Rezerwat przyrody Panieńskie Skały
Rezerwat przyrody Panieńskie Skały – krajobrazowy rezerwat przyrody o powierzchni 6,41 ha, założony w 1953 roku[1][2]. Znajduje się w zachodniej części Krakowa, w północnej części Pasma Sowińca na terenie Lasu Wolskiego, od strony Woli Justowskiej. Tereny te wchodzą w skład Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego[3].
.jpg)
| |
| rezerwat krajobrazowy | |
| Typ rezerwatu | |
|---|---|
| Podtyp rezerwatu | |
| Państwo | |
| Województwo | |
| Położenie | |
| Mezoregion | |
| Data utworzenia |
1953 |
| Akt prawny | |
| Powierzchnia |
6,41 ha |
| Ochrona |
ścisła |
Położenie na mapie Krakowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
 50°03′40″N 19°51′36″E/50,061111 19,860000
| |
Celem ochrony rezerwatu jest zachowanie ze względów naukowych, dydaktycznych i społeczno-kulturalnych jedynego pod Krakowem fragmentu lasu naturalnego z malowniczymi, występującymi na powierzchni skałami wapiennymi[1][2].
Ochroną objęto dolną część długiego i głębokiego wąwozu zwanego Wolskim Dołem. Wapienne skały pochodzą z okresu górnej jury i tworzą w Wolskim Dole bramę. Wąwóz ten w górnej części jest lessowy, w dolnej skalisty. Ma strome ściany o wysokości od kilku do kilkunastu metrów[4].
Jego dnem prowadzi ścieżka zwana chodnikiem Grabowskiego – na cześć Ambrożego Grabowskiego, autora pierwszego przewodnika po Krakowie i okolicach. On też spopularyzował w 1822 r. nazwę Panieńskie Skały. Dawniej nazywano je również Wolskimi Skałami lub Przygrzybem[5].
Nazwa skał pochodzi od zakonnic z niedalekiego klasztoru Norbertanek na Salwatorze, które schroniły się w tych okolicach podczas najazdu tatarskiego w 1241 roku. Według popularnej legendy, zakonnice zostały w ostatniej chwili ocalone cudownie od hańby i śmierci, gdyż skałki zamknęły się za nimi, chroniąc je przed napastnikami[6]. W miejscu rzekomego cudu stoi dziś figura Matki Boskiej. Według innej wersji, gdy Tatarzy dopędzali zakonnice, skały zapadły się pod nimi, chroniąc je przed pohańbieniem. Podobno pod skałami jest komnata i stół, przy którym zasiadają do modlitwy, co jeszcze niedawno można było zobaczyć przez szczelinę w skale[7].
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Zbocza porasta naturalny las bukowy (najstarszy w rejonie Lasu Wolskiego, większość drzew ma ok. 140–160 lat) z domieszką dębu, sosny, grabu i jaworu. Drzewostan był chroniony od 1917 r., gdy las został wykupiony przez Kasę Oszczędności Miasta Krakowa. Dzięki temu w lesie Wolskiego Dołu uchowały się bardzo stare okazy kwitnącego bluszczu pospolitego (bluszcz kwitnie dopiero w wieku kilkudziesięciu lat). W runie leśnym wiosną, przed rozwojem liści przez drzewa zakwitają: zdrojówka rutewkowata, zawilec gajowy, szczyr trwały, śledziennica skrętolistna, kokorycz pełna, fiołek Rivina, miodunka ćma, przylaszczka pospolita. Występuje też kopytnik pospolity, konwalia majowa, a nawet rzadki wawrzynek wilczełyko[4].
W pobliżu rezerwatu stoi drewniany kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski, w którym nakręcono ostatnią scenę filmu Potop w reżyserii Jerzego Hoffmana[8][9].
W rezerwacie odkryto nowy gatunek ślimaka przodoskrzelnego. Nazwano go niepozorką ojcowską Falniowskia neglectissima. Prawdopodobnie jest endemitem i ze względu na rzadkość występowania znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt[10].
W skałach Panieńskich Skał grotołazi opisali kilka próżni skalnych: Kominek w Panieńskich Skałach, Schronisko Kręte w Panieńskich Skałach, Schronisko w Skałach Panieńskich Górne, Schronisko za Filarkiem w Panieńskich Skałach, Szczelina w Panieńskich Skałach, Tunelik w Panieńskich Skałach, Wnęka w Panieńskich Skałach[11].
Szlak turystyki pieszej
edytuj
żółty: od Alei Kasztanowej na Woli Justowskiej aleją Panieńskich Skał poprzez rezerwat przyrody, na wzniesienie Lasku Wolskiego do skrzyżowania ze szlakiem łączącym ZOO z Sowińcem.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Rejestr rezerwatów przyrody województwa małopolskiego prowadzony przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie (stan na 31.12.2018 r.). [dostęp 2019-05-13].
- ↑ a b c d Rezerwat przyrody Panieńskie Skały. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2019-05-13].
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i lotnicza [online] [dostęp 2019-07-02].
- ↑ a b Na podstawie tablic informacyjnych zamontowanych w rezerwacie
- ↑ Panieńskie Skały. [w:] it-jura.pl informator turystyczny [on-line]. [dostęp 2019-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-24)].
- ↑ Panieńskie Skały. [w:] www.krakow.gower.pl [on-line]. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-09-26)].
- ↑ M. Rożek, Silva Rerum, Kraków 2005.
- ↑ Parafia Matki Bożej Królowej Polski: Wola Justowska. Vox Domini.
- ↑ Kronika religijna. [w:] Tygodnik Powszechny [on-line]. 2002-04-14. [dostęp 2019-05-13].
- ↑ Andrzej Wiktor: Polska Czerwona Księga Zwierząt: Falniowskia neglectissima (Falniowski et Šteffek, 1989). Instytut Ochrony Przyrody PAN. [dostęp 2014-01-11].
- ↑ Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny [dostęp 2019-10-14].