Jan Golus
Jan Golus (ur. 14 października 1895 w Kałuszynie, zm. 10 lutego 1964 w Warszawie) – polski malarz i scenograf.
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie Jakuba[1], małorolnego chłopa. Ukończył Szkołę Rysunkową u prof. Jana Kauzika[2], Wyższe Kursy Pedagogiczne dla Nauczycieli Rysunku (1923)[3]. Przed studiami był nauczycielem rysunku w warszawskich szkołach średnich. Ukończył Warszawską Szkołę Sztuk Pięknych w 1934, dyplom w pracowni prof. Karola Tichego oraz wydział reżyserii Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej (1936)[2]. Od końca lat 20. XX wieku wraz z żoną pracował jako scenograf w Teatrze Ateneum.
Był autorem projektów scenografii dla wielu teatrów warszawskich, zajmował się też malarstwem sztalugowym. Istotne miejsce w jego dorobku malarskim zajmują pejzaże z Francji, Podhala, Mazowsza (głównie z Warszawy i Broku), Pomorza, Dolnego Śląska i Kresów Wschodnich[2]. W 1931 roku przebywał na plenerze w Krzemieńcu[4]. Z tej wyprawy zachowały się m.in. dwa widoki jarmarku na Rynku w Krzemieńcu, przechowywane w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie[5]. Był członkiem ugrupowań artystycznych „Blok” (1923–1926) i „Praesens” (1926–1930).
W czasie II wojny światowej uczył rysunku na kompletach tajnego nauczania i w Wyższej Szkole Architektury w Warszawie oraz pracował w Dziale Opieki nad Dziećmi Rady Głównej Opiekuńczej[3].
W latach 1945–1949 był kierownikiem Wydziału Scenografii Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Warszawie. W latach 1950–1964 kierował Studium Scenografii na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Po wojnie wyjeżdżał na plenery do dolnośląskiego Bolkowa.
W 1967 odbyła się w salach Centralnego Biura Wystaw Artystycznych „Zachęta” w Warszawie wystawa obrazów Jana Golusa. W jej katalogu niektóre spośród międzywojennych widoków Krzemieńca (m.in. pozycje katalogowe 47 i 49) błędnie opisano jako powojenne pejzaże dolnośląskie.
Był mężem Kamili z Kruszyńskich[3].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1953)[6]
- Złoty Krzyż Zasługi (11 lipca 1955)[1]
- Srebrny Krzyż Zasługi[2]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[7]
Przypisy
edytuj- ↑ a b M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ a b c d Katalog wystawy Jana Golusa, CBWA „Zachęta”, Warszawa 1967.[1]
- ↑ a b c Jan Golus, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2023-10-18].
- ↑ Kolonia artystyczna w Krzemieńcu nad Ikwą, red. W. Odorowski, D. Seweryn – Puchalska, katalog wystawy, Kazimierz Dolny 2010, s. 33.
- ↑ Jan Golus: Rynek w Krzemieńcu, 1931, olej, płótno, Muzeum Narodowe w Warszawie.[2]
- ↑ M.P. z 1953 r. nr 90, poz. 1142 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
Bibliografia
edytuj- Katalog wystawy Jana Golusa, CBWA „Zachęta”, Warszawa 1967.
- Artyści plastycy okręgu warszawskiego 1945–1970. Słownik biograficzny (przewodniczący rady programowej Andrzej Janota), Warszawa 1972, s. 152–153.
- Zofia Baranowicz, Polska awangarda artystyczna 1918–1939, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, ISBN 83-221-0074-4, OCLC 749529098.