Dąbrowa (Czechy)

Dąbrowa
Doubrava
	gmina
	; Dom Narodowy (wyb. 1903)
Herb	Flaga
Państwo	Czechy
Kraj	morawsko-śląski
Powiat	Karwina
Kraina	Śląsk
Starosta	Dáša Murycová
Powierzchnia	7,77 km²
Populacja (2018); • liczba ludności	; 1201
• gęstość	194 os./km²
Kod pocztowy	735 33
	Szczegółowy podział administracyjny
Liczba obrębów ewidencyjnych	2
Liczba części gminy	1
Liczba gmin katastralnych	1
	Położenie na mapie Czech Dąbrowa
	Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego Dąbrowa
	49°52′N 18°28′E/49,859167 18,469722
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Dąbrowa^[2] (cz. ^ⓘDoubrava, niem. Dombrau) – wieś gminna i gmina w kraju morawsko-śląskim, w powiecie Karwina w Czechach. Nazwa miejscowości pochodzi od dębu.

W latach 1974–1990 Dąbrowa znajdowała się w administracyjnych granicach Orłowej.

Miejscowość znajduje się w Ostrawsko-Karwińskim Zagłębiu Węglowym. Na zachodzie sąsiaduje z Orłową, na północy z Dziećmorowicami, na wschodzie i południu z Karwiną (na wschodzie ze Starym Miastem, na południu z Dołami).

Historia

Dąbrowa to jedna z najstarszych miejscowości na Śląsku Cieszyńskim. Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana w 1229 roku, w bulli papieża Grzegorza IX dla benedyktynów tynieckich, zatwierdzającej ich posiadłości w okolicy Orłowej, w tym właśnie Dąbrowę jako Dubrowa^[3]^[4]. W 1268 powstał klasztor Benedyktynów w Orłowej, a Dąbrowa stanowiła odtąd jego uposażenie^[5].

Wieś politycznie znajdowała się początkowo w granicach piastowskiego (polskiego) księstwa opolsko-raciborskiego. W 1290 w wyniku trwającego od śmierci księcia Władysława opolskiego w 1281/1282 rozdrobnienia feudalnego tegoż księstwa powstało nowe księstwo cieszyńskie, w granicach którego znalazła się również Dąbrowa. Od 1327 księstwo cieszyńskie stanowiło lenno Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii). W 1447 Dąbrowa weszła w skład wydzielonego działu księcia Bolka II^[6], przy czym nadal była częścią kompleksu klasztornego benedyktynów^[7]. U schyłku średniowiecza była już jednak wsią szlachecką^[7]. W 1511 opat klasztoru w Orłowej, Andrzej Gniady, odkupił dochodowe dziedziczne wójtostwo w Dąbrowej^[8].

W latach 1746–1901 należało do rodu Mattencloit, którzy na początku XX wieku sprzedali wieś wiedeńskiej rodzinie Rotschildów.

Ważnym wydarzeniem dla Dąbrowy i okolicy było odkrycie złóż węgla w 1822. Na początku powstawały małe kopalnie, często następnie porzucane. W latach 1854–1855 wybudowane zostały dwie większe kopalnie: Eleonora i Bettina. Większość mieszkańców pracowała właśnie przy wydobyciu, a w 1869 wieś liczy ich 1752^[9]. Później wszystkie miejscowe kopalnie zostały skonsolidowane w spółce Důl Doubrava (Kopalnia Dąbrowa). Wieża Bettiny została zburzona 23 października 2006, a Eleonory 2 listopada 2007.

Po zniesieniu poddaństwa miejscowość stanowiła gminę na Śląsku Austriackim, w powiecie sądowym Frysztat, najpierw w powiecie cieszyńskim, potem w samodzielnym powiecie politycznym Frysztat. Miejscowość jest bardzo dobrym przykładem ścierania się polskiego i czeskiego żywiołu narodowego na terenie Zagłębia Karwińskiego. Tradycyjnie zamieszkała była przez polskojęzycznych Lachów posługujących się odmianą gwary cieszyńskiej, dodatkowo była celem znacznej imigracji robotniczej z Galicji. Pomimo tego w 1880 85,6% mieszkańców zadeklarowało używanie języka czeskiego, po czym liczba ta spadła na korzyść języka polskiego, który wzrósł do 77,7% w 1900 roku^[10]. Według austriackiego spisu ludności z 1910 miasteczko Dąbrowa miała 5660 mieszkańców, z czego 5502 było zameldowanych na stałe, 3453 (62,8%) było polsko-, 1911 (34,7%) czesko- a 138 (2,5%) niemieckojęzycznymi, 5159 (91,1%) było katolikami, 354 (6,3%) ewangelikami, 134 (2,4%) wyznawcami judaizmu a 13 innej religii lub wyznania^[11].

W 1899 powstała nowa samodzielna parafia św. Jadwigi, gdzie od samego początku jej funkcjonowania kościół był miejscem polsko-czeskiego sporu o używany w nim język^[12].

Po I wojnie światowej doszło do wybuchu polsko-czechosłowackiego konfliktu granicznego. Według porozumienia lokalnych organów władzy Dąbrowa została podporządkowana polskiej administracji. Po wybuchu wojny polsko-czechosłowackiej 23 stycznia 1919 Dąbrowa została zajęta przez Czechosłowację już w pierwszym dniu konfliktu. Od 1920 przydzielona decyzją Rady Ambasadorów Czechosłowacji, gdzie do 1924 miała nazwę Dombrová^[13]. W październiku 1938 wraz z Zaolziem została zaanektowana przez Polskę a podczas II wojny światowej przez nazistowskie Niemcy. Po wojnie przywrócona Czechosłowacji.

Jako miejscowość górnicza znacznie ucierpiała na skutek szkód górniczych.

Zabytki

W miejscowości znajduje się kościół św. Jadwigi Śląskiej z 1899, kościół husycki z 1928, zamek i rzeźba świętego Jana Nepomucena.

Ludzie związani z Dąbrową

W miejscowości pracowali:

Jan Buzek, polski fizyk i polityk;
Józef Kiedroń, minister w rządzie Władysława Grabskiego (prywatnie jego szwagier);

Galeria

Pomnik ofiarom I wojny światowej
Pamiątkowa tablica upamiętniająca ofiary II wojny światowej
Kościół św. Jadwigi Śląskiej
Detonacja wieży kopalni Eleonora

Zobacz też

Dąbrowa

Przypisy

↑ Český statistický úřad: Počet obyvatel v obcích České republiky k 1.1.2018. 2018-01-01. [dostęp 2018-05-22]. (cz.).
↑ Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 11. Europa, Część I, 2009 Publikacja w formacie PDF
↑ Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 286, 294. ISBN 978-83-926929-3-5.
↑ Kodeks dyplomatyczny klasztoru tynieckiego (online). (Wyd.) Wojciech Kętrzyński, Stanisław Smolka. Lwów: 1875, s. XIa, XIb.
↑ I. Panic, 2010, s. 430
↑ I. Panic, 2010, s. 158
↑ ^a ^b I. Panic, 2010, s. 331
↑ I. Panic, 2010, s. 434
↑ Český statistický úřad: Historický lexikon obcí ČR 1869 – 2005 – 1. díl. 20 sierpnia 2008. s. 718-719. [dostęp 2010-10-03]. (cz.).
↑ Kazimierz Piątkowski: Stosunki narodowościowe w Księstwie Cieszyńskiem. Cieszyn: Macierz Szkolna Księstwa Cieszyńskiego, 1918, s. 273, 290. (pol.).
↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien, Troppau 1912.
↑ Śląsk Cieszyński od Wiosny Ludów do I wojny światowej w latach 1848-1918. Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2013, s. 311. ISBN 978-83-935147-3-1.
↑ Hosák et al. 1970, 190-191.

Bibliografia

Ladislav Hosák, Rudolf Šrámek: Místní jména na Moravě a ve Slezsku I, A-L. Praha: Academia, 1970.

[1] Český statistický úřad: Počet obyvatel v obcích České republiky k 1.1.2018. 2018-01-01. [dostęp 2018-05-22]. (cz.).

[2] Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 11. Europa, Część I, 2009 Publikacja w formacie PDF

[3] Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 286, 294. ISBN 978-83-926929-3-5.

[4] Kodeks dyplomatyczny klasztoru tynieckiego (online). (Wyd.) Wojciech Kętrzyński, Stanisław Smolka. Lwów: 1875, s. XIa, XIb.

[5] I. Panic, 2010, s. 430

[6] I. Panic, 2010, s. 158

[panic331-7] I. Panic, 2010, s. 331

[8] I. Panic, 2010, s. 434

[historyczne_statystyki-9] Český statistický úřad: Historický lexikon obcí ČR 1869 – 2005 – 1. díl. 20 sierpnia 2008. s. 718-719. [dostęp 2010-10-03]. (cz.).

[10] Kazimierz Piątkowski: Stosunki narodowościowe w Księstwie Cieszyńskiem. Cieszyn: Macierz Szkolna Księstwa Cieszyńskiego, 1918, s. 273, 290. (pol.).

[11] Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien, Troppau 1912.

[12] Śląsk Cieszyński od Wiosny Ludów do I wojny światowej w latach 1848-1918. Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2013, s. 311. ISBN 978-83-935147-3-1.

[13] Hosák et al. 1970, 190-191.

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]