Regim de Pétain
Lo regim de Pétain foguèt lo regim politic autoritari d'extrèma drecha de l'Estat francés, dirigit pel marescal Philippe Pétain, acantonat especialament al sud de l'estat francés e dins las colònias francesas, e que durèt entre junh de 1940 e agost de 1944, fins a la retirada de l'armada alemanda. Lo sèti d'aquela dictatura foguèt impausat dins la vila de Vichèi.
Denominacions
[modificar | Modificar lo còdi]La designacion oficiala d'aquel regim èra la d'Estat Francés (État Français). Aquel regim es nomenat dins l'us internacional amb las expressions inadeqüatas de Govèrn de Vichèi* o Regim de Vichèi* o França de Vichèi* perque es dins la vila de Vichèi que se trobava lo sèti del govèrn (l'avián transferit de París cap a Bordèu en 1940, puèi cap a Vichèi). Ça que la Vichèi causiguèt pas jamai d'albergar aquel regim e mai ne foguèt pas la capitala oficiala, que restava París en teoria.
Territòri
[modificar | Modificar lo còdi]En teoria, lo regim de Pétain s'aplicava a tot l'estat francés metropolitan, levat Alsàcia-Lorena que los nazis l'avián estacada directament a l'administracion alemanda. Après la desfacha militara francesa de 1940 davant los alemands, e fins en 1942, la França metropolitana se dividiguèt en doas zonas:
- Una "Zona Ocupada" al nòrd, sota ocupacion militara alemanda e sota administracion civila del regim de Pétain, pasmens lo poder nazi i fasiá çò que voliá e se superpausava al regim de Pétain.
- Una pretenduda "Zona Liura" al sud, sota administracion pus dirècta del regim de Pétain (cal precisar que correspondiá pas precisament amb los limits d'Occitània).
L'11 de novembre de 1942, l'armanda alemanda ocupèt militarament la "Zona Liura" e aquò permetèt al regim de Pétain d'exercir una administracion civila un pauc pus unida dins l'estat francés, tot essent afeblit.
Las colònias francesas apertenián al regim de Pétain al començament, mas pauc a cha pauc passèron del costat de las Fòrças Francesas Liuras dirigidas per Charles De Gaulle.
Eveniments e cronologia
[modificar | Modificar lo còdi]Après l'armistici signat amb l'Alemanha nazi en junh de 1940, lo marescal Philippe Pétain formèt lo denomenat Govèrn collaboracionista francés, que coma son nom indica, va collaborar amb lo regim nazi, qu'ocupèt militarament París, lo nòrd e tota la còsta atlantica de França: aquò èra la "Zona Ocupada". La zona sud restava sota l'administracion dirècta del regim de Pétain e se sonava la "Zona Liura" (cal precisar que correspondiá pas precisament amb los limits d'Occitània). Mas l'11 de novembre de 1942 l'armada alemanda ocupèt la "Zona Liura" per de rasons estrategicas, tot en manténer lo regim de Pétain per l'administracion correnta, e ansin s'acabèt la biparticion del territòri francés. L'armada italiana aviá ocupat las zonas frontalièras alpencas e Niça, de 1940 a 1943, puèi i daissèt la plaça a l'armada alemanda en 1943.
La capitala de fach del regim de Pétain s'èra establida dins la "Zona Liura", a Vichèi, sens qu'aquela vila o aguèsse demandat. Vichèi èra una sosprefectura d'Alèir, situada al centre de l'estat francés, al còr de la region istorica de Borbonés e en Occitània.
Lo regim de Pétain se liguèt estrechament amb la Gestapo e los SS, deportant mai de 70 000 josieus a de camps de concentracion dins diferents païses d'Euròpa e envièt 650 000 trabalhadors (entre volontaris e forçats) en Alemanha coma ajuda a l'esfòrç de guèrra alemand. Pr'aquò, la durada d'aquel govèrn anèt pas enlà de la preséncia de las tropas alemandas en França e sa dissolucion, en 1944, entraïnèt la condemnacion a mòrt de Pétain, commutada après en pena a perpetuitat pel general Charles de Gaulle, e Pétain moriguèt presonièr a l'illa d'Yeu en 1951.
La question occitana sota Pétain
[modificar | Modificar lo còdi]Lo regim de Pétain impausava una ideologia passadista que se focalizava subre las tradicions e la ruralitat, consideradas coma las basas d'un òrdre autoritari. Dins aquela vision, Pétain pensava que l'occitan, que lo concebiá el coma una lenga del passat e de la campanha, podiá participar a aquela ideologia. Aital lo regim autorizèt un ensenhament timid e opcional de l'occitan (dich "provençal") dins las escòlas, mas amb de mejans fòrça modèstes e sens cap de volontat de desvolopament lingüistic modèrne. En tot cas, una part de l'administracion pétainista foguèt ostila a aquelas mesuras e frenèt coma poguèt las possibilitats de corses d'occitan. Lo movement occitan (classicistas e mistralencs mesclats) foguèt dividit davant aquela situacion:
- Una part dels occitanistas critiquèt l'autoritarisme pétainista e sostenguèt o participèt a la Resisténcia, coma per exemple Carles Camprós, Marcèl Fèlix Castanh e Robèrt Lafont.
- Una granda part foguèt fòrça passiva, coma o èra la majoritat de la populacion.
- Enfin, una part sostenguèt lo regim de Pétain e la collaboracion: foguèt lo cas especialament del felibre Carles Maurràs qu'èra conegut per son òbra ideologica d'extrèma drecha al servici del nacionalisme francés dempuèi lo començament del sègle XX; tanben foguèt lo cas de Loís Alibèrt, que son accion politica aguèt un impacte plan pichon en tot cas. Totes dos foguèron jutjats e empresonats après la Liberacion.
Après la Liberacion, los principals movements occitanistas, coma lo Felibritge e lo novèl Institut d'Estudis Occitans (fondat en 1945), condemnèron oficialalament lo pétainisme.
Lo movement occitanista a publicat d'estudis istorics per explicar aquel periòde sombre. Especialament:
- LAFONT Robèrt (1974) La revendication occitane, coll. L’Histoire vivante, París: Flammarion, p. 252 253
- MARTÈL Felip (2001) = MARTEL Philippe, “Le mouvement occitan pendant la Seconde Guerre Mondiale ou le temps de la grande tentation”, Lengas 50, 2001: 15-57
- Dorsièr dins La Setmana en 2000, n° 265, p. 4-5