Czechówka (struga)
Czechówka – lewobrzeżny dopływ Bystrzycy. Rzeka odwadniająca południowo-wschodnią część Płaskowyżu Nałęczowskiego (zachodnia Wyżyna Lubelska) w tym blisko 51% powierzchni Lublina[2][3].
 Koryto Czechówki w rejonie skrzyżowania ulic Lubomelskiej i Alei Solidarności w Lublinie | ||||||||||||||||
| Kontynent | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo | ||||||||||||||||
| Struga | ||||||||||||||||
| Długość | 13,17 km | |||||||||||||||
| Powierzchnia zlewni |
80,39 km² | |||||||||||||||
| Źródło | ||||||||||||||||
| Miejsce | Motycz | |||||||||||||||
| Wysokość |
227 m n.p.m. | |||||||||||||||
| Współrzędne | ||||||||||||||||
| Ujście | ||||||||||||||||
| Recypient | Bystrzyca | |||||||||||||||
| Miejsce | ||||||||||||||||
| Wysokość |
167 m n.p.m. | |||||||||||||||
| Współrzędne | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu lubelskiego  | ||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | ||||||||||||||||
Źródła Czechówki znajdują się na gruntach wsi Motycz[4], zaś dolny jej odcinek przebiega przez centrum Lublina. Od ul. Wodopojnej do Unii Lubelskiej koryto rzeki przebiega pod powierzchnią terenu, zamknięte w betonowym kanale (1937 rok). Do Bystrzycy uchodzi na terenie dawnego Wielkiego Stawu Królewskiego, poniżej Starego Miasta[3].
Przepływ średni w profilu Ogród Botaniczny (lata 2003–2017) wynosił 0,09 m3·s–1, maksymalny - 5,53 m3·s–1, zaś minimalny - 0,005 m3·s–1[4].
Do początku XX w. na terenie lubelskiego Sławinka znajdowało się uzdrowisko zlokalizowane na zboczu doliny Czechówki i bazujące na żelazistych wodach źródlanych[5]. Źródła całkowicie zanikły wraz z uruchomieniem ujęcia wód podziemnych „Sławinek” (1961 r.). Ich reaktywacja nastąpiła w okresie od wiosny 2000 r. do lipca 2003, dając odpływ nawet 5,5 m3·s–1, co nastąpiło wskutek zwiększonego zasilania atmosferycznego w latach 1999–2001[4].
Całkowita długość rzeki to 17,5 km. Aż 50,8 procent jej długości znajduje się dzisiaj w granicach miasta Lublina (8,9 km).
Czechówka prowadzi wody z trzech obszarów źródliskowych. Za początek strugi przyjęto źródła we wsi Motycz położone 227 m n.p.m. Drugi obszar znajduje się we wsi Płouszowice, stanowiąc odnogę południową strugi. W ostatnich latach ten ponad czterokilometrowy odcinek otrzymał swoją nazwę – Łazęga. Odnoga ta wpada do Czechówki w okolicach wsi Konopnica z jej prawego brzegu. W Konopnicy znajduje się ostatni obszar źródliskowy.
W dolinie strugi zlokalizowano łącznie 37 źródeł. Jedynie 19 z nich to źródła czynne, w znakomitej większości o bardzo niskiej wydajności. Zaledwie 3 z nich posiada wydajność większą niż 1 litr wody na sekundę. Całkowita zlewnia cieku wodnego to 78,5 km². Ujście rzeki znajduje się na terenie lubelskiej dzielnicy Tatary[6].
W XXI wieku rzeka nie przypomina tej z początków minionego stulecia. Prace melioracyjne częściowo zmieniły bieg jej koryta, sama rzeka jest o wiele płytsza.
Na terenie Lublina dno doliny Czechówki wykorzystywane jest jako szlak ważnej arterii komunikacyjnej tzw. Trasy W-Z (al. Solidarności – al. Tysiąclecia). W związku z budową przedłużenia Alei Solidarności do węzła „Lublin Sławinek” w latach 2012–2014 zniszczono ostatni niezdegradowany przez człowieka fragment doliny. Malownicze meandry z otaczającymi je podmokłymi łąkami i stawami położone na wysokości Muzeum Wsi Lubelskiej zostały zasypane, a rzekę poprowadzono w prostym, betonowym korycie.
Dopływy: lewobrzeżna Łazęga i prawobrzeżna Konopniczanka (także: Dopływ z Konopnicy)[4].
Dzielnice Lublina położone w dorzeczu Czechówki:
- prawobrzeżne:
- lewobrzeżne:
Przypisy
edytuj- ↑ Gmina KONOPNICA - przyroda - Lublin. [dostęp 2015-01-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-14)].
- ↑ Michalczyk Z., Budzyńska K., Zielińska B., Turczyński M., 1997: Terenowe uwarunkowania obiegu wody. [w:] Strategia wykorzystania i ochrony wód w dorzeczu Bystrzycy, red. Z. Michalczyk, Lublin; 15-32.
- ↑ a b Kociuba D., 2003: Zmiany funkcji dolin rzecznych na obszarze Lublina, Annales UMCS, B, LVIII, 5; 121–137.
- ↑ a b c d Zdzisław Michalczyk i inni, Warunki kształtowania się odpływu w zlewni Czechówki, „Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia”, 73 (0), 2019, s. 65–81, DOI: 10.17951/b.2018.73.0.65-81, ISSN 0137-1983 [dostęp 2020-04-22] (pol.).
- ↑ Robert Sawa, Uzdrowisko Sławinek, Ośrodek "Brama Grodzka - Teatr NN", 2014 [dostęp 2020-04-22].
- ↑ Rzeka Czechówka w Lublinie - Leksykon - Teatr NN [online], teatrnn.pl [dostęp 2024-02-01] (pol.).