Fluoryt

Fluoryt – szeroko rozpowszechniony minerał z gromady halogenków.

Fluoryt

Fluoryt z Włoch
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	fluorek wapnia, CaF2
Twardość w skali Mohsa	4
Przełam	muszlowy, łuskowy
Łupliwość	doskonała, czterokierunkowa
Układ krystalograficzny	regularny
Gęstość	3,1–3,2 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	bezbarwny lub różne barwy, wykazuje się wyjątkowo dużą zmiennością zabarwienia, wielobarwność wykazują nawet pojedyncze okazy
Rysa	biała
Połysk	szklisty
Współczynnik załamania	1,433–1,448
Dodatkowe dane
Szczególne własności	optycznie izotropowy

Monokryształ fluorytu z Namibii

Fluoryt na kwarcu – Lupita Mine, Rodeo, Durango, Meksyk.

Nazwa pochodzi od łac. fluere = płynąć, z powodu zdolności tego minerału do obniżania temperatur topnienia szeregu innych minerałów (zastosowanie fluorytu jako topnika opisał w roku 1529 Georgius Agricola). Od jego nazwy pochodzi nazwa pierwiastka chemicznego – fluoru oraz zjawiska fluorescencji.

Właściwości

Świecenie fluorytu poddanego działaniu promieni UV

Tworzy sześcienne lub ośmiościenne kryształy, osiągające niekiedy duże rozmiary. Często występuje w postaci bliźniaków krzyżowych. Często tworzy naloty, naskorupienia i żyły. Ładne kryształy występują zazwyczaj w druzach w formie szczotek krystalicznych. W czystej formie jest bezbarwny; w przyrodzie jest zabarwiony na najróżniejsze kolory – od żółtego, różowego, zielonego i niebieskiego aż po czarny. Niekiedy wykazuje barwne wstęgowanie podobne do agatu.

Wiele próbek fluorytu wykazuje fluorescencję w świetle UV.

Występowanie

Występuje głównie w formie żył hydrotermalnych, gdzie zazwyczaj występuje razem z minerałami kruszcowymi ołowiu, cynku i srebra, oraz w pegmatytach i skałach osadowych. Spotykany w skałach magmowych.

Miejsca występowania:

• Wielka Brytania – wyjątkowo piękne, zielone lub fioletowe sześcienne kryształy.
• Kanada – Thuder Bay (niezwykłe kryształy występują razem z ametystem).
• USA – Illinois.
• Niemcy – Rudawy (kryształy miodowożółte).
• Szwajcaria – Masyw Gothard.
• Włochy – Tyrol i Sardynia.
• W Polsce fluoryt jest spotykany w okolicach Kletna (w Masywie Śnieżnika), Górach Kaczawskich, w Górach Izerskich i na Pogórzu Izerskim.

Zastosowanie

• jest stosowany w przemyśle szklarskim
• do produkcji kwasu fluorowodorowego i wyrobu tworzyw sztucznych
• w przemyśle ceramicznym
• chemicznym (produkcja emalii)
• optycznym (produkcja soczewek)
• metalurgicznym – jako topnik (produkcja aluminium)
• ma duże znaczenie naukowe i kolekcjonerskie
• niekiedy bywa stosowany jako kamień jubilerski lub ozdobny
• służy jako materiał rzeźbiarski.

Przemysłowe wykorzystanie fluorytu (oraz fluoroapatytu). Kliknij na daną nazwę z grafiki by przejść do danego hasła.

Struktura

Struktura CaF
2 z zaznaczeniem wielościanów koordynacyjnych. Szary: Ca2+
(liczba koordynacyjna 8), zielony: F−
(l.k. 4). Zbliżoną układ atomów mają inne kryształy MX
2 o strukturze fluorytu (zielony: aniony X, szary: kationy M). W przypadku związków M
2X o strukturze antyfluorytu układ kationów i anionów jest odwrotny: (szary: aniony X, zielony: kationy M)

Fluoryt tworzy kryształy w układzie regularnym ściennie centrowanym (fcc), w których liczba koordynacyjna jonów wapnia wynosi 8, a jonów fluoru 4. Sieć krystaliczna fluorytu jest wykorzystywana jako struktura odniesienia w krystalografii do opisywania kryształów związków jonowych typu MX
2. Strukturę fluorytu mają np. SrF
2, BaF
2, CdF
2, HgF
2, PbF
2, ZrF
2, HfF
2, ZrO
2, CeO
2, ThO
2, HfO
2, PrO
2, PaO
2, UO
2 i PuO
2. Struktury związków o wzorze M
2X i budowie „odwrotnej” do fluorytu, tj. których miejsca kationów i anionów (oraz ich liczby koordynacyjne) są zamienione, noszą nazwę „struktury antyfluorytu”. Przykłady takich związków to Be
2C, Li
2O, Na
2O, K
2O, Rb
2O, Li
2S, Na
2S, Li
2Se i Na
2Se.

Linki zewnętrzne

• Fluorite Mineral Data (ang.)