacion de 44 635 personas, i aguèt au mens 848 decès liats a de cancèrs entraïnats per lei radiacions deis explosions (siá 1,9%). Lei victimas dei bombardaments foguèron tanben tocats per de fenomèns d'esterilitat (probablament entre 0,5 e 1% dei subrevivents).
Tipes d'armas nuclearas
[modificar | Modificar lo còdi]Armas de fission o bombas A
[modificar | Modificar lo còdi]Lei bombas A (per « bombas atomicas ») ò armas de fission foguèron lei premiereis armas nuclearas concebudas. Uei, fan generalament plus partida deis arsenaus tecnologicament avançats car pòdon pas èsser aisament miniaturizadas. Utilizan lo principi de la fission nucleara per entraïnar una reaccion en cadena. La matèria utilizada es generalament l'urani-235 o lo plutòni-239. Una massa minimala, dicha « massa critica », es necessària per obtenir la reaccion en cadena. Es environ 50 kg per l'urani-235 e 10 kg per lo plutòni-239 se lei materiaus son purs. Pasmens, l'utilizacion de reflectors de neutrons a l'entorn dei materiaus radioactius ò una explosion convencionala permet d'aumentar sa densitat e d'abaissar significativament la massa critica.
Per contraròtlar l'instant de l'explosion, la matèria radioactiva es separada entre doas partidas ò assemblar en una esfèra curada. Puei, s'utiliza una explosion convencionala per rejónher la matèria fissibla, aumentar sa densitat e causar la reaccion en cadena. Certaneis armas de fission tènon egalament de fònts exterioras de neutrons per accelerar la reaccion. Après, la scission dei nuclèus de la matèria radioactiva entraïna l'emission de neutrons vèrs d'autrei nuclèus començant donc la reaccion en cadena e liberant l'energia de la fission nucleara.
Armas de fusion o bombas H
[modificar | Modificar lo còdi]Lei bombas H (per « bombas d'idrogèn ») ò armas de fusion nucleara son d'armas pus sofisticadas que foguèron desvolopadas a partir de la fin deis ans 1940. Utilizan lo principi de la fusion d'isotòps leugiers de l'idrogèn que son lo deutèri (idrogèn-2) e lo triti (idrogèn-3). Lo deutèri es extrach de l'aiga de mar e lo triti es fach a partir de liti. Pasmens, una temperatura importanta es necessària per realizar de reaccions de fusion. Ansin, una bomba de fission de plutòni es utilizada coma amòrsa. Una bomba H tèn donc dos estancis : un premier qu'es una bomba A e un segond qu'es fach deis isotòps destinats a la fusion.
Coma la fusion libera mai d'energia que la fission, lei bombas H an una talha pus pichona que lei bombas A. Aquò permet donc de fabricar de bombas pus leugieras e leis armas nuclearas pus modèrnas son donc uei d'armas de fusion.
Bombas de raionament renforçat ò bombas N
[modificar | Modificar lo còdi]Lei bombas de raionament renforçat son generalament dichas « bombas de neutrons » o « bombas N ». Es una bomba H qu'es concebuda per emetre un maximom de raionaments radiologics e minimizar leis efècts de bofada e de temperatura. L'objectiu es d'obtenir un flux de radiacions e de neutrons pron poderós per passar lei blindatges a plusors centenaus de mètres dau luòc de l'explosion e neutralizar leis organismes vivents e leis equipaments electronics.
Lo concèpte foguèt imaginat en 1958 e lei dos Grands, França e China menèron de recèrcas sus lo subjècte. Israèl e Índia son de còps tanben sospichats d'aver estudiat aqueu tipe d'arma. Pasmens, lo concèpte es pauc clar car tua pas dirèctament totei lei soudats irradiats e car la minizacion deis efècts de bofada e de calor es pas totala. En particular, au contrari d'una opinion frequenta, una arma de neutrons laissa pas leis equipaments intactes après son explosion. Lei recèrcas semblan donc uei abandonadas e ges de bombas N son en servici dempuei la fin de la Guèrra Freja.
Utilizacions de l'arma nucleara
[modificar | Modificar lo còdi]
Armas estrategicas
[modificar | Modificar lo còdi]Leis armas estrategicas son leis armas nuclearas ambé lei poissanças e lei portadas pus importantas. Instruments de la dissuasion nucleara, son destinadas a la destruccion d'objectius economics e demografics coma una capitala ò una aglomeracion importanta. Pòdon tanben èsser utilizadas còntra lei fòrças estrategicas advèrsas.
Leis armas estrategicas son generalament formadas d'un missil de portada lònga, que pòu èsser mandat a partir d'un avion, d'un sosmarin ò d'un vector terrèstre (veïcul, silò...), de plusors ogivas e d'enganas. Leis ogivas son generalament poderosas e precisas car dèvon destrurre d'objectius alunchats. Per poder tirar lo missil, lei vectors dèvon èsser ben protegits, furtius ò nombrós[6].
A l'ora d'ara, lei sosmarins nuclears lançaires d'enganhs (SNLE) son considerats coma l'arma pus caracteristica de la dissuasion car pòdon aisament s'escondre dins l'ocean e tirar en quauquei minutas una bordada de plusors missils armats de plusors ogivas. Per exemple, lo SNLE francés Le Triomphant pòu rapidament tirar 16 missils M51 embarcant 96 ogivas, totalizant una poissança d'aperaquí 10,5 Mt de TNT, amb una portada de 9 000 km e una precision de 200 m.
Armas tacticas
[modificar | Modificar lo còdi]
Leis armas nuclearas tacticas son normalament d'armas amb una poissança febla ò moderada que son destinadas a un usatge sus lo prat batalhier per destrurre de fòrças enemigas, de linhas d'avitalhament, de sistèmas de comunicacion ò de centres de comandament. Dins lo corrent de la Guèrra Freja, una gròssa diversitat de vectors foguèt desvolopada per lei dos Grands per utilizar aqueu tipe d'armas coma de missils de portada mejana (principalament sòu-sòu ò èr-sòu), de missils antinaviris, antisosmarins ò antiaerians, de minas terrèstras ò maritimas, d'obús d'artilhariá ò de cargas de demolicion transportadas per de comandòs especializats.
Dempuei la fin de la Guèrra Freja e la demenicion dau risc de guèrra entre lei poissanças principalas de la planeta, la recèrca sus aquelei sistèmas es venguda mens importanta. De mai, plusors sistèmas foguèron retirats dau servici actiu car leis armas nuclearas tacticas presentan un risc important d'escalada militar dins un conflicte entre doas poissanças nuclearas.
Usatges civius
[modificar | Modificar lo còdi]Ais Estats Units d'America e en URSS, s'imaginèt d'utilizacions civilas deis armas nuclearas per construrre de canaus, de cavitats d'estocatge sosterranh de gas ò de minas. Pasmens, dins lei dos cas, lei recèrcas foguèron rapidament abandonadas. Per leis Estatsunidencs, una experiéncia se debanèt en 1962 (assai Sedan) e entraïnèt una importanta pollucion dins lei regions vesinas de la zòna de tir. Puei, en 1965, lei Sovietics cavèron un lac amb una explosion nucleara (lac Chagan) mai la radioactivitat empachèt de'n utilizar l'aiga.
Quadre juridic internacionau
[modificar | Modificar lo còdi]Tractat de Non Proliferacion
[modificar | Modificar lo còdi]Signat en 1968, lo Tractat de Non Proliferacion (TNP) es lo tèxte principau regardant lo contraròtle deis armas nuclearas. Son objectiu es d'empachar la multiplicacion dei poissanças nuclearas. Reconoís cinc estats dotats de l'arma nucleara (EDAN) que son lei cinc país aguent capitat un tir avans lo 1èr de genier de 1967 (Estats Units d'America, URSS puei Russia, Reiaume Unit, França e China). Leis autreis estats son dichs estats non dotats de l'arma nucleara (ENDAN). Lo principi de basa dau tractat es l'enebiment per leis EDAN d'ajudar un país a desvolopar un armament nuclear e per leis ENDAN a assaiar de se dotar d'un tal armament. L'usatge pacific de l'energia nucleara es reconegut a cada estat. De mai – clausa jamai respectada a l'ora d'ara – leis EDAN dèvon organizar un desarmament generau sota contraròtle internacionau.
Una agéncia dei Nacions Unidas, dicha Agéncia Internacionala de l'Energia Atomica (AIEA), es cargada de contraròtle l'usatge pacific dei matèrias nuclearas dins leis ENDAN. En 1998, un acòrd suplementari foguèt adoptat per autorizar l'AIEA de renfòrçar lo contraròtle dei quantitats de matèrias nuclearas declaradas. En 2017, 189 estats avián signat aqueu tractat e 58 aplicavan lei mesuras addicionalas. Israèl, Índia e Paquistan an totjorn refusat de lo signar e la Corèa dau Nòrd s'es retirada dau tractat en 2003.
Tractat ABM
[modificar | Modificar lo còdi]Signat en 1972, lo tractat ABM limitava lo nombre de sistèmas antimissils tenguts per leis Estats Units d'America e per l'Union Sovietica. L'objectiu èra d'empachar la construccion de sistèmas capables d'interceptar d'ogivas nuclearas car aquelei sistèmas aumentavan perilhosament lo risc d'un conflicte nuclear major[7]. Lei tres autrei poissanças dau TNP respectan implicitament aqueu tractat.
En 2003, Washington se retirèt dau tractat ABM mai, maugrat de programas de recèrcas sus lo subjècte, a pas encara desvolopat de sistèmas antimissils susceptibles de menaçar l'equilibri nuclear actuau.
Acòrds de limitacion deis armaments
[modificar | Modificar lo còdi]Se la clausa de desarmament generau sota contraròtle internacionau previst per lo TNP es pas aplicada, aquò empacha pas de negociacions regardant la reduccion deis arsenaus nuclears. Ansin, leis Estats Units d'America e Russia (aperavans l'URSS) an conclut plusors acòrds de limitacion ò de reduccion dau nombre d'ogivas (SALT, START e SORT). Aquò a permés de demenir lo nombre d'ogivas activas dins lo mond de 50 000 en 1982 an aperaquí 5 700 en 2011 en despiech de l'aumentacion dau nombre d'estats possessors de l'arma nucleara.
Tractat d'enebiment complèt deis assais nuclears
[modificar | Modificar lo còdi]Signat en 1996, lo Tractat d'enebiment complèt deis assais nuclears èra aplicat per 183 estats en 2015. Enebís totei lei tipes d'assais nuclears. D'efèct, dempuei 1945, aperaquí 2 000 explosions nuclearas experimentalas an agut luòc. En despiech de la generalizacion deis assais sosterrenhs, son una fònt de pollucion importanta en causa de la radioactivitat que s'acumula dins lei zònas de tir.
Zònas liuras d'armas nuclearas
[modificar | Modificar lo còdi]Certaneis estats ò associacions d'estats an adoptat de tractats enebissent la preséncia d'armas nuclearas sus son territòri. A l'ora d'ara, aquelei zònas liuras d'armas atomicas gropan Antartida, Africa, l'America dau Sud, l'America Centrala, Mexic, Oceania, l'Asia Centrala e l'Asia dau Sud-Èst. Aqueu drech es assegurat per lo TNP e foguèt confiermat en 1975 per l'Assemblada Generala de l'ONU.
País possessors de l'arma nucleara
[modificar | Modificar lo còdi]
Dempuei 1945 e lei premierei bombas atomicas fabricadas per leis Estats Units, divèrsei païses an desvolopat de programas per aquistar d'armas nuclearas. Fòrman tres ensems distints que son lei possessors reconeguts per lo Tractat de Non Proliferacion, lei possessors non reconeguts per aqueu tractat e lo cas particular d'Israèl. Dins totei lei cas, lo nombre d'ogivas activas es un secrèt ben gardat e l'estenduda de cada arsenau es donc unicament l'objècte d'estimacions mai ò mens fisablas.
Regardant lei cinc poissanças « oficialas », lo nombre es en demenicion regulara dempuei la fin de la Guèrra Freja. En 2011, Russia teniá lo premier arsenau ambé 6 480 ogivas (2 427 activas) e leis Estats Units lo segond ambé 6 400 ogivas (aperaquí 2 100 activas). Francés e China avián aperaquí 300 ogivas (290 activas per França) e lei Britanics 225 (160 activas)[8].
En fòra dei cinc membres permanents dau Conseu de Seguretat dei Nacions Unidas, Índia e Paquistan semblan aver d'arsenaus de talha similara amb aperaquí un centenau d'ogivas activas. L'arsenau de la Corèa dau Nòrd es totalament desconeguda e leis estimacions ne son fòrça variablas ambé de cifras entre 10 e 20. Enfin, i a lo cas israelian que sa capacitat nucleara, estimada a 200 ogivas activas, es pas oficialament reconegut per Tel Aviv per defugir una proliferacion en Orient Mejan.
Au sen de l'OTAN, existís tanben lo concèpte d'armas nuclearas partejadas que regarda Alemanha, Belgica, lei País Bas e Turquia. Aqueleis armas son tengudas per leis Estats Units (compres lei còdis d'activacion) mai son plaçadas sus de vectors eissits dei quatre país beneficiaris de l'acòrd de partiment.
D'autra part, a l'ora d'ara, quauqueis estats son sospichats de menar de programas nuclears militars. Lo principau es Iran qu'a pasmens signat en 2013 un acòrd provisòri d'aplant de sei recèrcas. Dins la meteissa region, l'Arabia Saudita seriá interessada per lo desvolopament d'un armament pròpri ò per la crompa dei tecnologias paquistanesas. Brasil a tanben, dempuei 2008, un ensems de recèrcas sus lo nuclear susceptible d'escondre una partida pertocant la construccion d'armas nuclearas.
Enfin, se fau nòtar l'existéncia de dos estats que desvolopèron una capacitat nucleara durant la Guèrra Freja mai qu'an plus d'armas nuclearas activas. Lo premier es Suècia que construguèt una bomba atomica dins lo corrent deis ans 1960 avans d'arrestar son programa. Lo segond es Sud-Africa que se dotèt d'un pichon arsenau dins lo corrent deis ans 1980 avans de lo suprimir après la casuda dau regime d'apartheid.
Liames intèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]Referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ D'un biais pus precís, 1937-1945 sus lo teatre asiatic onte l'arma nucleara foguèt utilizada còntra Japon e 1939-1945 sus lo teatre europèu.
- ↑ Pasmens, dins son racònte, H. G. Wells imaginèt pas una explosion tant poderosa que leis armas nuclearas modèrnas. Depintèt puslèu una explosion continua que durava mai d'un jorn.
- ↑ La capitada rapida de l'invasion sovietica de Manchoria, ont una armada nipona foguèt anientada en quauquei jorns solament, aguèt tanben un ròtle important dins la decision japonesa de capitular.
- ↑ La violéncia deis incendis foguèt agravada per l'utilizacion generalizada de la fusta dins la construccion deis ostaus japonés e per l'abséncia de pompiers eficaç (manca de personaus experimentats en causa de la guèrra, equipaments que foncionan pas en causa de la manca de carburant...).
- ↑ De mai, en Japon, lei subrevivents deis explosions de Hiroshima e de Nagasaki foguèron marginalizats e i aguèt gaire d'estudis de santat lei regardant avans leis ans 1950-1960.
- ↑ Se un país tèn de vectors aerians, terrèstres e maritims, se parla de « triada nucleara ».
- ↑ D'efèct, per rompre un bloquier antimissil eficaç, es necessari d'engatjar una ataca nucleara ambé plusors miliers d'ogivas d'un còp.
- ↑ En 2006, lo nombre d'ogivas activas èra de 5 830 per Russia (e aperaquí 10 000 inactivas), de 5 113 per leis Estats Units d'America, de 348 per França, de 160 per lo Reiaume Unit e de 145 per China.