Imielin
Imielin – miasto w Polsce, w województwie śląskim, w powiecie bieruńsko-lędzińskim. W latach 1975–1998 administracyjnie należał do województwa katowickiego.
| miasto i gmina | |||||
 Kościół Matki Boskiej Szkaplerznej | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Prawa miejskie |
1967–1975, od 1994 | ||||
| Burmistrz |
Krzysztof Hajduczek | ||||
| Powierzchnia |
28 km² | ||||
| Wysokość |
256 m n.p.m. | ||||
| Populacja (31.12.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
+48 32 | ||||
| Kod pocztowy |
41-407 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
SBL | ||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu bieruńsko-lędzińskiego  | |||||
 50°08′43″N 19°11′09″E/50,145278 19,185833
| |||||
| TERC (TERYT) |
2414021 | ||||
| SIMC |
0941582 | ||||
Urząd miejski ul. Imielińska 8141-407 Imielin | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Położenie
edytujMiasto położone jest na obszarze Wyżyny Śląskiej, nad Imielinką i Przemszą, w południowo-wschodniej części GOP, a historycznie na Górnym Śląsku (niektórzy historycy uważają, że jest częścią Małopolski).
Imielin oddalony jest 18 km od Katowic. Zajmuje obszar 2800 ha, graniczy z Mysłowicami na północy, Chełmem Śląskim na południu, Jaworznem i gminą Chełmek na wschodzie i Lędzinami na zachodzie.
Miasto stanowi 18% powierzchni powiatu.
Środowisko naturalne
edytujRzeźba terenu
edytujTerytorium miasta cechuje zróżnicowanie rzeźby terenu. W jego północno-wschodniej części znajdują się wzniesienia zwane Garby Imielina, spośród których najwyższym wzgórzem jest Golcówka[2]. Południowo-zachodnia część miasta to teren równinny, znajdują się tam złoża węgla kamiennego.
Gleby
edytujGleby w Imielinie posiadają 4–6 klasę, są piaszczyste, płytko zalegają podłoża skalne.
Klimat
edytujKlimat Imielina jest typowy dla Wyżyny Śląskiej, dni mroźnych jest około 20–40 w ciągu roku, z przymrozkami 120–130 dni. Pokrywa śnieżna zalega około 70 dni, długość okresu wegetacyjnego 210–220 dni. Średnia temperatura roczna wynosi 7,8 °C, zaś roczna suma opadów 667 mm. Średnia temperatura stycznia to –2 °C, lipca 18–20 °C.
Lasy
edytujObszary leśne w Imielinie zajmują około 36 hektarów. W większości występują drzewa iglaste z przewagą sosny. Nad wodą występują lasy łęgowe z wierzbami, topolami, jesionami oraz wiklinami drzewnymi.
Struktura powierzchni
edytujWedług danych z 2002 r.[3] Imielin ma obszar 28 km², w tym:
- użytki rolne: 50%
- użytki leśne: 14%
Demografia
edytujPiramida wieku mieszkańców Imielina w 2021 r.[4]:
Nazwa
edytujNazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Jemyelenye wymienia w latach 1470–1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[5].
Na pruskiej mapie z 1799 roku widnieje już jako Jemielin[6].
Historia
edytujW 1391 r. Imielin razem z Kosztowami i Chełmem Śląskim przekazany został przez księcia raciborskiego Jana II Żelaznego biskupowi krakowskiemu Janowi Radlicy jako odszkodowanie za napad na dobra biskupie klucza sławkowskiego i lipowieckiego[7] (w skład tego drugiego wszedł Imielin). Odtąd do 1789 r. stanowił własność biskupów krakowskich, którzy sprawowali tutaj także władzę zwierzchnią. Z tego powodu przez historiografię pruską i niemiecką Imielin do końca epoki przedrozbiorowej nie jest zaliczany do składu Śląska. Zarządzanie biskupów krakowskich na tych ziemiach ma odzwierciedlenie również w kulturze – tradycyjnym strojem jest w Imielinie strój krakowski. W 1789 wieś przeszła na własność polskiego Skarbu Państwa i została włączona do powiatu krakowskiego w województwie krakowskim. W latach 1795–1922 (z przerwą w latach 1807–1818) miejscowość leżała w granicach Prus.
Na skutek III Rozbioru Imielin znalazł się w 1795 w granicach Prus, jednak już w 1807 roku na mocy pokoju w Tylży stał się częścią księstwa warszawskiego. W 1818 r. powrócił do Prus po kongresie wiedeńskim. W 1859 r. uzyskał połączenie kolejowe. Dawniej w Imielinie istniała synagoga, którą zburzono w latach 30. W latach 1945–1954 i 1973–1975 Imielin był siedzibą gminy wiejskiej Imielin. W 1957 r. zyskał status osiedla miejskiego, a w 1967 r. otrzymał prawa miejskie. W 1975 r. w wyniku reformy administracyjnej włączony został do Tychów, najrozleglejszego wtedy miasta województwa katowickiego, pozostał w jego granicach tylko do 1977 r., gdy przyłączono go do Mysłowic jako dzielnicę. W 1985 r. ukończono budowę zbiornika Dziećkowice. 30 grudnia 1994 r. Imielin, za zgodą mysłowickiej rady miasta, stał się ponownie osobnym miastem[8].
Od 2019 r. toczy się debata na temat fedrowania przez kopalnię Piast-Ziemowit pod północną częścią gminy.
Zabytki
edytujNa terenie miasta Imielin znajdują się obiekty wpisane do rejestru zabytków (5 budynków oraz stanowisko archeologiczne)[9]
- Kaplica została wybudowana w 1706 r. na miejscu starszej kaplicy drewnianej, która spłonęła około 1700 r. od uderzenia pioruna. Kaplica jest murowana, otynkowana, czworoboczna. Od frontu niska, trójkondygnacyjna, wieża na planie prostokąta, ze sklepioną kruchtą w przyziemiu. Na zewnątrz wieży w dolnej kondygnacji dekoracja ramowa, w górnej podziały pilastrami, trzecia kondygnacja z łukowymi spływami po bokach. W części centralnej znajduje się otwór w kształcie arkady, w którym umieszczony jest dzwon. Wejście, okno i wnęka w drugiej kondygnacji zamknięte łukiem półkolistym. Dach kryty blachą, dwuspadowy, a wieży namiotowy. W środku znajduje się ołtarz barokowy z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. Kaplica wraz z otaczającym ją terenem parkowym jest własnością miasta. W 2006 r. został przeprowadzony jej kapitalny remont sfinansowany z budżetu miasta. Raz w roku, we wspomnienie Matki Boskiej Częstochowskiej sprawowana jest w niej msza w intencji władz miasta i mieszkańców.
- Trzy budynki mieszkalne mieszczące się przy ul. Brata Alberta (dawniej ul. Lipca 48).
- Młyn wodny z wyposażeniem i częścią mieszkalną zbudowany na Jamnicach przy ul. Wandy prawdopodobnie w 1 poł. XVIII w. (przeniesiony do Chorzowa, na teren Górnośląskiego Parku Etnograficznego)[10].
- Stanowisko archeologiczne nr 4 w Mysłowicach-Imielinie – osada łużycka i przeworska.
- Kaplica przydrożna, słupowa pod wezwaniem św. Jana Nepomucena, usytuowana przy ul. P. Ściegiennego. Wybudowana została prawdopodobnie przez górników kopalni galmanu w poł. XIX w.
Inne obiekty zabytkowe na terenie miasta:
- Neogotycki kościół pw. Matki Boskiej Szkaplerznej wybudowany w latach 1909–1912; w 1953 r. wydłużono go o 2/3, a w 1957 r. nadbudowano wieżę kościelną do wysokości 27 metrów. W latach 70. XX w. zbudowano na placu kościelnym zegar słoneczny i założono ogród z grotą lurdzką. Pomysłodawcą był Henryk Skóra, a konstruktorem i wykonawcą zegara był gnomolog Tadeusz Przypkowski – jeden z nielicznych na świecie znawców i budowniczych zegarów słonecznych.
- Barokowa figura św. Jana Nepomucena stojąca na murze przykościelnym. Zabytek pochodzący prawdopodobnie z przełomu XVIII/XIX w., przeniesiona na teren kościoła z kapliczki na tzw. Stoku[11].
Wspólnoty wyznaniowe
edytujW mieście funkcjonuje rzymskokatolicka parafia Matki Bożej Szkaplerznej.
Oświata
edytuj
W Imielinie funkcjonuje pięć publicznych placówek oświatowych[12][13]:
- Przedszkole Miejskie nr 1
- Przedszkole Miejskie nr 2
- Żłobek Miejski
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Powstańców Śląskich
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Polityka
edytujBurmistrz
edytujOd 1995 r. do 2024 r. burmistrzem Imielina był Jan Chwiędacz.
Od 2024 r. burmistrzem Imielina jest Krzysztof Hajduczek[14].
Rada Miasta
edytuj| Podział mandatów w wyborach do Rady Miasta | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ugrupowanie | Kadencje | ||||
| 2002–2006[15] | 2006–2010[16] | 2010–2014[17] | 2014–2018[18] | 2018-2024[19] | |
| Imielińska Wspólnota Samorządowa | 8 | – | – | – | – |
| Imielin – Nasze Miasto | 1 | 2 | – | – | – |
| Imielińskie Forum Samorządowe | 1 | – | – | – | – |
| KWW Ryszarda Orła | 1 | – | – | – | – |
| KWW Bogdana Mikundy | 1 | – | – | – | – |
| Nasz Imielin | 1 | – | – | – | – |
| Imielin – Wspólna Sprawa | 1 | – | 1 | 4 | – |
| KWW Henryka Komendery | 1 | – | – | – | – |
| KWW Jana Chwiędacza | – | 12 | 8 | 8 | 9 |
| KWW Agnieszki Wilczek | – | 1 | – | – | – |
| Rozsądna Zmiana Warty | – | – | 3 | – | – |
| Tradycja i Nowoczesność | – | – | 2 | – | – |
| KWW Barbary Orzeł | – | – | 1 | 1 | 0 |
| Tradycja i Przyszłość | – | – | – | 2 | – |
| KW Śląskiej Partii Regionalnej | – | – | – | – | 2 |
| KWW Krzysztofa Hochuł | – | – | – | – | 1 |
| KWW Anny Kubicy-Wojtyry | – | – | – | – | 3 |
| KWW Anny Marii Kopeć | – | – | – | – | 0 |
Transport
edytujMiasto posiada dogodne połączenie kolejowe i drogowe. Przez Imielin przebiega droga wojewódzka nr 934 relacji Katowice – Oświęcim.
Osoby związane z Imielinem
edytuj- Albin Siekierski (1920–1989) – ur. w Imielinie, polski pisarz, scenarzysta, poseł na Sejm PRL IX kadencji.
- Grzegorz Kapołka – polski gitarzysta bluesowy pochodzący z Imielina.
- o. dr Józef Pielorz (1921-2016) – ur. w Imielinie, polski duchowny katolicki, oblat, duszpasterz i publicysta.
- Leszek Nawrocki – polski samorządowiec i architekt, w latach 1990–1994 wiceprezydent, a w latach 1994–1995 prezydent Mysłowic.
- Longin Kozub (1927-2010) – polski prezbiter rzymskokatolicki, proboszcz w wielu parafiach na Śląsku, Odznaczony Orderem Odrodzenia Polski.
- Paweł Baldy (1924-1979) – polski aktor teatralny i filmowy, także reżyser teatrów amatorskich.
- Karol Madaj – polski trener kolarstwa.
- Józef Starczynowski (1930-2001) – polski rzemieślnik, działacz społeczny, poseł na Sejm X kadencji.
- Mateusz Górniak (ur. 1996) – pisarz[20]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ https://www.imielin.pl/files/files/Kurier01m%281%29.pdf
- ↑ Aktualizacja programu ochrony środowiska dla gminy Imielin. Opole: Atmoterm, 2010-04, s. 19.
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Imielin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-03-23], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 227.
- ↑ Charte von Schlesien und Maehren. Nach Murdochischer Projection entworfen, nach den neuesten und zuverlässigsten astronomischen Ortsbestimmungen berichtiget, und revidirt auf den Sternwarte zu Prag und Seeberg bey Gotha – Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego [online], www.bibliotekacyfrowa.pl [dostęp 2020-09-04].
- ↑ Maurycy Dzieduszycki: Zbigniew Oleśnicki, t. I, Kraków 1853, s. 242–243 [1].
- ↑ Dz.U. z 1994 r. nr 132, poz. 671.
- ↑ Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach [online], wkz.katowice.pl [dostęp 2023-04-18].
- ↑ Chorzów – Górnośląski Parku Etnograficzny – młyn wodny z Imielina – Strażnicy Czasu [online], www.straznicyczasu.pl [dostęp 2024-04-15].
- ↑ Bernard Kopiec, Szkic Monograficzny Miasta Imielin, 1998, s. 61.
- ↑ Oświata. Urząd Miasta Imielin. (pol.).
- ↑ Otwarcie nowego żłobka i przedszkola w Imielinie – Aktualności – Miasto Imielin [online], www.imielin.pl [dostęp 2024-01-17].
- ↑ Burmistrz Miasta. Urząd Miasta Imielin.
- ↑ Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe. wybory2002.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-11-05].
- ↑ Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza. wybory2006.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-11-05].
- ↑ Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo śląskie – – m. Imielin. wybory2010.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-11-05].
- ↑ Państwowa Komisja Wyborcza | Imielin. wybory2014.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-11-05].
- ↑ Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2023-01-17].
- ↑ Anna Konieczyńska: Mateusz Górniak: Łatwiej mi pisać niż przeżywać emocje. vogue.pl, 12 listopada 2023. [dostęp 2024-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu].
Bibliografia
edytuj- Dariusz Walencik, Przeszłość historyczna Imielina i jego mieszkańców, Imielin 2003
- Z dziejów Imielina I, red. Dariusz Walencik, Imielin 2005
- Z dziejów Imielina II, red. Dariusz Walencik, Imielin 2005
- Dariusz Walencik, Parafia i gmina Imielin w latach 1945–2002, Imielin 2007
Linki zewnętrzne
edytuj
- Wirtu@lny Imielin – Miejski Serwis Informacyjny. imielin.slask.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-08-27)].
- Historia Żydów w Imielinie na portalu Wirtualny Sztetl
- Jemielino, Imielno, Imielin, par. Lędziny, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 276.