Hymny homeryckie

Hymny homeryckie
Ὁμηρικοὶ ὕμνοι
Tematyka	religijne
Typ utworu	hymn
Data powstania	VII w. p.n.e.
	Wydanie oryginalne
Język	starogrecki

Hymny homeryckie – zbiór pisanych heksametrem hymnów skierowanych do poszczególnych bogów greckich, które tradycja starożytna wiązała z postacią Homera. Zachowany do czasów współczesnych zbiór liczy 33 hymny.

Większa część badaczy (m.in. Clay) jest zdania że były to hymny epickie, a nie sakralne. Prawdopodobnie w większości były to proojmia, czyli wstępy do większych przemów. Zabiegu takiego użył m.in. Hezjod w Theogoni, rozpoczynając ją hymnem do Muz. Z drugiej strony Hymn do Hermesa (4) jest dłuższy od niektórych ksiąg Iliady i Odysei, nie mógł więc pełnić funkcji proojmionu. W strukturze Hymnów homeryckich dominuje charakterystyczny podział na 3 części: określenie adresata i tematu utworu, ilustracja wybranej opowieści, część salutacyjna/błagalna. Krótsze hymny stanowią inwokacje do danego bóstwa i wyliczenie jego zasług i tytułów, dłuższe zaś mają formę epickiej opowieści o zdarzeniach z życia któregoś z bogów^[1].

W III księdze Wojny peloponeskiej Tukidydes zacytował Hymn do Apollona (3), przypisując jego autorstwo Homerowi. Po raz pierwszy o zbiorze hymnów przypisywanych Homerowi wspomnieli jednak dopiero w I wieku p.n.e. Filodemos z Gadary i Diodor Sycylijski. Uczeni aleksandryjscy w okresie hellenistycznym wykluczyli zdecydowanie rzekome autorstwo hymnów, jednak mimo to określenie „homeryckie” przetrwało w powszechnej świadomości chociażby ze względu na podobieństwo stylu, a wielu pisarzy takich jak Pauzaniasz nadal było przekonanych że jest to dzieło Homera. Najprawdopodobniej są one dziełem anonimowych jońskich rapsodów, wzorujących się na stylu Homera^[1].

Hymny homeryckie zachowały się w 30 średniowiecznych rękopisach, gdzie zazwyczaj zamieszczano je razem z Hymnami Kallimacha, Hymnami orfickimi oraz Hymnami Proklosa. Natomiast fragmenty zachowane na papirusach są bardzo skąpe. Duże znaczenie miał odnaleziony w 1777 roku w Moskwie rękopis M, który jako jedyny zawiera Hymn do Demeter (2) i Hymn do Dionizosa (1).

Ostateczny zbiór Hymnów homeryckich powstał w okresie hellenistycznym, kiedy to uczeni aleksandryjscy wyłączyli z dzieł przypisywanych Homerowi apokryfy, tym samym zbierając je w oddzielną kolekcję. Samo określenie "homeryckie" zostało wprowadzone przez anonimowego ich kompilatora. Czas powstania poszczególnych hymnów jest nieznany, rozciągany na okres 750-500 p.n.e.^[1] Zazwyczaj za najstarsze trzy uważa się Hymn do Afrodyty (5) – ok. 675 p.n.e., część delijską Hymnu do Apollona (3) – ok. 660 p.n.e. i Hymn do Demeter (2) – ok. 640 p.n.e., natomiast część pytyjska Hymnu do Apollona datowana jest na ok. 585 p.n.e. Datacja ta, wprowadzona przez Richarda Jankę, budzi jednak wątpliwości a ciekawym przykładem jest Hymn do Aresa (8), w stosunku do którego uczeni zgadzają się, że jest on najmłodszym w zbiorze, ale wyznaczane ramy czasowe rozciągają się na kilka stuleci.

Bilingwiczną edycję (tekst oryginalny i polskie tłumaczenie) hymnów homeryckich wydał Włodzimierz Appel w 2001 roku^[2]. Sześć lat później, w ramach serii Biblioteka Antyczna, autor ten opublikował w ramach jednego tomu zbiór dziewięciu antycznych żywotów Homera oraz tłumaczenia: hymnów homeryckich (wydanie II), Głuptaka, Kerkopów, Chichotek, Wojny mysio-łasiczej i Wojny mysio-żabiej^[3].

Lista Hymnów homeryckich

Do Dionizosa
Do Demeter
Do Apollona (składający się z dwóch części, delijskiej i pytyjskiej)
Do Hermesa
Do Afrodyty
Do Afrodyty
Do Dionizosa
Do Aresa
Do Artemidy
Do Afrodyty
Do Ateny
Do Hery
Do Demeter
Do Matki Bogów
Do Heraklesa do lwim sercu
Do Asklepiosa
Do Dioskurów
Do Hermesa
Do Pana
Do Hefajstosa
Do Apollona
Do Posejdona
Do Dzeusa
Do Hestii
Do Muz i Apollona
Do Dionizosa
Do Artemidy
Do Ateny
Do Hestii
Do Matki Ziemi
Do Heliosa
Do Selene
Do Dioskurów

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Stanisław Stabryła: Historia literatury starożytnej Grecji i Rzymu. Wrocław: Ossolineum, 2002, s. 37-38. ISBN 83-04-04624-5.
↑ WłodzimierzW. Appel WłodzimierzW., ΥΜΝΟΙ ΟΜΗΡΙΚΟΙ czyli hymny homeryckie, Toruń: Algo, 2001, ISBN 83-88033-51-4 (pol. • stgr.).
↑ WłodzimierzW. Appel WłodzimierzW., Homeriká czyli Żywoty Homera i poematy przypisywane poecie. Przełożył, komentarzem i przypisami opatrzył Włodzimierz Appel, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007, ISBN 978-83-7469-505-3, OCLC 749654651 .

Bibliografia

Włodzimierz Appel: ΥΜΝΟΙ ΟΜΗΡΙΚΟΙ czyli hymny homeryckie. Toruń: Algo, 2001. ISBN 83-88033-51-4. (pol. • stgr.).
Włodzimierz Appel: O bogach, myszach, łasicy i żabach, a także o Głuptaku. W: Włodzimierz Appel: Homeriká czyli Żywoty Homera i poematy przypisywane poecie. Przełożył, komentarzem i przypisami opatrzył Włodzimierz Appel. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007, s. 121-143. ISBN 978-83-7469-505-3. OCLC 749654651.
Hymny homeryckie. W: Włodzimierz Appel: Homeriká czyli Żywoty Homera i poematy przypisywane poecie. Przełożył, komentarzem i przypisami opatrzył Włodzimierz Appel. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007, s. 144-232. ISBN 978-83-7469-505-3. OCLC 749654651.

[Stabryla-1] Stanisław Stabryła: Historia literatury starożytnej Grecji i Rzymu. Wrocław: Ossolineum, 2002, s. 37-38. ISBN 83-04-04624-5.

[2] WłodzimierzW. Appel WłodzimierzW., ΥΜΝΟΙ ΟΜΗΡΙΚΟΙ czyli hymny homeryckie, Toruń: Algo, 2001, ISBN 83-88033-51-4 (pol. • stgr.).

[3] WłodzimierzW. Appel WłodzimierzW., Homeriká czyli Żywoty Homera i poematy przypisywane poecie. Przełożył, komentarzem i przypisami opatrzył Włodzimierz Appel, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007, ISBN 978-83-7469-505-3, OCLC 749654651 .

[1]

[2]

[3]