Gauliga
1. poziom rozgrywek ligowych w piłce nożnej mężczyzn w III Rzeszy
Gauliga – najwyższa w hierarchii klasa ligowych rozgrywek piłkarskich w Niemczech pomiędzy 1933 a 1945 rokiem.
Historia
edytujZgodnie z hitlerowską polityką centralizacji rozgrywki piłkarskie podlegały centralnemu urzędowi jakim był Urząd ds. Piłki Nożnej (Fachamt Fuβball; pełna nazwa brzmiała: Fachamt 2 - Fußball, Rugby, Kricket) będący częścią Niemieckiego Związku Rzeszy ds. Ćwiczeń Fizycznych (Reichsbund für Leibesübungen)[1]. Efektem tej centralizacji było utworzenie Gauligi - scentralizowanego systemu rozgrywek piłkarskich o mistrzostwo Niemiec, które składały się z dwóch rund:
- rundy regionalnej - rozgrywanej w Okręgach (Gau)
- rundy centralnej - gdzie zwycięzcy okręgów rywalizowali między sobą.
Po utworzeniu systemu Gaulig w 1933 powstało pierwsze szesnaście lig, których kształt najczęściej pokrywał się z kształtem okręgów politycznych (Gau):[2]
1. Gauliga Ostpreußen (Prusy Wschodnie)
2. Gauliga Pommern (Pomorze)
3. Gauliga Berlin-Brandenburg (Berlin-Brandenburgia)
4. Gauliga Schlesien (Śląsk)
5. Gauliga Sachsen (Saksonia)
6. Gauliga Mitte (Środek)
7. Gauliga Nordmark (Marchia Północna)
8. Gauliga Niedersachsen (Dolna Saksonia)
9. Gauliga Westfalen (Westfalia)
10. Gauliga Niederrhein (Nadrenia)
11. Gauliga Mittelrhein (Środkowy Ren)
12. Gauliga Hessen (Hesja)
13. Gauliga Südwest (Południowy Zachód)
14. Gauliga Baden (Badenia)
15. Gauliga Württemberg (Wirtembergia)
16. Gauliga Bayern (Bawaria)
Po Anschlussie Austrii (1938) i przyłączaniu Sudetów (1939) utworzono dwie nowe ligi:[2]
17. Gauliga Ostmark/Donau-Alpenland (Wschodnia Marchia (w 1941 zmieniła nazwę na Dunaj-Kraj Alpejski))
18. Gauliga Sudetenland (Kraj Sudetów)
Po zdobyczach terytorialnych w roku 1939 i 1940 powstały kolejne:[2]
14a. Gauliga Elsass (Alzacja)
19. Gauliga Danzig-Westpreußen (Gdańsk-Prusy Zachodnie)
- Gauliga Wartheland (Kraj Warty)
- Gauliga Generalgouvernement (Generalne Gubernatorstwo)
- Gauliga Böhmen-Mähren (Czech i Moraw)
W 1941 Gauligę śląską podzielono na:[2]
21. Gauliga Niederschlesien (Dolny Śląsk)
23. Gauliga Oberschlesien (Górny Śląsk)
Gauligę Środkowego Renu na:
- Gauliga Köln-Aachen
- Gauliga Moselland
a Gauligi Hesja i Południowy Zachód przeorganizowano w trzy nowe:[2]
- Gauliga Kurhessen
- Gauliga Hessen-Nassau
- Gauliga Westmark
W 1942 Gauligę Marchii Północnej podzielono na:[2]
- Gauliga Hamburg
- Gauliga Schleswig-Holstein
- Gauliga Mecklenburg
Gauligę Bawarii na:[2]
- Gauliga Nordbayern
- Gauliga Südbayern
a Gauligę Dolnej Saksonii na:[2]
- Gauliga Weser-Ems
- Gauliga Südhannover-Braunschweig
W 1943 z dwóch ostatnich lig wydzielono trzecią:[2]
- Gauliga Osthannover
Mistrzowie Gaulig
edytujLista mistrzów poszczególnych Gaulig w latach 1934–1945[3]:
| Prusy Wschodnie | Marchia Północna | Hesja | |||
| 1934 | Preußen Danzig | 1934 | Eimsbütteler TV | 1934 | Borussia Fulda |
| 1935 | Yorck Boyen Insterburg | 1935 | Eimsbütteler TV | 1935 | FC Hanau 93 |
| 1936 | Hindenburg Allenstein | 1936 | Eimsbütteler TV | 1936 | FC Hanau 93 |
| 1937 | Hindenburg Allenstein | 1937 | Hamburger SV (4.) | 1937 | Spielverein 06 Kassel |
| 1938 | Yorck Boyen Insterburg | 1938 | Hamburger SV (4.) | 1938 | FC Hanau 93 |
| 1939 | Hindenburg Allenstein | 1939 | Hamburger SV (4.) | 1939 | CSC 03 Kassel |
| 1940 | VfB Königsberg | 1940 | Eimsbütteler TV | 1940 | CSC 03 Kassel |
| 1941 | VfB Königsberg | 1941 | Hamburger SV | 1941 | Borussia Fulda |
| 1942 | VfB Königsberg | 1942 | Eimsbütteler TV | ||
| 1943 | VfB Königsberg | Hesja-Kassel | |||
| 1944 | VfB Königsberg | Hamburg | 1942 | Borussia Fulda | |
| 1943 | SC Victoria Hamburg | 1943 | Spielverein 06 Kassel | ||
| Gdańsk-Prusy Zachodnie | 1944 | Luftwaffen-SV Hamburg (2.) | 1944 | Borussia Fulda | |
| 1941 | Preußen Danzig | 1945 | Hamburger SV | ||
| 1942 | HUS Marienwerder (Kwidzyn) | Południowy Zachód | |||
| 1943 | SV Neufahrwasser (Gdańsk/Nowy Port) | Meklemburgia | 1934 | Kickers Offenbach | |
| 1944 | Luftwaffen-SV Danzig | 1943 | TSG Rostock | 1935 | Phönix Ludwigshafen |
| 1944 | Luftwaffen-SV Rerik | 1936 | Wormatia Worms | ||
| Kraj Warty | 1937 | Wormatia Worms | |||
| 1942 | Polizei Litzmannstadt | Szlezwik-Holsztyn | 1938 | Eintracht Frankfurt | |
| 1943 | DMW Posen | 1943 | Holstein Kiel (3.) | 1939 | Wormatia Worms |
| 1944 | SDW Posen | 1944 | Holstein Kiel | 1940 | Kickers Offenbach |
| 1941 | Kickers Offenbach | ||||
| Generalne Gubernatorstwo | Dolna Saksonia | ||||
| 1942 | LSV Boelcke Krakau | 1934 | Werder Brema | Marchia Zachodnia | |
| 1943 | Adler Deblin | 1935 | Hannover 96 | 1942 | 1. FC Kaiserslautern |
| 1944 | LSV Mölders Krakau | 1936 | Werder Brema | 1943 | FV Saarbrücken (2.) |
| 1937 | Werder Brema | 1944 | zjednoczenie wojenne | ||
| Pomorze | 1938 | Hannover 96 (1.) | FV Saarbrücken | ||
| 1934 | Viktoria Stolp | 1939 | VfL Osnabrück | i SC 07 Altenkessel | |
| 1935 | Stettiner SC | 1940 | VfL Osnabrück | ||
| 1936 | Viktoria Stolp | 1941 | Hannover 96 | Hesja-Nassau | |
| 1937 | Viktoria Stolp | 1942 | Werder Brema | 1942 | Kickers Offenbach (4.) |
| 1938 | Stettiner SC | 1943 | Kickers Offenbach | ||
| 1939 | Viktoria Stolp | Wezera-Ems | 1944 | Kickers Offenbach | |
| 1940 | VfL Stettin | 1943 | SpVgg Wilhelmshaven 05 | ||
| 1941 | Luftwaffen-SV Stettin | 1944 | SpVgg Wilhelmshaven 05 | Badenia | |
| 1942 | Luftwaffen-SV Pütnitz | 1934 | SV 07 Waldhof (półfinał) | ||
| 1943 | Luftwaffen-SV Pütnitz | Południowy Hanower-BS | 1935 | VfR Mannheim | |
| 1944 | Heeres-SV Groß Born (4.) | 1943 | Eintracht Brunszwik | 1936 | SV 07 Waldhof |
| 1944 | Eintracht Brunszwik | 1937 | SV 07 Waldhof | ||
| Berlin-Brandenburgia | 1938 | VfR Mannheim | |||
| 1934 | BFC Viktoria 1889 (półfinał) | Wschodni Hanower | 1939 | VfR Mannheim | |
| 1935 | Hertha BSC | 1944 | Wehrmachts-SV Celle | 1940 | SV 07 Waldhof (4.) |
| 1936 | Berliner SV 1892 | 1941 | VfL Neckarau | ||
| 1937 | Hertha BSC | Westfalia | 1942 | SV 07 Waldhof | |
| 1938 | Berliner SV 92 | 1934 | FC Schalke 04 (1.) | 1943 | VfR Mannheim |
| 1939 | Blau-Weiß 90 Berlin | 1935 | FC Schalke 04 (1.) | 1944 | VfR Mannheim |
| 1940 | Union Oberschöneweide | 1936 | FC Schalke 04 (3.) | 1945 | SV 07 Waldhof |
| 1941 | Tennis Borussia Berlin | 1937 | FC Schalke 04 (1.) | ||
| 1942 | Blau-Weiß 90 Berlin (3.) | 1938 | FC Schalke 04 (2.) | Alzacja | |
| 1943 | Berliner SV 92 | 1939 | FC Schalke 04 (1.) | 1941 | FC 93 Mülhausen |
| 1944 | Hertha BSC | 1940 | FC Schalke 04 (1.) | 1942 | SG SS Straßburg |
| 1941 | FC Schalke 04 (2.) | 1943 | FC 93 Mülhausen | ||
| Śląsk | 1942 | FC Schalke 04 (1.) | 1944 | FC 93 Mülhausen | |
| 1934 | Beuthener SuSV | 1943 | FC Schalke 04 | ||
| 1935 | Vorwärts-Rasensport Gleiwitz | 1944 | FC Schalke 04 | Wirtembergia | |
| 1936 | Vorwärts-Rasensport Gleiwitz (4.) | 1934 | Union Böckingen | ||
| 1937 | SuSV Beuthen 09 | Dolny Ren | 1935 | VfB Stuttgart (2.) | |
| 1938 | Vorwärts-Rasensport Gleiwitz | 1934 | VfL Benrath | 1936 | Stuttgarter Kickers |
| 1939 | Vorwärts-Rasensport Gleiwitz | 1935 | VfL Benrath (półfinał) | 1937 | VfB Stuttgart (3.) |
| 1940 | Vorwärts-Rasensport Gleiwitz | 1936 | Fortuna Düsseldorf (2.) | 1938 | VfB Stuttgart |
| 1941 | Vorwärts-Rasensport Gleiwitz | 1937 | Fortuna Düsseldorf | 1939 | Stuttgarter Kickers |
| 1938 | Fortuna Düsseldorf (3.) | 1940 | Stuttgarter Kickers | ||
| Górny Śląsk | 1939 | Fortuna Düsseldorf | 1941 | Stuttgarter Kickers | |
| 1942 | Germania Königshütte | 1940 | Fortuna Düsseldorf | 1942 | Stuttgarter Kickers |
| 1943 | Germania Königshütte | 1941 | TuS Helene Altenessen | 1943 | VfB Stuttgart, Stuttgarter Kickers |
| 1944 | Germania Königshütte | 1942 | Hamborn 07 | ||
| 1943 | Westende Hamborn | 1944 | SV Göppingen | ||
| Dolny Śląsk | 1944 | zjednoczenie wojenne | |||
| 1942 | Breslauer SpVg 02 | Duisburger Spielverein | Bawaria | ||
| 1943 | Reinecke Brieg | i TuS Duisburg 48/99 | 1934 | 1.FC Nürnberg (2.) | |
| 1944 | STC Hirschberg | 1935 | SpVgg Fürth | ||
| Środkowy Ren | 1936 | 1.FC Nürnberg (1.) | |||
| Mitte | 1934 | Mülheimer SV 06 | 1937 | 1.FC Nürnberg (2.) | |
| 1934 | Wacker Halle | 1935 | VfR Köln rechtsrheinisch | 1938 | 1.FC Nürnberg |
| 1935 | 1. SV Jena | 1936 | Kölner CfR | 1939 | FC Schweinfurt 05 |
| 1936 | 1. SV Jena | 1937 | VfR Köln rechtsrheinisch | 1940 | 1.FC Nürnberg |
| 1937 | SV Dessau 05 | 1938 | Beuel 06 Bonn | 1941 | TSV 1860 Monachium |
| 1938 | SV Dessau 05 | 1939 | SpVgg Köln-Sülz 07 | 1942 | FC Schweinfurt 05 |
| 1939 | SV Dessau 05 | 1940 | Mülheimer SV 06 | ||
| 1940 | 1. SV Jena | 1941 | VfL Köln 1899 (4.) | Północna Bawaria | |
| 1941 | 1. SV Jena | 1942 | VfL Köln 1899 | 1943 | 1.FC Nürnberg |
| 1942 | SV Dessau 05 | 1944 | 1.FC Nürnberg (3.) | ||
| 1943 | SV Dessau 05 | Kolonia-Akwizgran | |||
| 1944 | SV Dessau 05 | 1943 | Victoria Köln | Południowa Bawaria | |
| 1944 | zjednoczenie wojenne | 1943 | TSV 1860 Monachium | ||
| Saksonia | VfL Köln 1899 | 1944 | Bayern Monachium | ||
| 1934 | Dresdner SC | i SpVgg Sülz 07 | 1945 | Bayern Monachium | |
| 1935 | PSV Chemnitz (półfinał) | ||||
| 1936 | PSV Chemnitz | Kraj Mozeli | Marchia Wschodnia | ||
| 1937 | BC Hartha | 1942 | FV Stadt Düdelingen | 1939 | Admira Wien (2.) |
| 1938 | BC Hartha | 1943 | TuS Neuendorf | 1940 | Rapid Wien (3.) |
| 1939 | Dresdner SC (3.) | 1944 | TuS Neuendorf | 1941 | Rapid Wien (1.) |
| 1940 | Dresdner SC (2.) | 1942 | Vienna Wien (2.) | ||
| 1941 | Dresdner SC (3.) | Kraj Sudetów | 1943 | Vienna Wien (4.) | |
| 1942 | Planitzer SC | 1939 | Warnsdorfer FK | 1944 | Vienna Wien |
| 1943 | Dresdner SC (1.) | 1940 | NSTG Graslitz | ||
| 1944 | Dresdner SC (1.) | 1941 | NSTG Prag | Czechy i Morawy | |
| 1942 | Luftwaffen-SV Olmütz | 1944 | Militär-SV Brünn | ||
| 1943 | Militär-SV Brünn | ||||
| 1944 | NSTG Brüx |
Mistrzowie Niemiec wg Gaulig
edytuj| Sezon | Mistrz Niemiec | Gauliga | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1933/34 | FC Schalke 04 | Gauliga Westfalen | |||||||
| 1934/35 | FC Schalke 04 | Gauliga Westfalen | |||||||
| 1935/36 | 1. FC Nürnberg | Gauliga Bayern | |||||||
| 1936/37 | FC Schalke 04 | Gauliga Westfalen | |||||||
| 1937/38 | Hannover 96 | Gauliga Niedersachsen | |||||||
| 1938/39 | FC Schalke 04 | Gauliga Westfalen | |||||||
| 1939/40 | FC Schalke 04 | Gauliga Westfalen | |||||||
| 1940/41 | SK Rapid Wien | Gauliga Ostmark | |||||||
| 1941/42 | FC Schalke 04 | Gauliga Westfalen | |||||||
| 1942/43 | Dresdner SC | Gauliga Sachsen | |||||||
| 1943/44 | Dresdner SC | Gauliga Sachsen | |||||||
| 1944/45 | Rozgrywek nie dokończono | ||||||||
| Źródło: "DSFS" "Das deutschen Fußball-Archiv" | |||||||||
Zobacz też
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ Marlena Wyskok. Instrumentalizacja piłki nożnej w państwie totalitarnym na przykładzie Trzeciej Rzeszy. „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie”. XV (3), s. 13–14, 2016.
- ↑ a b c d e f g h i Hardy Grüne: Enzyklopädie des deutschen Ligafußballs. T. 1: Vom Kronprinzen bis zur Bundesliga. 1890 bis 1963. Deutsche Meisterschaft, Gauliga, Oberliga. Zahlen, Bilder, Geschichten. Kassel: 1996, s. 126. (niem.).
- ↑ Das deutschen Fußball-Archiv. hsg, 2003. [dostęp 2009-04-28]. (niem.).
Bibliografia
edytuj- H. Grüne: Enzyklopädie des deutschen Ligafußballs. T. 1: Vom Kronprinzen bis zur Bundesliga. 1890 bis 1963. Deutsche Meisterschaft, Gauliga, Oberliga. Zahlen, Bilder, Geschichten. Kassel: AGON-Sportverlag, 1996. ISBN 3-928562-85-1. (niem.).
- H. Grüne: Enzyklopädie des deutschen Ligafußballs. T. 7: Vereinslexikon. Kassel: AGON-Sportverlag, 2001. ISBN 3-89784-147-9. (niem.).
- U. Hesse: Tor! Historia niemieckiej piłki nożnej. Otwock: Kopalnia, 2014. ISBN 978-83-937-2510-6.
- Libero. Spezial deutsch. T. 16: Deutscher Vereinspokal...: die erste authentische Dokumentation des deutschen Vereinspokals. Teil 1940/44. Wiesbaden: Federation of Football History & Statistics (IFFHS), 1998. (niem.).
- Libero. Spezial deutsch. T. 17: Gau-Auswahl-Wettbewerbe (1933 - 1942). Wiesbaden: Federation of Football History & Statistics (IFFHS), 1998. (niem.).
- M. Wyskok. Instrumentalizacja piłki nożnej w państwie totalitarnym na przykładzie Trzeciej Rzeszy. „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie”. XV (3), s. 11–23, 2016.