Adam Chmiel
Adam Chmiel (ur. 24 grudnia 1865 w Słomniczkach, zm. 13 lutego 1934 w Krakowie) – polski historyk kultury, archiwista, znawca i miłośnik Krakowa.
 Portret Adama Chmiela autorstwa Stanisława Wyspiańskiego z 1904 roku | |
| Data i miejsce urodzenia |
24 grudnia 1865 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
13 lutego 1934 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | |
Życiorys
edytujBył synem stolarza Wita Kmiela i Franciszki z Ossuchowskich. Uczęszczał do szkoły powszechnej św. Floriana i gimnazjum św. Anny w Krakowie. W latach 1886–1890 studiował historię, filologię i geografię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po studiach podjął pracę w Archiwum Akt Dawnych w Krakowie, z którym pozostał związany do końca życia; był tam adiunktem (1898-1903), archiwariuszem (1903-1917), od 1917 dyrektorem. Pracował również na UJ jako historiograf uczelni (od 1901) i opiekun Archiwum (od 1909); w latach 1910-1918 był konserwatorem w Radzie Archiwalnej w Wiedniu[1]. W 1917 opiniował opracowane przez Komisję Archiwalną Tymczasowej Rady Stanu projekty nowej ustawy i regulaminów archiwalnych. Jego stanowisko zostało potem wykorzystane podczas prac nad reskryptem Rady Regencyjnej o archiwach[2].
Zajmował się dziejami kultury i Krakowa, sfragistyką i paleografią. Przygotował do druku wiele dokumentów archiwalnych, m.in. tomy II i III wykazów studentów UJ z lat 1490–1606 (Album studiosorum Universitatis Cracoviensis, 1904). W badaniach sfragistycznych starał się zwracać uwagę nie tylko na elementy heraldyczne pieczęci, ale i stronę artystyczną; szczególne badania poświęcił pieczęci UJ. Redagował pismo "Przewodnik Bibliograficzny". Zaprzyjaźniony ze Stanisławem Wyspiańskim, udzielał mu wskazówek historycznych dotyczących dramatów, przygotował z Tadeuszem Sinką Dzieła Wyspiańskiego w pięciu tomach (1924-1929). Wyspiański namalował kilka portretów Chmiela[1].
W 1933 Uniwersytet Jagielloński nadał mu doktorat honoris causa; był członkiem korespondentem PAU (1925), członkiem założycielem (1896), wieloletnim skarbnikiem (1896-1933) i wiceprezesem (od 1933) Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. Przyczynił się do powołania w 1899 Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Należał także do Komisji Centralnej Konserwatorskiej w Wiedniu (1899), Związku Bibliotekarzy Polskich (wiceprezes i członek honorowy Krakowskiego Koła), Towarzystwa Naukowego we Lwowie (1922 członek przybrany), Towarzystwa Numizmatycznego w Krakowie, Związku Literatów Polskich. Marian Friedberg określił go mianem "encyklopedii swoich specjalności", szczególnie dziejów Krakowa[1].
Pochowany został na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w kwaterze Gd[3].
Niektóre prace
edytuj.jpg)
- O początku rodu w kronice Nestora (1887);
- Stosunek Kazimierza Wielkiego do Karola IV w latach 1360-1364 (1890, przygotowana praca doktorska);
- Ustawy cen dla miasta starej Warszawy od roku 1606 do 1627 (1893);
- Pieczęcie miast Krakowa, Kazimierza, Kleparza i jurydyk krakowskich do końca XVIII wieku (1903);
- Wskazówki do inwentaryzacji rękopisów (1903)[4];
- Uwagi archiwalno-paleograficzne nad pieśnią Bogurodzica w rękopisie Biblioteki Jagiellońskiej Nr 11619 (1904);
- Garncarze krakowscy (1907)[5];
- Pieczęcie miasta Krakowa, Kazimierza, Kleparza i jurydyk krakowskich do końca XVIII w. (1917);
- Sądy ratuszne hetmańskie. Kartka z życia mieszczan krakowskich w XVI wieku (1907);
- Rachunki dworu królewskiego 1544-1567(1911)[6];
- Większa pieczęć Uniwersytetu Jagiellońskiego z roku 1659 (1911);
- Domy krakowskie (1911 – 1934);
- Wawel, materiały archiwalne do budowy zamku (1913)[7];
- O strój polski (1917);
- Pieczęcie Uniwersytetu Jagiellońskiego (1917)[8];
- Introligatorzy cudzoziemscy i zamiejscowi w Krakowie w latach 1574-1646 (1929)[9];
- Rzeźnicy krakowscy (1930)[10];
- Księgi radzieckie Kazimierza 1369-1402 (1932)[11].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Biogramy uczonych polskich, część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J (red.) A. Śródka, P. Szczawiński, Wrocław 1983, s. 199.
- ↑ A. Rybarski, Centralny zarząd archiwalny w odrodzonej Rzeczypospolitej polskiej, „Archeion”, T. I (1927), s. 5.
- ↑ K. Grodziska-Ożóg, Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803-1939), wyd. 2, Kraków 1987, s. 101.
- ↑ Wskazówki do inwentaryzacyi rękopisów - Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa [online], www.pbc.rzeszow.pl [dostęp 2020-10-29].
- ↑ Adam Chmiel, Garncarze krakowscy / Adam Chmiel., polona.pl, 1907 [dostęp 2020-10-31].
- ↑ Adam (1865-1934) Wyd Chmiel, Rachunki dworu królewskiego 1544-1567, Akademia Umiejętności, 1911 [dostęp 2020-10-29].
- ↑ Teka Grona Konserwatorów Galicyi Zachodniej. T. 5, Wawel. T. 2, Materyały archiwalne do budowy zamku, Adam Chmiel, 1913 [dostęp 2020-10-29].
- ↑ Adam Chmiel, Pieczęcie Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie / oprac. Adam Chmiel., polona.pl, 1917 [dostęp 2020-10-31].
- ↑ Adam Chmiel, Introligatorzy cudzoziemscy i zamiejscowi w Krakowie w latach 1574-1646 / Adam Chmiel. [online], polona.pl [dostęp 2020-10-31].
- ↑ Adam Chmiel, Rzeźnicy krakowscy / napisał Adam Chmiel., polona.pl, 1930 [dostęp 2020-10-31].
- ↑ Adam Chmiel, Księgi radzieckie kazimierskie 1369-1381 i 1385-1402. Acta consularia Casimiriensia 1369-1381 et 1385-1402, Archiwum Aktów Dawnych Miasta Krakowa, 1932 [dostęp 2020-10-29].
Bibliografia
edytuj- Biogramy uczonych polskich, część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J (red.) A. Śródka, P. Szczawiński, Wrocław 1983.
- Grodziska-Ożóg K., Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803-1939), wyd. 2, Kraków 1987.
- Rybarski A, Centralny zarząd archiwalny w odrodzonej Rzeczypospolitej polskiej, „Archeion”, T. I (1927), s. 1-14.
Linki zewnętrzne
edytuj- Dzieła Adama Chmiela w bibliotece Polona