Halina Bortnowska
Halina Bortnowska-Dąbrowska (ur. 23 września 1931 w Toruniu, zm. 19 czerwca 2024[1]) – polska filozof, teolog, publicystka. Animatorka przedsięwzięć społecznych, uczestniczka ruchu ekumenicznego wyrażająca potrzebę zwołania kolejnego Soboru w Kościele katolickim. W latach 2007–2012 przewodnicząca Rady Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.
 Halina Bortnowska (2010) | |
| Imię i nazwisko |
Halina Bortnowska-Dąbrowska |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujSzkołę podstawową ukończyła w Warszawie w 1944. W trakcie powstania warszawskiego została deportowana do niemieckiego obozu pracy.
Studiowała w Instytucie Katolickim we Wrocławiu, na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (magisterium z filozofii, 1961), później w Leuven (1964). Podczas studiów pracowała z dziećmi i dorosłymi jako katechetka (we Wrocławiu i Lublinie). Od 1961 do 1983 redaktor i sekretarz redakcji miesięcznika Znak (m.in. dziennikarz-sprawozdawca trzeciej sesji soboru watykańskiego II; 1964).
W latach 70. XX wieku współtworzyła ruch hospicyjny w Polsce i pierwsze polskie hospicjum w Nowej Hucie. Przez pięć lat pomagała terminalnie chorym jako wolontariuszka (redaktorka książki „Sens choroby, sens śmierci, sens życia” – trzy wydania w wydawnictwie Znak). W latach osiemdziesiątych doradca Komisji Robotniczej Hutników w Nowej Hucie. Brała udział, jako doradca delegatów małopolskich, w I zjeździe NSZZ „Solidarność”. Uczestniczyła od 13 grudnia 1981 w kilkudniowym strajku w Kombinacie Metalurgicznym w Nowej Hucie. W stanie wojennym na krótko internowana[2]. W 1986 została członkiem Komitetu Helsińskiego w Polsce. Zaangażowana była w działania na rzecz pojednania polsko-niemieckiego.
Uczestniczyła w projektach Akcji Znaków Pokuty polegających na porządkowaniu ruin w Polsce (Oświęcim) i Niemczech (Drezno). Od 1967 do 1982 aktywnie uczestniczyła w pracach Światowej Rady Kościołów[3]. Była animatorką projektów upamiętnienia ofiar getta warszawskiego, Jedwabnego i Srebrenicy[4].
Po 1989 współtworzyła Ruch Obywatelski Akcja Demokratyczna. Związana z organizacjami pozarządowymi. 21 października 1993 została wybrana zastępcą członka Trybunału Stanu[5]. Współzałożycielka Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, w latach 2007–2012 przewodnicząca Rady Fundacji. Przed wstąpieniem Polski do UE pracowała w Fundacji „Polska w Europie”. Współzałożycielka Stowarzyszenia Przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii „Otwarta Rzeczpospolita” (2000).
W ramach prowadzonych przez siebie warsztatów dziennikarskich (m.in. dla studentów, młodych dziennikarzy, młodzieży szkolnej czy osób osadzonych w zakładach karnych) Halina Bortnowska zajmowała się promowaniem światowych standardów dziennikarstwa. Od 1992 była animatorką Warsztatów Dziennikarskich Młodych „Polis” w Warszawie. Do 1999 redaktor naczelny „Polis – pisma o sztuce życia publicznego”. Inicjatorka projektu Internetowa Gazeta Festiwalu Nauki. Brała udział w dyskusjach publicznych dotyczących m.in. spraw społecznych (w tym na temat ruchu hospicyjnego) i religijnych, ekumenizmu, lustracji, praw człowieka, upamiętniania ofiar ludobójstwa, a także bioetyki[6].
Jej publikacje ukazały się na łamach m.in.: Gazety Wyborczej, miesięcznika Znak, Tygodnika Powszechnego. Prowadziła blog pt. Myślennik.
Odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2001)[7] i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2011)[8]. Laureatka nagrody im. prof. Zbigniewa Hołdy w 2013[9]. W 2016 roku odznaczona odznaką za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka[10][11].
W 1983 poślubiła Kazimierza Dąbrowskiego (inżyniera konstruktora), który był wdowcem z czwórką dzieci[12].
Zostala pochowana na starym cmentarzu na Służewie w Warszawie[13].
Twórczość
edytuj- Już – jeszcze nie. Całoroczne rekolekcje z Ludźmi Adwentu (Znak, 2005, ISBN 83-240-0627-3)
- Wszystko będzie inaczej. Z Haliną Bortnowską rozmawia Jolanta Steciuk (Znak, 2010, ISBN 978-83-240-1390-6)
- Co to, to nie. Myślennik Haliny Bortnowskiej (Wydawnictwo Agora, 2011, premiera 23 września 2011
Opracowania
edytuj- Bezimienni mówią o modlitwie (wybór i układ; wstęp Marek Skwarnicki; Znak, 1973, 1982)
- Sens choroby, sens śmierci, sens życia (opracowanie i redakcja; Znak, 1982; 1984, ISBN 83-7006-065-X; 1993, ISBN 83-7006-265-2)
- Polacy – Niemcy '93. Konferencja Fundacji „Polska w Europie” 23–24.10.1993, Ośrodek Konferencyjny PAN w Mądralinie (opracowanie; wespół z Markiem Cichockim i Katarzyną Leszczyńską; „Exit”, staraniem Fundacji „Polska w Europie” 1993; seria: Studia Fundacji „Polska w Europie”, 1234-7841, nr 4 )
- Chrześcijańska demokracja w XXI wieku (red. merytoryczna oraz popr. tł. Halina Bortnowska-Dąbrowska i Kazimierz Dąbrowski; pod red. Josefa Thesanga; FKA 1997, ISBN 83-86771-06-2)
- polska://niemcy@2011. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Fundację Konrada Adenauera w dniach 13–15 kwietnia 2000 r. w Warszawie (redakcja merytoryczna; przekł. z jęz. niem. Mariusz Matwiejczuk, Halina Bortnowska, przekł. z jęz. ang. Halina Bortnowska; Fundacja Konrada Adenauera. Przedstawicielstwo w Polsce 2001, ISBN 83-86771-12-7)
Przekłady
edytuj- Marie-Dominique Chenu, Lud boży w świecie (wespół z Zofią Włodkową; przedmowa Jerzy Turowicz; Znak, 1968)
- Mark Schoof, Przełom w teologii katolickiej: początki, drogi, perspektywy (Znak, 1972)
- Michel Philibert, Paul Ricoeur, czyli wolność na miarę nadziei (szkic o twórczości i wybór tekstów; wespół z Ewą Bieńkowską i Stanisławem Cichowiczem; PAX 1976)
Przypisy
edytuj- ↑ Nie żyje Halina Bortnowska. Miała 92 lata. onet.pl, 2024-06-19. [dostęp 2024-06-19].
- ↑ Moje obchody, „Znak”, nr 11 (606), 2005
- ↑ „Kilka myśli o postawie ekumenicznej” [w:] „Pamięć przyszłości Stefanowi Wilkanowiczowi na początek dziewiątej dekady”, Wydawnictwo Znak, Kraków 2005
- ↑ Czytając My z Jedwabnego, „Gazeta Wyborcza”, nr 226, 2004; „Tora ku pamięci”, „Znak”, nr 2 (609), 2006; Patrzeć na ekshumację, „Gazeta Wyborcza”, nr 30, 2008; „Irena i Anna”, „Polis”, „Polis”, nr 3 (21), 1997
- ↑ M.P. z 1993 r. nr 55, poz. 825
- ↑ „Sąd nad...” – cykl dyskusji publikowanych na łamach „Gazety Wyborczej”, prowadzonych przez Teresę Torańską z udziałem Hanny Świdy-Ziemby, Haliny Bortnowskiej, prof. Krzysztofa Kicińskiego i gości
- ↑ M.P. z 2001 r. nr 21, poz. 345
- ↑ M.P. z 2011 r. nr 78, poz. 778
- ↑ Nagroda im. Prof. Zbigniewa Hołdy, „Stowarzyszenie im. prof. Zbigniewa Hołdy”, 20 października 2016 [dostęp 2017-12-17] (pol.).
- ↑ Lista odznaczonych odznaką za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka. rpo.gov.pl. [dostęp 2016-06-26].
- ↑ Katarzyna Kaleta-Sennik: Nie żyje wybitna obrończyni praw człowieka - Halina Bortnowska. brpo.gov.pl, 20 czerwca 2024. [dostęp 2024-06-20]. (pol.).
- ↑ Halina Bortnowska - teolog, dziennikarka, działaczka praw człowieka
- ↑ Zmarła Halina Bortnowska. Pogrzeb w środę. jerzyturowicz.pl, 25 czerwca 2024. [dostęp 2024-06-26]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- „Już – jeszcze nie. Całoroczne rekolekcje z Ludźmi Adwentu” (Wydawnictwo Znak, 2005) – książka Haliny Bortnowskiej
- Wysokie Obcasy nr 35, dodatek do „Gazety Wyborczej” nr 205, 2000 portret Haliny Bortnowskiej
- Ethos skutecznego współczucia, „Ethos”, nr 6–7, 1989
- „Thou Shalt Not Kill. Poles on Jedwabne” wybór artykułów z polskiej prasy na temat mordu w Jedwabnem; w tłumaczeniu na język angielski (w tym Halina Bortnowska – When a Neighbor Has No Name, „Gazeta Wyborcza”, styczeń 27–28, 2001