Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Wikipedia

Świadkowie Jehowy w województwie opolskim

Historia działalności chrześcijańskiej wspólnoty religijnej Świadków Jehowy na terenie województwa opolskiego

Świadkowie Jehowy w województwie opolskim – wspólnota religijna Świadków Jehowy w województwie opolskim. W wyniku Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011 określono liczbę osób na terenie województwa deklarujących swoją przynależność religijną do Świadków Jehowy na 3749[1]. Natomiast liczba głosicieli według opracowania GUS „Wyznania religijne w Polsce 2019–2021” w roku 2021 wynosiła 2806[2]. W październiku 2024 roku na terenie województwa znajdowały się miejsca zebrań 31 zborów (w tym zboru rosyjskojęzycznego i ukraińskojęzycznego) i dwóch grup języka migowego[3][4][a][b].

Historia

edytuj

Początki działalności

edytuj

Działalność Świadków Jehowy na terenie województwa opolskiego zapoczątkowali na początku XX wieku niemieccy współwyznawcy (na terenie należącym wtedy do Cesarstwa Niemieckiego).

W lutym 1921 roku wykłady biblijne w zborach w Lewinie Brzeskim i Brzegu wygłosił przedstawiciel niemieckiego biura, pielgrzym Max Cunow[5].

W 1931 roku w Nysie i w Opolu (Bolko) zorganizowano pierwsze kongresy na tym terenie[6].

Kolejne zgromadzenia Świadków Jehowy (przyjęcie nowej nazwy w 1931 roku[c]) odbyły się w roku 1932 w Nysie (30, 31 stycznia, przy Luisenplatz 9 b) oraz w Opolu (11, 12 czerwca, przy Auenstr.)[7][8].

We wrześniu 1931 roku przedstawiciel niemieckiego biura, pielgrzym o nazwisku Rahbe odwiedził zbory w Paczkowie, Nysie, Piotrówce, Opolu i Lewinie Brzeskim[d][9].

W 1932 i 1933 roku zbory w Nysie, Paczkowie, Głubczycach, Opolu, Lewinie Brzeskim, Brzegu, Prudniku, Pisarzowicach i Białej odwiedził przedstawiciel niemieckiego biura Towarzystwa Strażnica Robert Arthur Winkler[e][10][11]. W tym samym roku pielgrzym Engel odwiedził zbór w Paczkowie (18.04)[11].

Pod koniec 1935 roku w Przedmościu działała licząca 9 osób polskojęzyczna grupa, zebrania odbywały się u Konstantyna Sobierka. Działalność kaznodziejską prowadzono m.in. w Praszce. Natomiast w Szyszkowie chciano pobić jednego z głosicieli[12][13].

Prześladowania w okresie nazizmu

edytuj
Osobny artykuł: Prześladowania Świadków Jehowy w III Rzeszy.

W czasie II wojny światowej wielu wyznawców z tego terenu zginęło w hitlerowskich obozach koncentracyjnych (m.in. z okolic Brzegu, Opola[14][15], Niemodlina[16]). Niektóre dzieci Świadków Jehowy – głównie ze Śląska – umieszczono w obozie poprawczym w Grodkowie k. Nysy oraz w klasztorze katolickim w Czarnowąsach pod Opolem[14][17][18].

Okres powojenny

edytuj

Wznowiono działalność kaznodziejską. Jednym z pierwszych pionierów specjalnych w Prudniku, Głogówku, Strzelcach Opolskich, Krapkowicach był Henryk Dornik. Powstały nowe zbory. W lipcu 1947 roku w Prudniku ochrzczono 17 osób[18]. Dwóch pionierów z Chełmszczyzny działało w regionie Olesna, Kluczborka i Opola. Miejscem ich kwatery była Kolonia Biskupska, gdzie istniał niewielki zbór. W 1947 roku istniała już liczna grupa w Kluczborku[19].

Prześladowania

edytuj

W roku 1950 miała miejsce fala aresztowań i od tego roku działalność prowadzona była konspiracyjnie.

W roku 1950 według szacunków WUB na terenie województwa opolskiego działało 17 grup i co najmniej 650 głosicieli[20].

Na koniec 1950 roku spośród 88 aresztowanych w województwie, 10 zostało skazanych na bezwzględne kary pozbawienia wolności[21]. W następnych dziesięcioleciach – w czasie zakazu działalności – powstały kolejne zbory. Wyznawcy za działalność religijną oraz za odmowę służby wojskowej byli skazywani na kary więzienia[22][23]. Wielu zostało osadzonych w więzieniu w Strzelcach Opolskich[24].

Sprawy przeciwko Świadkom Jehowy

edytuj

Urzędy Bezpieczeństwa Publicznego i Milicja Obywatelska toczyły sprawy m.in. o kryptonimach: „Wiara” (dotycząca działalności na terenie powiatu kozielskiego; 1948–1953[25]); „Pokrzywica” (dotycząca działalności Świadków Jehowy w okolicy Grodkowa; 1947–1956[26]); „Fanatyk” (dotycząca działalności Anny Wiatr na terenie powiatu oleskiego; 1947–1964[27]); „Zagranica” (dotycząca działalności Świadków Jehowy w okolicy Kluczborka; 1948–1954[28]); „Gołąb” (dotycząca działalności Władysława Gołąbka; 1950–1956[29]); „Fanatycy” (dotycząca działalności Antoniego Kałuży; 1952–1953[30]); „Odchyleniec” (dotycząca działalności Jana Berezowskiego; 1957–1963[31]); „Stolarz” (dotycząca działalności Józefa Czermaka; 1972–1973[32]); „Zima” (dotycząca działalności Mariana Mroza; 1976–1977[33]); „Tajemniczy” (dotycząca działalności Bronisława Grzanki i zboru w Prudniku; 1978–1985[34]).

Prowadzili też sprawy: dotycząca działalności zboru w Opolu (przeciwko Teodorowi Zakrzewskiemu; 1951–1959[35]); przeciwko Marii Skoc (1947–1955[36]); przeciwko Bronisławowi Grzance (1950–1956[37]); przeciwko Tadeuszowi Łabodzińskiemu (1950[38]); przeciwko Ignacemu Morysiowi (1950–1952[39]); przeciwko Józefowi Skrzypkowi (1950–1977[40]); przeciwko Jadwidze Chonaj (1950–1955[41]); przeciwko Józefowi Zadęckiemu (1950–1959[42]); przeciwko Andrzejowi Księżykowi (1950–1956[43]); przeciwko Janowi Bednorzowi (1951–1952[44]); przeciwko Adamowi Jelonkowi (1952–1953[45]); przeciwko Franciszkowi Ostrychaczowi (1952–1956[46]); przeciwko Feliksowi Nogajowi (1950–1955; dotycząca działalności na terenie Kędzierzyna-Koźla[47]); przeciwko Helmutowi Drzazdze (1953–1955[48]); przeciwko Antoninie Czerewicz (1955–1959[49]); przeciwko Wiktorowi Nowakowi (1955–1964; dotycząca działalności zboru w Oleśnie[50]); przeciwko Karolowi Kukle (1957–1962[51]); przeciwko Jerzemu Bartosiewiczowi (1958–1959; dotycząca działalności w Strzelnikach[52]); przeciwko Tadeuszowi Przybyszowi (1962–1966; dotycząca działalności na terenie Gogolina[53]); przeciwko Joannie Piask (1969[54]); przeciwko Annie Piskorskiej i Kazimierzowi Michurze (1974; dotycząca rozpowszechniania publikacji religijnych[55]).

Działalność i „zgromadzenia leśne”

edytuj

Szczególnie od 70. XX wieku głosiciele w lecie prowadzili grupową wyjazdową działalność kaznodziejską na terenach, gdzie jest mniej wyznawców (wcześniejsze nazwy: grupy pionierskie, ośrodki pionierskie, obozy pionierskie)[b]. Organizowano nieoficjalne zgromadzenia tzw. konwencje leśne.

Pod koniec 1977 roku przedstawiciele Ciała Kierowniczego Świadków Jehowy oficjalnie spotkali się z niektórymi wyznawcami na terenie obecnego województwa opolskiego[56].

Rozwój działalności

edytuj

Kongresy i zgromadzenia

edytuj

Od roku 1982 rozpoczęto ponownie wynajmować hale sportowe (m.in. w Kędzierzynie-Koźlu[57][58]), a w następnych latach również stadiony na kongresy, m.in. Stadion Odry Opole.

Kongresy regionalne dla większości zborów z województwa opolskiego odbywają się w Stegu Arena w Opolu (2023[59][60], 2024[61]).

Natomiast kongresy dla zborów z rejonu Raciborza odbywają się w Centrum Kongresowym w Sosnowcu[62].

Wcześniej kongresy dla zboru z województwa odbywały się we Wrocławiu (Hala Stulecia; 2018 i 2019: Stadion Wrocław) oraz w Centrum Kongresowym w Sosnowcu (dla zborów ze wschodniej części województwa); na Stadionie Śląskim w Chorzowie (1989 – „Prawdziwa pobożność”; 2006 – „Wyzwolenie jest blisko!”; 2018 – „Bądź odważny!”; 2019 – „Miłość nigdy nie zawodzi!”)[4][63].

Kongresy odbyły się też w Amfiteatrze Tysiąclecia w Opolu (31 lipca 1983 roku, „Jedność dzięki Królestwu”)[58], na Stadionie Miejskim w Opolu (2008 (3500 obecnych, 45 osób zostało ochrzczonych)[64][65][58], 2010 (przeszło 3000 obecnych)[66][67], 2015[68]) oraz w Hali Azoty w Kędzierzynie-Koźlu (2015[69][70][71], 2016[72], 2017[73])[b].

Sala Zgromadzeń

edytuj
 
Sala Zgromadzeń w Skarbimierzu na 1100 osób koło miasta Brzeg, uroczyście oddana do użytku 23 września 2000 roku

W podbrzeskiej miejscowości Skarbimierz zaadaptowano były hangar na nieczynnym lotnisku wojskowym na Salę Zgromadzeń dla 1100 osób. Korzystają z niej w czasie zgromadzeń obwodowych wyznawcy z województwa dolnośląskiego i opolskiego[f][74][b][75]. Kompleks posiada również Salę Królestwa (dla trzech zborów: Lubsza, Brzeg–Wschód i Brzeg–Zachód [w tym grupa języka migowego]).

Sale Królestwa

edytuj

Od lat 90. XX w. powstały Sale Królestwa (ostatnio w maju 2023 roku w Głubczycach[76] oraz w 2016 roku w Oleśnie[77]).

Działalność w zakładach karnych

edytuj

Świadkowie Jehowy prowadzą także biblijną działalność wychowawczą w zakładach karnych i aresztach, studiując Biblię z więźniami, m.in. w dwóch więzieniach w Strzelcach Opolskich oraz w Głubczycach, Grodkowie, Brzegu, Kędzierzynie–Koźlu i w Prudniku. Niektórzy skazani dzięki temu dokonali niezbędnych zmian w swym postępowaniu, by mogli zostać ochrzczeni[78][79][80][b].

Działalność w polskim języku migowym oraz wśród obcokrajowców

edytuj

Działalność prowadzona jest również wśród obckokrajowców. Oprócz języka polskiego i polskiego języka migowego zebrania zborowe organizowane są także w języku rosyjskim i ukraińskim (do 2020 roku też w języku angielskim i romani (Polska Roma)).

Pozostała działalność

edytuj

W 2008 roku na terenie województwa działało 48 zborów[81]. W 2010 roku było 3158 głosicieli w 48 zborach oraz 30 Sal Królestwa[82]. W latach 2012–2022 nastąpiła reorganizacja zborów, wskutek czego zbory stały się większe i lepiej zorganizowane, lecz ich liczba zmniejszyła się.

W roku 2013 wdrożono program świadczenia publicznego na terenie poszczególnych zborów za pomocą wózków z bezpłatną literaturą biblijną[b][83]. W 2015 roku było 3001 głosicieli w 35 zborach[84]. W roku 2018 liczba głosicieli wynosiła 2835 należących do 32 zborów[85]. W 2021 roku było 2806 głosicieli należących do 32 zborów, w których usługiwało 232 starszych zboru[2].

Bezkrwawa chirurgia

edytuj

W 2005 roku na Ogólnopolskim Sympozjum Interdyscyplinarnym w Opolu wręczono puchary „Pionierzy Bezkrwawej Medycyny” dla uznanych lekarzy działających na rzecz metod alternatywnych transfuzji krwi w chirurgii, a Miejska Telewizja Opole wyprodukowała z tej okazji serię filmów: Pionierzy Bezkrwawej Chirurgii w Polsce[86]. Komitet Łączności ze Szpitalami organizuje w ośrodkach medycznych spotkania pod hasłem „Postępowanie medyczne u Świadków Jehowy – podejście oparte na współpracy” (odbyły się one m.in: 27 grudnia 2023 roku w Prudnickim Centrum Medycznym[87], 20 marca 2024 roku w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym im. Św. Jadwigi w Opolu[88]).

Pomoc dla potrzebujących

edytuj

W czasie powodzi w 1997 roku oraz powodzi w 2010 roku zorganizowano pomoc humanitarną głównie dla poszkodowanych przez nią współwyznawców. Podobną pomoc zorganizowano we wrześniu 2024 roku dla współwyznawców i innych mieszkańców poszkodowanych przez powódź[89]. Od końca lutego 2022 roku rozpoczęto organizowanie pomocy dla Świadków Jehowy z Ukrainy, uchodźców – ofiar inwazji Rosji. W tym celu na terenie województwa powołano jeden z 16 Komitetów Pomocy Doraźnej działających w Polsce, składający się z przeszkolonych wolontariuszy[90][91].

Zbory

edytuj
 
 
Miejscowości w województwie opolskim, w których są zbory Świadków Jehowy[3]. Na niebiesko zaznaczono położenie Sali Zgromadzeń (Skarbimierz), na żółto – zbory zgromadzające się w Sali Królestwa sąsiedniego zboru.

Poniższa lista obejmuje zbory zgromadzające się na terenie województwa[g][3][h]:

Na terenie miast na prawach powiatu (Opole)
  • Opole: 6 zborów: Opole–Południe, Opole–Północ (w tym grupa j. migowego), Opole–Prószków, Opole–Rosyjski, Opole–Ukraiński, Opole–Wschód
 
Sala Królestwa Świadków Jehowy w Nysie
Na terenie powiatów

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Obwody polskojęzyczne: Opole (504), Wrocław–Północ (część) (502), Kłodzko (część) (505); rosyjski (część) [EU-Russian-25-A], ukraiński (część) [EU-Ukrainian-02-A].
  2. ↑ a b c d e f W związku z pandemią COVID-19 od 14 marca 2020 do 31 sierpnia 2022 roku działalność od domu do domu była zawieszona (prowadzona była listownie, telefonicznie, w formie elektronicznej, od 31 maja 2022 roku wznowiono publiczną działalność ewangelizacyjną). W związku z tym do 31 grudnia 2022 roku zawieszono wszelkie szkolenia i kursy (oprócz Kursu Służby Pionierskiej przeprowadzanego do końca 2022 roku w formie wideokonferencji). Od marca 2020 roku zebrania zborowe odbywały się wyłącznie w formie wideokonferencji, a od 1 kwietnia 2022 roku odbywają się ponownie w Sali Królestwa oraz w formie „hybrydowej” (wszyscy uczestnicy w Sali Królestwa i odbierający program transmitowany przez wideokonferencje mogą brać czynny udział w punktach i dyskusjach). Do 31 grudnia 2022 roku wstrzymano organizowanie kongresów regionalnych i zgromadzeń obwodowych z osobistym udziałem obecnych. Ich program został zamieszczony w oficjalnym serwisie internetowym jw.org. Do 31 maja 2022 roku wstrzymano również budowy i remonty Sal Królestwa.
  3. ↑ Największa grupa Badaczy Pisma Świętego, która pozostała związana z Towarzystwem Strażnica, 26 lipca 1931 roku przyjęła nazwę Świadkowie Jehowy.
  4. ↑ Rahbe odwiedził zbory w Paczkowie (6.09.1931), Nysie (7.09.1931), Piotrówce (13.09.1931), Opolu (14.09.1931) i Lewinie Brzeskim (15.09.1931).
  5. ↑ R.A. Winkler odwiedził zbory w Nysie (11.03.1933), Paczkowie (6.10.1932; 10.03.1933), Głubczycach (7.10.1932; 15.03.1933), Opolu (15.10.1932), Lewinie Brzeskim (16.10.1932), Brzegu (17.10.1932), Prudniku (13.03.1933), Pisarzowicach (14.03.1933) i Białej (12.03.1933).
  6. ↑ Z Sali Zgromadzeń w Skarbimierzu korzystają obwody polskojęzyczne: Opole (504), Jelenia Góra (507), Kłodzko (505), Legnica (509), Ostrów Wielkopolski (613) (część), Wałbrzych (506), Wrocław–Południe (501), Wrocław–Północ (502).
  7. ↑ Jeżeli nie zaznaczono inaczej, miejsce cotygodniowych zebrań chrześcijańskich zboru jest w miejscowości, od której zbór nosi nazwę.
  8. ↑ Według NSP 2011 największy odsetek mieszkańców deklarujących przynależność do Świadków Jehowy zanotowano w powiecie brzeskim i opolskim (0,50–0,74%); w Opolu oraz w powiatach kędzierzyńsko-kozielskim i nyskim (0,25–0,49%); a w pozostałych powiatach poniżej 0,24% (uwzględniono tylko deklaracje powyżej 300 osób w powiecie).

Przypisy

edytuj
  1. ↑ GUS, Stan i struktura demograficzno-społeczna. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011 [online].
  2. ↑ a b Główny Urząd Statystyczny, Wyznania religijne w Polsce 2019–2021 [online], stat.gov.pl, 22 grudnia 2022, s. 216-217 [dostęp 2022-12-23].
  3. ↑ a b c Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2024-10-05].
  4. ↑ a b Ponad tysiąc świadków Jehowy z regionu na kongresie w Chorzowie [online], fakty.interia.pl, 8 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-25].
  5. ↑ Rundreise II: Bruder M. Cunow, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1 lutego 1921, s. 32 (niem.).
  6. ↑ Kongresse [online], karlo-vegelahn.de (niem.).
  7. ↑ „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1 stycznia 1932, s. 2 (niem.).
  8. ↑ „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 15 maja 1932, s. 146 (niem.).
  9. ↑ Watchtower, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1 września 1931, s. 272 (niem.).
  10. ↑ „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 15 października 1932, s. 306 (niem.).
  11. ↑ a b „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 15 kwietnia 1933, s. 128 (niem.).
  12. ↑ Michał Michalski, Wyznania religijne w powiecie wieluńskim w latach 1918–1939 na tle mozaiki religijnej II Rzeczypospolitej, „Studia z historii społeczno-gospodarczej”, Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział Łódzki, 2021.
  13. ↑ Sprawozdanie miesięczne WŁ z ruchu zawodowego, społecznego i narodowościowego za 1–31 I 1935 r., k. 31., APŁ, UWŁ, sygn. 2507l, 1935.
  14. ↑ a b Teresa Wontor-Cichy, Więzieni za wiarę: Świadkowie Jehowy w KL Auschwitz, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, 2003.
  15. ↑ Aleksandra Matelska, „...w miłości nie ma bojaźni” Nazistowskie prześladowania Świadków Jehowy w Polsce, Wrocław: Wydawnictwo A Propos, wyd. II, 2010, s. 76, ISBN 978-83-61387-19-0.
  16. ↑ Trittst du für das ein, was recht ist?, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 15 sierpnia 1965, s. 484 (niem.).
  17. ↑ Dzięki pomocy Jehowy przetrwaliśmy totalitarne reżimy, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1 września 2007, s. 8-12.
  18. ↑ a b Henryk Dornik, Wytrwałem dzięki miłości Bożej, Wrocław: Wydawnictwo A Propos, 2007, s. 37, 107, 109.
  19. ↑ Bolesław Górnik, Bolesław Górnik - opowieści o wojnie i życiu, Chełm 2010, s. 85, 86.
  20. ↑ Grzegorz Jasiński, Próba likwidacji wyznania Świadków Jehowy w Polsce w drugiej połowie 1950 roku. Zarys zagadnienia, Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, 2020.
  21. ↑ Instytut Pamięci Narodowej, Działalność Świadków Jehowy w 1952 r. Charakterystyka, sierpień 1952, Warszawa: IPN, 1952, s. 110–170.
  22. ↑ Przeżyłem próby wiary w Polsce, „Przebudźcie się!”, 8 listopada 2000, s. 19–21.
  23. ↑ IPN, Areszt Śledczy w Lublinie (IPN Lu 574/757) [online], ipn.gov.pl.
  24. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Krakowie 1983–1990; IPN Kr 010/10172 t. 2 [online], ipn.gov.pl.
  25. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu 1983–1990 (IPN Wr 07/335 t. 5) [online], ipn.gov.pl.
  26. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu 1983–1990 (IPN Wr 07/322) [online], ipn.gov.pl.
  27. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu 1983–1990 (IPN Wr 011/53) [online], ipn.gov.pl.
  28. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu 1983–1990 (IPN Wr 07/434) [online], ipn.gov.pl.
  29. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu 1983–1990 (IPN Wr 011/35) [online], ipn.gov.pl.
  30. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu 1983–1990 (IPN Wr Wr 012/2029) [online], ipn.gov.pl.
  31. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu 1983–1990 (IPN Wr 011/257) [online], ipn.gov.pl.
  32. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu 1983–1990 (IPN Wr 011/635) [online], ipn.gov.pl.
  33. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu 1983–1990 (IPN Wr 011/1707) [online], ipn.gov.pl.
  34. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu 1983–1990 (IPN Wr 011/1321 t. 2) [online], ipn.gov.pl.
  35. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach, 1983–1990 (IPN Ka 230/5358) [online], ipn.gov.pl.
  36. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 012/2318 t. 3) [online], ipn.gov.pl.
  37. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 011/1321 t. 1) [online], ipn.gov.pl.
  38. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 012/1096) [online], ipn.gov.pl.
  39. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 012/1773) [online], ipn.gov.pl.
  40. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 012/2030 t. 1) [online], ipn.gov.pl.
  41. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 012/2083 t. 1) [online], ipn.gov.pl.
  42. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 012/1925 t. 2) [online], ipn.gov.pl.
  43. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 012/2093) [online], ipn.gov.pl.
  44. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 011/1588) [online], ipn.gov.pl.
  45. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 012/1031) [online], ipn.gov.pl.
  46. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 011/57) [online], ipn.gov.pl.
  47. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 012/2085) [online], ipn.gov.pl.
  48. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 012/2089) [online], ipn.gov.pl.
  49. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 011/1587) [online], ipn.gov.pl.
  50. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 011/431 t. 6) [online], ipn.gov.pl.
  51. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 011/1586) [online], ipn.gov.pl.
  52. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 012/2318 t. 1) [online], ipn.gov.pl.
  53. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 012/2505 t. 1) [online], ipn.gov.pl.
  54. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 012/2882) [online], ipn.gov.pl.
  55. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu, 1983–1990 (IPN Wr 012/3026) [online], ipn.gov.pl.
  56. ↑ Watchtower, Ciało Kierownicze dba o jedność – część 2 [online], jw.org, 2022 [dostęp 2022-09-20].
  57. ↑ Anna Białas i inni, „... lecz Jehowa stał się moją podporą – Świadkowie Jehowy w rzeczywistości PRL”, Archiwum Ośrodka Karta: HB10/0040-Z/06, s. 29 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-06].
  58. ↑ a b c Świadkowie Jehowy przyjęli chrzest [online], nto.pl, 26 lipca 2008.
  59. ↑ Chrzest - głównym punktem drugiego dnia kongresu Świadków Jehowy w Opolu [online], 24opole.pl, 25 lipca 2023 [dostęp 2023-07-26].
  60. ↑ Okazujcie cierpliwość. Kongres Świadków Jehowy – 21 do 23 lipca 2023 [online], 24opole.pl, 14 lipca 2023 [dostęp 2023-07-26].
  61. ↑ Głośmy dobrą nowinę! Kongres Świadków Jehowy 2024 [online], halaopole.pl.
  62. ↑ Świadkowie Jehowy zorganizują w Polsce 32 kongresy dla 125 tysięcy osób w tym aż 7 na Śląsku! [online], naszraciborz.pl, 21 czerwca 2024.
  63. ↑ Duchowy urlop na stadionie, „Opolska Gazeta Motoryzacyjna” [dostęp 2014-01-16] [zarchiwizowane z adresu 2014-01-16].
  64. ↑ Opole. Świadkowie Jehowy na stadionie Odry [online], nto.pl, 26 lipca 2008.
  65. ↑ Chrzest w basenie. Spotkanie świadków Jehowy w Opolu, „Nowa Trybuna Opolska”, 26 lipca 2008, s. 3.
  66. ↑ Tłumy świadków Jehowy na stadionie Odry w Opolu [online], nto.pl, 23 lipca 2010.
  67. ↑ Spotkanie Świadków Jehowy [online], radio.opole.pl, 23 lipca 2010.
  68. ↑ Adrianna Dzwoniarska, Kongres Świadków Jehowy w Opolu [zdjęcia] [online], nto.pl, 10 lipca 2015 [dostęp 2021-05-08].
  69. ↑ Raciborscy Świadkowie Jehowy zapraszają na kongres [online], raciborz.com.pl, 24 lipca 2015 [dostęp 2020-04-07].
  70. ↑ Świadkowie Jehowy jadą do Azot, „Tygodnik 7 dni”, calameo.com.pl, 24 lipca 2015, s. 1, 6 [dostęp 2022-12-06].
  71. ↑ Kongres Świadków Jehowy. Skarby mądrości, „Przegląd Lokalny”, przegladlokalny.eu, 30 lipca 2015, s. 2 [dostęp 2023-01-03].
  72. ↑ Kongres Świadków Jehowy [online], nowiny.pl, 24 czerwca 2016 [dostęp 2020-04-04].
  73. ↑ Kongres Świadków Jehowy w Kędzierzynie-Koźlu [wideo, zdjęcia] [online], nto.pl, 15 lipca 2017 [dostęp 2020-04-08].
  74. ↑ Folder „Sala Zgromadzeń Świadków Jehowy Skarbimierz”
  75. ↑ Skarbimierz: Zgromadzenia obwodowe [online], jw.org [dostęp 2022-12-25].
  76. ↑ W Głubczycach wybudowano Salę Królestwa Świadków Jehowy. Została już oddana do użytku [online], nto.pl, 23 maja 2023 [dostęp 2023-07-26].
  77. ↑ W Oleśnie powstają nowe kościoły. Jeden już jest gotowy, drugi będzie budowany [online], nto.pl, 12 maja 2018 [dostęp 2020-01-17].
  78. ↑ Zbieranie „kosztowności” w Polsce, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 15 lipca 1992, s. 25, 26.
  79. ↑ Chrzest Świadków Jehowy [online], sw.gov.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
  80. ↑ Funkcjonowanie duszpasterstw więziennych wyrazem równouprawnienia kościołów i związków wyznaniowych w Polsce [online], salon24.pl, 18 marca 2016 [dostęp 2023-12-04].
  81. ↑ Główny Urząd Statystyczny, Wyznania religijne oraz stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 2006–2008 [online], stat.gov.pl, 2009, s. 127-128 [dostęp 2022-12-24].
  82. ↑ Główny Urząd Statystyczny, Wyznania religijne oraz stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 2009–2011 [online], stat.gov.pl, 2013, s. 131-132 [dostęp 2022-12-24].
  83. ↑ Wznowienie publicznej działalności przez Świadków Jehowy ma charakter globalny [online], 24opole.pl, 27 czerwca 2022.
  84. ↑ Główny Urząd Statystyczny, Wyznania religijne w Polsce 2012–2014 [online], stat.gov.pl, 2016, s. 131-132 [dostęp 2022-12-24].
  85. ↑ Główny Urząd Statystyczny, Wyznania religijne w Polsce 2015–2018 [online], 28 lutego 2020, s. 234–236.
  86. ↑ Renata Stąpor, Bez użycia krwi, „Dziennik Polski”, 26 lipca 2007, BZ1,BZ4 [zarchiwizowane z adresu 2016-11-18].
  87. ↑ Spotkanie z Komitetem Łączności ze Szpitalami: "Postępowanie medyczne u Świadków Jehowy — podejście oparte na współpracy" [online], pcm.prudnik.pl.
  88. ↑ Spotkanie z Komitetem Łączności ze Szpitalami [online], wodociagowa.opole.pl, 8 kwietnia 2024.
  89. ↑ Cyklon Borys powoduje niszczycielskie powodzie w Europie [online], jw.org, 2 października 2024.
  90. ↑ Akcja pomocy dla braci z Ukrainy — miłość pokonuje przeciwności [online], jw.org, 2 stycznia 2023 [dostęp 2023-01-02].
  91. ↑ Bracia z Ukrainy odczuwają troskę Jehowy [online], jw.org, 2 stycznia 2023 [dostęp 2023-01-02].


Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Świadkowie_Jehowy_w_województwie_opolskim&oldid=75200653”