Głuptak maskowy

Głuptak maskowy
	Sula dactylatra
	Lesson, 1831
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	głuptakowe
Rodzina	głuptaki
Rodzaj	Sula
Gatunek	głuptak maskowy
Synonimy
	Sula cyanops Sundevall, 1837; Sula personata Gould, 1846; Sula tasmani van Tets, Meredith, Fullagar & P.M. Davidson, 1988; Sula dactylatra bedouti Mathews, 1913; Sula dactylatra californica Rothschild, 1915; Sula dactylatra fullagari O’Brien & Davies, 1990;
	Sula cyanops Sundevall, 1837; Sula personata Gould, 1846; Sula tasmani van Tets, Meredith, Fullagar & P.M. Davidson, 1988; Sula dactylatra bedouti Mathews, 1913; Sula dactylatra californica Rothschild, 1915; Sula dactylatra fullagari O’Brien & Davies, 1990;
Podgatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Głuptak maskowy^[4] (Sula dactylatra) – gatunek dużego ptaka morskiego z rodziny głuptaków (Sulidae). Występuje głównie na tropikalnych wodach oceanów. Nie jest zagrożony.

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1831 roku René Lesson. Autor nadał mu nazwę Sula dactylatra^[2]^[5] (która obowiązuje do tej pory^[4]^[6]), a jako miejsce typowe wskazał Wyspę Wniebowstąpienia^[2]^[5]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia 4 podgatunki S. dactylatra^[6]:

S. dactylatra dactylatra R. Lesson, 1831
S. dactylatra melanops Hartlaub, 1859
S. dactylatra tasmani van Tets, Meredith, Fullagar & P.M. Davidson, 1988
S. dactylatra personata Gould, 1846

Opisano też nieuznawane obecnie podgatunki: fullagari (zsynonimizowany z S. d. tasmani), bedouti i californica (zsynonimizowane z S. d. personata)^[6]. Za podgatunek głuptaka maskowego był dawniej uznawany głuptak galapagoski (Sula granti)^[7] traktowany obecnie jako osobny gatunek^[4]^[6]. Niektórzy autorzy sugerują podniesienie S. d. tasmani do rangi gatunku^[6].

Występowanie

Obszary lęgowe ma na wyspach w strefach tropikalnych i subtropikalnych Oceanu Atlantyckiego (bez wschodniej części), Spokojnego i Indyjskiego. Poza okresem lęgowym rozprzestrzenienie ptaków nie jest jeszcze dobrze poznane.

Poszczególne podgatunki zamieszkują^[6]:

S. dactylatra dactylatra – od Karaibów po wyspy południowo-zachodniego Atlantyku i dalej na wschód po Wyspę Wniebowstąpienia i Wyspę Świętej Heleny
S. dactylatra melanops – Morze Czerwone, północno-zachodni Ocean Indyjski
S. dactylatra tasmani – Morze Tasmana (wyspy Lord Howe i Norfolk), wyspy Kermadec
S. dactylatra personata – południowy i wschodni Ocean Indyjski oraz Ocean Spokojny po wyspy u wybrzeży zachodniego Meksyku i zachodniej Ameryki Południowej.

Morfologia

Głuptak maskowy w locie

Długość ciała: samce 74–82 cm, samice 75–86 cm; rozpiętość skrzydeł 152–155 cm; masa ciała: samce 1220–2211 g, samice 1470–2353 g^[8].

Samice są podobne do samców, choć przeciętnie są nieco większe i cięższe; płeć ptaka można wiarygodnie rozróżnić jedynie po głosie^[8].

Cechy charakterystyczne ubarwienia:

czarny ogon,
długi, czarny prążek ma tylnej krawędzi skrzydeł,
skóra maski i gardła niebieskoszara (z daleka połyskuje czarno),
głowa biała,
dziób żółty (czasami także matowy lub zielonożółty),
oczy żółte,
stopy barwy od żółtej po szarą.

Ekologia i zachowanie

Jajo z kolekcji muzealnej

Pisklę

Zachowanie: Poza okresem lęgowym większość populacji jest osiadła, niektóre wędrują jednak na inne obszary.

Rozmnażanie: Lęgi odbywa w różnych porach roku.

Pożywienie: Żywi się dużymi rybami ławicowymi, ale także dużymi kałamarnicami^[3].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN głuptak maskowy jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako dość pospolity. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako spadkowy ze względu na drapieżnictwo gatunków inwazyjnych (np. szczurów) i niezrównoważony poziom eksploatacji przez człowieka (pozyskiwanie jaj, polowania)^[3].

Przypisy

↑ Sula dactylatra, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h D. Lepage: Masked Booby Sula dactylatra. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-11-23]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Sula dactylatra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Sulidae Reichenbach, 1849 (1836) - głuptaki - Gannets and boobies (wersja: 2017-12-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-14].
↑ ^a ^b R.R. Lesson R.R., Traité d'ornithologie, ou, Tableau méthodique..., t. 1, Paryż 1831, s. 601 (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-11-23]. (ang.).
↑ Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.). T. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 324. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
↑ ^a ^b J.J. Grace J.J. i inni, Masked Booby Sula dactylatra, version 1.0, [w:] Birds of the World (red. S.M. Billerman) [online], Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020 [dostęp 2022-11-23] (ang.).

Bibliografia

Encyklopedia Dzikich Zwierząt: Wybrzeża morskie.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Sula dactylatra, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[avibase-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h D. Lepage: Masked Booby Sula dactylatra. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-11-23]. (ang.).

[iucn-3] Sula dactylatra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Sulidae Reichenbach, 1849 (1836) - głuptaki - Gannets and boobies (wersja: 2017-12-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-14].

[oryg-5] R.R. Lesson R.R., Traité d'ornithologie, ou, Tableau méthodique..., t. 1, Paryż 1831, s. 601 (fr.).

[ioc-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-11-23]. (ang.).

[HBW-7] Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.). T. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 324. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).

[botw-8] J.J. Grace J.J. i inni, Masked Booby Sula dactylatra, version 1.0, [w:] Birds of the World (red. S.M. Billerman) [online], Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020 [dostęp 2022-11-23] (ang.).

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]