Górale Żywieccy

Górale Żywieccy
Miejsce zamieszkania	Polska (Żywiecczyzna)
Język	polski standardowy; gwara żywiecka
Religia	rzymski katolicyzm
Grupa	Górale, Polacy

Górale Żywieccy, Żywczaki – góralska grupa etnograficzna ludności polskiej zamieszkująca Beskid Żywiecki, Beskid Mały oraz część Beskidu Śląskiego^[1] w historycznych granicach Małopolski (Żywiecczyzna)^[2].

Folklor i obrzędowość

Muzyka i taniec

Muzyka i śpiew Górali Żywieckich była i jest zróżnicowana ze względu na użycie instrumentów własnego wyrobu i osobowości miejscowych muzyków. Melodie są urwane, przeciągłe, często były nazywane od nazwiska autora: „nuta Majcherkowa”, „Gajdosowa”^[3]. Instrumenty obecne w zespołach, np. w grupie Grojcowianie to skrzypce. Popularne tańce w repertuarze to m.in. obyrtki, halne i wirchowe. Dawniej występowały na tym terenie skrzypce żłobione - w 2016 roku, dzięki osobom skupionym w projekcie „Ocalone gęśle” wykonano kilka par skrzypiec w oparciu o model ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Żywcu^[4].

Pracownia twórców z projektu „Ocalone gęśle” (odtworzenie skrzypiec żłobionych występujących na terenie Beskidu Żywieckiego, w oparciu o model ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Żywcu)

Pracownia wyrobu gęśli - instrumentu Beskidu Żywieckiego.

Strój odświętny

Osobny artykuł: Strój górali żywieckich.

Kobiety

Strój góralki - Beskid Żywiecki

Bluzka bawełniana lub lniana z kryzą przy szyi i przy rękawach, haftowana
Gorset aksamitny haftowany ręcznie wzory kwiatowe i krzyżykowany, sznurowany z przodu czerwoną wstążką
Spódnica wełniana tybetowa w drobny deseń kwiatowy (różyczki i listki), kolory tła: czarny, zielony, czerwony, kremowy, żółty, pomarańczowy, ciemny róż, bordowy
Fartuch lub zapaska bawełniana haftowana w drobne wzory roślinne i geometryczne.
Kopyta (skarpety) - kopyce - z sukna i kierpce skórzane
Czerwone korale
Czepiec (dla mężatek) bawełniany haftowany w drobne ząbki
Chustka na głowę i łoktusza wełniana, tybetowa we wzory kwiatowe i tureckie

Wzór na fartuchu w stroju kobiecym górali żywieckich

Mężczyźni

Koszula biała bawełniana
Białe portki z sukna wełnianego. Wzdłuż nogawki biegnie czarny szew z rozcięciem bocznym u dołu.
Kamizelka (tzw. bruclik) bez rękawów koloru czerwieni makowej, szafiru lub czarna z rzędem dziurek i guzików oraz dwoma rzędami ozdobnych „chwościków”
Kopytka (skarpety) wełniane wykonane ręcznie na drutach. Do tego kierpce (buty) skórzane.
Trzos (pas) skórzany, wytłaczany i wybijany mosiężnymi guzami, zapinany na trzy lub cztery klamry
Kłobuk (kapelusz) czarny z czerwonym sznurkiem i czerwonym obszyciem^[5]

Zobacz też

Żywiecczyzna

Przypisy

↑ RomanR. Marcinek RomanR. (red.), Encyklopedia Polski, 1996, s.194, ISBN 83-86328-60-6, ISBN 978-83-86328-60-4 .
↑ Żywiecczyzna – IBR wiki [online], ibrbs.pl [dostęp 2017-04-19] (pol.).
↑ MariaM. Romowicz MariaM., Folklor górali żywieckich, t.1, Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechiniania Kultury, 1978 .
↑ Ocalone gęśle - „Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych” [online], www.grojcowianie.org [dostęp 2016-12-13] .
↑ Grojcowianie - górale żywieccy [online], www.grojcowianie.org [dostęp 2016-12-04] .

[1] RomanR. Marcinek RomanR. (red.), Encyklopedia Polski, 1996, s.194, ISBN 83-86328-60-6, ISBN 978-83-86328-60-4 .

[2] Żywiecczyzna – IBR wiki [online], ibrbs.pl [dostęp 2017-04-19] (pol.).

[3] MariaM. Romowicz MariaM., Folklor górali żywieckich, t.1, Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechiniania Kultury, 1978 .

[4] Ocalone gęśle - „Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych” [online], www.grojcowianie.org [dostęp 2016-12-13] .

[5] Grojcowianie - górale żywieccy [online], www.grojcowianie.org [dostęp 2016-12-04] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]