Błyskotka jasna
Błyskotka jasna (Gyalolechia fulgens (Sw.) Søchting, Frödén & Arup – gatunek grzybów z rodziny złotorostowatych (Teloschistaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
błyskotka jasna |
| Nazwa systematyczna | |
| Gyalolechia fulgens (Sw.) Søchting, Frödén & Arup Nordic Jl Bot. 31(1): 70 (2013) | |
.jpg)
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gyalolechia, Teloschistaceae, Teloschistales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1784 r. Olof Peter Swartz nadając mu nazwę Lichen fulgens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2013 r. Søchting, Frödén i Arup[1].
- Biatora fulgens (Sw.) Fr. 1845
- Biatora fulgens (Sw.) Fr. 1845 var. fulgens
- Caloplaca fulgens (Sw.) Körb. 1862
- Caloplaca fulgens (Sw.) Körb. 1862 f. fulgens
- Fulgensia fulgens (Sw.) Elenkin 1907
- Fulgensia fulgens (Sw.) Elenkin 1907 var. fulgens
- Lecanora friabilis var. fulgens (Sw.) Rabenh. 1845
- Lecanora fulgens (Sw.) Ach. 1810
- Lecanora fulgens (Sw.) Ach. 1810 var. fulgens
- Lichen fulgens Sw. 1784
- Parmelia friabilis var. fulgens (Sw.) Schaer. 1840
- Parmelia fulgens (Sw.) Ach. 1803
- Parmelia fulgens (Sw.) Ach. 1803 var. fulgens
- Patellaria fulgens (Sw.) Wallr. 1831
- Patellaria fulgens (Sw.) Wallr. 1831 var. fulgens
- Placodium fulgens (Sw.) DC. 1805
- Placodium fulgens (Sw.) DC. 1805 subsp. fulgens
- Placodium fulgens (Sw.) DC. 1805 var. fulgens
- Psoroma fulgens (Sw.) A. Massal. 1852
- Psoroma fulgens (Sw.) A. Massal. 1852 f. fulgens
- Squamaria fulgens (Sw.) Hook. 1844)
- Squamaria fulgens (Sw.) Hook. 1844 var. fulgens
- Zeora fulgens (Sw.) Flot. 1849
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Morfologia
edytujPlecha jednolistkowa o średnicy do 3 cm, ściśle przylegająca do podłoża. Ma okrągławy kształt, ale często jest nieregularna. Barwa białożółtawa, siarkowa, cytrynowożółta, do żółtopomarańczowej, w środku czasami biała. Powierzchnia często delikatnie przyprószona. Na obwodzie występują dość wyraźne odcinki o średnicy do 1,5 mm, o końcach zaokrąglonych lub wcinanych. W środku plecha jest jednolita, skorupiasta. Dolna powierzchnia o barwie od białawej do brunatnej. Chwytników brak[4].
Zbudowana z paraplektynchymy górna kora ma grubość 17–50 μm, kora dolna 75–175 μm. Plecha zawiera glony protokokkoidalne. Warstwa glonów ma grubość 50–80 μm[5].
Dość często występują owocniki typu apotecjum lekanorowe. Mają średnicę do 1,5 mm i płaskie lub wypukłe tarczki o barwie od ciemnopomarańczowej przez rdzawobrunatną do czerwonobrunatnej. Posiadają cienki, trwały lub zanikający brzeżek własny ubarwiony jak plecha, lub nieco jaśniejszy. Początkowo jest zasłonięty przez żółtawy brzeżek plechowy[4]. Worki 8–zarodnikowe. Askospory jednokomórkowe, bezbarwne, elipsoidalne, proste, o rozmiarach 10–15 × 4–5 μm. Pyknidia nie występują[5].
Reakcje barwne: plecha K+ purpurowa[4]. Zawiera pigmenty antrachinonowe[5].
Występowanie i siedlisko
edytujBłyskotka jasna na półkuli północnej jest szeroko rozprzestrzeniona, ale bardzo rzadka[5]. W Polsce jest również bardzo rzadka, znana z nielicznych tylko stanowisk na Pobrzeżu Południowobałtyckim, Pojezierzu Południowobałtyckim, Sudetach, Wyżynie Małopolskiej i Centralnych Karpatach Zachodnich. Niektóre z tych stanowisk podane zostały jeszcze w XIX wieku lub pierwszej połowie XX wieku[2].
Rośnie na podłożu wapiennym; na wapnistej glebie i na mchach, w środowisku suchym[4].
W Polsce znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status CR – gatunek krytycznie zagrożony, znajdujący się na granicy wymarcia w stanie dzikim[6]. Podlega ścisłej ochronie gatunkowej[7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2017-07-08]. (ang.).
- ↑ a b c Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland. Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2017-07-08]. (ang.).
- ↑ a b c d Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ a b c d North American Lichen Herbaria. [dostęp 2017-07-08].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów