Historia Polski (1320–1386): Różnice pomiędzy wersjami

 

== Panowanie Władysława Łokietka (1320–1333) ==

[[Plik:Władysław Łokietek seal 1320.PNG|mały|lewo|upright|Pieczęć majestatyczna Władysława Łokietka]]

Od 1318 roku przedstawiciele [[Władysław I Łokietek|Władysława Łokietka]] i polskiej administracji kościelnej podejmowali w [[Awinion]]ie próby przekonania [[papież]]a do jego [[koronacja|koronacji]]. [[Jan XXII]] ostatecznie wyraził zgodę, zarazem jednak odmówił Łokietkowi tytułu króla [[Polska|polskiego]], respektując tym samym prawa [[Jan Luksemburski|Jana Luksemburskiego]]. W efekcie 20 stycznia 1320 Władysław Łokietek został w [[Kraków|Krakowie]] koronowany na króla Krakowa. Królem polskim określano go jedynie wewnątrz jego państwa, poza nim tytuł ten odnoszono do władcy [[Czechy|Czech]]. Władztwo Łokietka ograniczone było do dwóch głównych dzielnic – [[Małopolska|Małopolski]] i [[Wielkopolska|Wielkopolski]], podczas gdy reszta terytorium dawnego państwa polskiego składała się z mniej lub bardziej niezależnych księstw piastowskich.

== Panowanie Kazimierza Wielkiego (1333–1370) ==

[[Plik:Polska 1333 - 1370.png|mały|lewo|upright=1.2|Mapa Polski za panowania Kazimierza III Wielkiego]]

Jedyny syn Łokietka, który przeżył ojca – [[Kazimierz III Wielki|Kazimierz]] – został koronowany w dwa miesiące po śmierci ojca w katedrze wawelskiej. Odziedziczył on państwo okrojone do dwóch głównych dzielnic i łączących je ziem [[ziemia sieradzka|sieradzkiej]] i [[ziemia łęczycka|łęczyckiej]], gdzie Łokietek osadził Piastów kujawskich. Podstawowym celem początkowego okresu rządów nowego króla było wyprowadzenie państwa z izolacji politycznej, rozwiązanie sporu z Krzyżakami i zakończenie wciąż formalnie trwającej wojny z Czechami. Jego polityka prowadzona przy wsparciu małopolskich doradców (m.in. archidiakona krakowskiego [[Jarosław z Bogorii i Skotnik|Jarosława z Bogorii i Skotnik]], kasztelana krakowskiego [[Spycimir Leliwita|Spicymira z Tarnowa]] i kanclerza [[Zbigniew ze Szczyrzyca|Zbigniewa ze Szczyrzyca]]) cechowała się z jednej strony dużą ostrożnością, z drugiej zaś umiejętnością wykorzystania sprzyjającej koniunktury. Jeszcze przed koronacją udało się przedłużyć o rok rozejm z zakonem. Kiedy nowy termin mijał, prolongowano go do 1335. Krzyżacy wykazywali skłonności do ustępstw zgadzając się na oddanie sprawy pod arbitraż, a wstępnie nawet na wydanie Kujaw brzeskich w ręce księcia mazowieckiego [[Siemowit II|Siemowita II]].

 

=== Ekspansja na wschód ===

[[Plik:Lwow 1.jpg|mały|Widok Lwowa z 1613]]

 

W kwietniu 1340 Bolesław Trojdenowic został otruty przez [[Bojarzy|bojarów]], co doprowadziło do opróżnienia tronu ruskiego. Państwo to formalnie podlegało [[Tatarzy|Tatarom]], ale pretensje do jego terytorium wysuwali także pozostali sąsiedzi: Polska, Litwa i Węgry. Szczególnie zainteresowany w rozszerzeniu swego władztwa na wschód był Kazimierz Wielki. Zaraz po śmierci Trojdenowica wkroczył on na Ruś, dotarł do [[Lwów|Lwowa]] i zagarnął zawartość skarbca książęcego. Samo miasto spalił, a przebywających w nim kupców zabrał ze sobą do Polski. Wypad ten był jedynie demonstracją siły – do właściwej wyprawy wojennej doszło w dwa miesiące później przy wsparciu węgierskim. W jej efekcie Kazimierz zajął w 1349 r. Ruś Halicką. [[Ziemia sanocka|Ziemię sanocką]] prawdopodobnie włączył do Polski, natomiast na pozostałych terenach ustanowił władzę namiestniczą miejscowego bojara [[Dymitr Detka|Dymitra Detki]]. Część dziedzictwa Trojdenowica ([[Łuck]], [[Chełm]], [[Bełz]]) dostała się w ręce Litwinów.