Pyrron z Elidy

Pyrron z Elidy
Πύρρων
	; XVI-wieczny obraz przedstawiający Pyrrona podczas burzy morskiej
Data urodzenia	ok. 360 p.n.e.
Data śmierci	ok. 286 p.n.e.
Zawód, zajęcie	filozof
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ten artykuł od 2011-12 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Pyrron z Elidy (gr. Πύρρων ὁ Ἠλεῖος Pyrrhon ho Eleios, ur. ok. 360 p.n.e., zm. ok. 286 p.n.e.) – filozof grecki, założyciel szkoły sceptyckiej.

Życie

Pyrron żył współcześnie z Zenonem z Kition i Epikurem. Nie zostawił po sobie żadnych pism, jego poglądy znane są jedynie z przekazów doksograficznych (tj. z omówień przez innych filozofów).

Wedle Diogenesa Laertiosa miał z zawodu być malarzem, a dopiero potem studiować filozofię. Został uczniem Anaksarchosa z Abdery, który był filozofem ze szkoły demokrytejskiej. Wraz z nim brał udział w wyprawie Aleksandra Wielkiego – zetknął się z perskimi magami i hinduistycznymi ascetami. Pyrron w Indiach zainteresował się joginami, których po grecku zwano gymnosofistami. Pod wpływem jogina którego nazywał imieniem Kolanos, całkowicie zmienił swoje poglądy i tryb życia^[1]. Po powrocie do Grecji całkowicie odmienił swe dotychczasowe życie.

Powszechny podziw budziło jego opanowanie i zdolność znoszenia bólu, oraz całkowity brak pychy. Jak podaje Diogenes Laertios, na statku podczas burzy morskiej wskazał przerażonym pasażerom za przykład świnię, która z całkowitym spokojem jadła swą karmę.

W założonej przez siebie w Elidzie szkole uczył tylko ustnie. Miał zdobyć taki szacunek, że filozofów zwolniono od płacenia podatków, a jego samego obrano najwyższym kapłanem i wystawiono mu posąg.

Najsłynniejszym uczniem Pyrrona był Tymon z Fliuntu.

Poglądy

Poglądy Pyrrona można streścić w trzech punktach:

nie wiadomo, jakie są własności rzeczy
nie mogąc dociec własności rzeczy – należy praktykować ἐποχή (epoche), czyli wstrzymywanie się od sądów i niezabieranie głosu w żadnej sprawie – ἀφασία (aphasia)
ἐποχή prowadzi do ἀταραξία (ataraksia) – spokoju

W przeciwieństwie do jego następców, dla Pyrrona najważniejsze były zagadnienia etyczne; widać tu silny wpływ poglądów wschodnich mędrców. Celem życia ludzkiego jest osiągnięcie szczęścia rozumianego jako spokój i niewrażliwość na troski. Ponieważ źródłem niepokoju są przekonania, należy wyzbyć się zarówno ich, jak i wszelkich twierdzeń. Nie jest to łatwe i sprostać temu może jedynie jednostka wybitna. Nie wiadomo, czy sam Pyrron uważał się za taką, był jednak typem samotnika, porównującego tłum do gniazda os.

Zgodnie z najnowszymi badaniami historycznymi Pyrron w czasie kampanii Aleksandra Wielkiego zaznajomił się z buddyzmem i jego praktyką. Późniejsze nauczanie po powrocie do rodzimej Grecji było adaptacją buddyzmu, a jego trzy punkty nawiązywały do głównych pojęć wczesnego buddyzmu: anicca, dukkha, nirwana^[2]. Pyrron stosował metody, których dopatruje się w późnej mahajanie, tj. w madhjamace, takie jak reductio ad absurdum, tetralemma, soteriologiczna wolność od skrajności (poglądów) tzw. ataraksja^[3].

Następcy

Poglądy Pyrrona określa się niekiedy jako pyrronizm. Po częściowym zaniku filozofia sceptyków odżyła w I i II wieku naszej ery.

Bardzo bliski pyrronizmowi, choć nie wywodzący się od Pyrrona, nurt filozoficzny opanował w III i II wieku p.n.e. Akademię Platońską i nazywany jest akademizmem.

W czasach nowożytnych najbardziej znanym pyrronistą był Michel de Montaigne.

Przypisy

↑ Leszek Kolankiewicz: Wstęp. Carl Gustaw Jung - wędrowiec Wschodu. W: Carl Gustav Jung: Podróż na Wschód. Leszek Kolankiewicz (red.). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Pusty Obłok, 1989, s. 18. ISBN 83-85041-09-5.
↑ Christopher Beckewith: Greek Buddha. Pyrrho's Encounter with Early Buddhism in Central Asia. Princeton University Press, 2015. ISBN 978-0-691-16644-5.
↑ Adrian Kuzminski: Pyrrhonian Buddhism. A Philosophical Reconstruction. Routledge, 2021. ISBN 978-0-367-63132-1.

Linki zewnętrzne

Diogenes Laertios - fragmenty. north.one.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-31)].
RichardR. Bett RichardR., Pyrrho, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 22 października 2014, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-01-03] (ang.).
Anonim, Pyrrho, Internet Encyclopedia of Philosophy, ISSN 2161-0002 [dostęp 2018-06-27] (ang.).

[1] Leszek Kolankiewicz: Wstęp. Carl Gustaw Jung - wędrowiec Wschodu. W: Carl Gustav Jung: Podróż na Wschód. Leszek Kolankiewicz (red.). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Pusty Obłok, 1989, s. 18. ISBN 83-85041-09-5.

[Beckewith-2] Christopher Beckewith: Greek Buddha. Pyrrho's Encounter with Early Buddhism in Central Asia. Princeton University Press, 2015. ISBN 978-0-691-16644-5.

[Kuzminski-3] Adrian Kuzminski: Pyrrhonian Buddhism. A Philosophical Reconstruction. Routledge, 2021. ISBN 978-0-367-63132-1.

[1]

[2]

[3]