Łukasz Łuczaj
Łukasz Jakub Łuczaj[1] (ur. 27 września 1972 w Krośnie)[2] – polski botanik, profesor nauk biologicznych, wykładowca akademicki, profesor Uniwersytetu Rzeszowskiego, popularyzator nauki, wideobloger i działacz na rzecz ochrony przyrody, autor publikacji na temat dzikich roślin jadalnych.
 Łukasz Łuczaj (2020) | |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Profesor doktor habilitowany nauk ścisłych i przyrodniczych | |
| Specjalność: etnobotanika | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
20 lipca 1999 – biologia |
| Habilitacja |
26 czerwca 2012 – biologia |
| Profesura |
7 września 2023 |
| profesor nadzwyczajny | |
| Uczelnia | |
| Jednostka |
Instytut Biologii |
| Stanowisko |
Profesor Uniwersytetu Rzeszowskiego |
| Strona internetowa | |
Życiorys
edytujUczęszczał do I Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Krośnie[3]. W okresie licealnym był stypendystą Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci[4][5]. W 1994 ukończył studia z biologii środowiskowej na Uniwersytecie Warszawskim[1]. Napisał pracę magisterską na temat rozprzestrzeniania się nowych gatunków krzewów w Puszczy Białowieskiej. W 1999 również na Uniwersytecie Warszawskim uzyskał stopień doktora na podstawie pracy Struktura roślinności i efekty brzegowe w strefie kontaktowej lasu i łąki, napisanej pod kierunkiem Janusza Falińskiego[1]. W czasie studiów doktoranckich pracował w Ogrodzie Botanicznym w Warszawie[6].
Zamieszkał w Pietruszej Woli na Podkarpaciu[6]. W swoim kilkunastohektarowym gospodarstwie założył dziki ogród, nastawiony na maksymalny poziom bioróżnorodności. Prowadzi tam eksperymenty ekologiczne. W ogrodzie w 2015 było ponad 400, a w 2021 już ponad 500 różnych gatunków drzew[6][7]. Łukasz Łuczaj utrzymuje łąki kośne i pole z ginącymi gatunkami chwastów, a także próbuje odtwarzać naturalne runo leśne w młodych drzewostanach na gruntach porolnych. Jest propagatorem idei dzikiego ogrodu, a także pionierem ruchu dzikich ogrodów w Polsce. Kilka razy w roku prowadzi warsztaty dzikiej kuchni w Rzepniku[6][8].
W 2011 podjął pracę jako wykładowca na Uniwersytecie Rzeszowskim, najpierw Zamiejscowego Wydziału Biotechnologii w Weryni URz, a następnie w Instytucie Biologii i Biotechnologii. W 2012 uzyskał w Instytucie Botaniki Polskiej Akademii Nauk stopień naukowy doktora habilitowanego, przedstawiając monografię Dziko rosnące rośliny jadalne użytkowane w Polsce od połowy XIX w. do czasów współczesnych[1]. W tym samym roku objął stanowisko profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Rzeszowskiego[1]. W 2023 otrzymał tytuł profesora nauk ścisłych i przyrodniczych w dyscyplinie nauki biologiczne[9]. Był promotorem w trzech przewodach doktorskich[1].
Jego zainteresowania badawcze obejmują przede wszystkim ekologię roślin i etnobotanikę, z czym wiąże się również zainteresowanie taksonomią ludową i dzikimi roślinami jadalnymi. Jest członkiem redakcji czasopism naukowych „Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine” oraz „Acta Societatis Botanicorum Poloniae” i twórcą polskiego pisma „Etnobiologia Polska” (2011–2021). Naukowo zajmuje się uporządkowaniem archiwalnych danych etnobotanicznych z terenu Polski, Słowacji, Ukrainy i Białorusi oraz prowadzi badania terenowe nad użytkowaniem roślin m.in. w Chinach[6], w Laosie, na Kaukazie i na Bałkanach[8].
Znalazł się w opracowanym przez badaczy z Uniwersytetu Stanforda, opublikowanym w październiku 2020 na łamach „PLOS Biology” rankingu, uwzględniającym niemal 160 tys. najlepszych naukowców na świecie (w tym 726 naukowców z Polski)[10][11]. Ranking oceniał dorobek naukowy na podstawie indeksu bibliometrycznego, z uwzględnieniem takich kryteriów jak: indeks Hirscha, liczba cytowań, Impact Factor, miejsce i rola na liście autorów[12].
Jest zaangażowany w działania na rzecz ochrony przyrody na Podkarpaciu. Działa m.in. na rzecz ochrony rzek przed regulacją. Stworzył mieszanki nasion łąkowych, które umożliwiają samodzielne tworzenie kwietników z występujących w Polsce, niejednokrotnie zagrożonych gatunków. Były to pierwsze tego typu rodzime mieszanki w Polsce (od 1999). Apelował do władz Rzeszowa o rzadsze koszenie miejskich łąk, aby te mogły swobodniej rosnąć[13]. Interesuje się technikami przeżycia w dzikiej przyrodzie. Organizuje warsztaty poświęcone tej tematyce i odtwarzaniem trybu życia zbieraczy-łowców.
Jest publicystą i popularyzatorem nauki. Przez szereg lat był współpracownikiem miesięczników „Wróżka” i „Kuchnia”, gdzie pisał o dzikich roślinach jadalnych. Publikuje teksty w kwartalniku „Przekrój”. Prowadzi blogi po polsku (www.lukaszluczaj.pl) i angielsku (www.thewildfood.org). Jest wideoblogerem, jego polskojęzyczny kanał zasubksrybowało na YouTube ponad 97 tys. osób (stan na 18.10.2024 r.)[14][15]. Prowadzi też anglojęzyczny kanał The Wild Food[16].
Jego siostra Justyna Łuczaj-Salej jest reżyserką filmową, razem stworzyli cykl telewizyjny Dziki obiad Łukasza Łuczaja (Kuchnia+ 2011)[17].
W 2016 powstał film dokumentalny o Łukaszu Łuczaju Świat według Łukasza w reżyserii Piotra Sochy, nagrodzony na Festiwalu Filmów Optymistycznych „Happy End” w Rzeszowie[18][19].
Publikacje (wybór)
edytujKsiążki popularnonaukowe i eseistyczne
- Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalowy (2002)
- Podręcznik robakożercy, czyli jadalne bezkręgowce Środkowej Europy (2005)
- W dziką stronę (2010)
- Dzika Kuchnia (2013)[20]
- Seks w wielkim lesie (2020)[21][22]
Publikacje naukowe
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Dr hab. Łukasz Jakub Łuczaj, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2009-10-20].
- ↑ O Mnie, luczaj.com.
- ↑ Biuletyn prac stypendystów Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci w roku szkolnym 1987/88, t. 2, Warszawa: Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci, 1988, s. 22.
- ↑ Mali geniusze, „Przegląd”, 31 stycznia 2000 [dostęp 2018-07-31] (pol.).
- ↑ Zjazd Absolwentów KFnrD – Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci, „Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci”, 21 grudnia 2015 [dostęp 2018-07-31] (pol.).
- ↑ a b c d e Katarzyna Grzebyk: W dzikim ogrodzie i dzikiej kuchni dr. hab. Łukasza Łuczaja. biznesistyl.pl, 28 października 2015. [dostęp 2020-12-27].
- ↑ Katarzyna Grzebyk: Maja Popielarska w dzikim ogrodzie prof. Łukasza Łuczaja. biznesistyl.pl, 18 września 2021. [dostęp 2022-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ a b Katarzyna Sołysik: Jak zjadłam muchomora, czyli o jedynych warsztatach w Polsce, na których skosztujesz wszystkiego co dzikie. Natemat.pl. [dostęp 2020-12-27].
- ↑ (M.P. z 2023 r. poz. 1048)
- ↑ Pracownicy KNP wśród 2% badaczy najbardziej rozpoznawalnych na świecie w swych dyscyplinach naukowych. ur.edu.pl, 14 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-27].
- ↑ Jeroen Baas, Kevin Boyack, John Ioannidis. Data for „Updated science-wide author databases of standardized citation indicators”. „Mendeley Data”, 8 października 2020.
- ↑ John Ioannidis, Kevin Boyack, Jeroen Baas. Updated science-wide author databases of standardized citation indicators. „PLOS Biology”, 16 października 2020.
- ↑ Katarzyna Domagała: Łukasz Łuczaj, botanik: Nie kośmy tak często łąk i traw w miastach! Produkują tyle tlenu, co las. architekturaibiznes.pl, 29 marca 2022. [dostęp 2022-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Anna Twardy: Łukasz Łuczaj: botanik, który eksperymentuje z roślinami. krosno24.pl, 19 czerwca 2021. [dostęp 2022-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Lukasz Luczaj [online], YouTube [dostęp 2024-10-19] (pol.).
- ↑ The Wild Food [online], YouTube [dostęp 2020-02-27] (ang.).
- ↑ Dziki obiad Łukasza Łuczaja – wszystko o programie – Kuchnia+ [online], www.kuchniaplus.pl [dostęp 2020-02-27] (pol.).
- ↑ Świat według Łukasza. Podkarpackie Film. [dostęp 2020-12-27].
- ↑ Świat według Łukasza. Filmpolski.pl. [dostęp 2020-12-27].
- ↑ Łukasz Łuczaj, Dzika kuchnia, Warszawa: Wydawnictwo Nasza Księgarnia, 2013, ISBN 978-83-10-12378-7, OCLC 852972156 [dostęp 2021-02-05].
- ↑ Seks w wielkim lesie. ha.art.pl, 2020. [dostęp 2022-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Michał Nogaś: Seks w wielkim lesie. „Koleżanka wyznała, że używa białej rzodkwi. Mężczyźni ją rozczarowują”. wyborcza.pl, 27 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-27].
- ↑ Łukasz Łuczaj, Wojciech M Szymański. Wild vascular plants gathered for consumption in the Polish countryside: a review. „Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine”. 3 (17), 2007. DOI: 10.1186/1746-4269-3-17.
- ↑ Lukasz Luczaj [online], scholar.google.pl [dostęp 2021-02-05].
Linki zewnętrzne
edytuj- luczaj.com – Łukasz Łuczaj / Dziki Ogród / The Wild Garden
- lukaszluczaj.pl – Łukasz Łuczaj i Rośliny
- Dr hab. Łukasz Jakub Łuczaj, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2009-10-20].
- Lukasz Luczaj – Kanał na youtube