Jyväskylä

Jyväskylä
	Herb
Państwo	Finlandia
Prowincja (stara)	Finlandia Zachodnia
Zarządzający	Timo Koivisto↗
Powierzchnia	1171 km²
Wysokość	90 m n.p.m.
Populacja (2022); • liczba ludności; • gęstość	; 145 887; 120,7 os./km²
Kod pocztowy	40014 - 40740
	Położenie na mapie Finlandii Jyväskylä
	62°13′59″N 25°43′59″E/62,233056 25,733056
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Jyväskylä – miasto w środkowej Finlandii, nad jeziorem Päijänne (140 km od Tampere i 270 km od Helsinek), ośrodek administracyjny regionu Finlandia Środkowa (fiń. Keski-Suomi). Miasto zostało założone 22 marca 1837. Liczy 145,9 tys. osób^[1].

Historia

Najstarsze znaleziska archeologiczne w rejonie miasta datuje się na około 1500 r. p.n.e. Pierwsze wzmianki pisane pochodzą z 1539 r. - są to księgi podatkowe (maakirja), według których na terenie dzisiejszej Jyväskyli znajdowało się siedem majątków.

Miasto Jyväskylä zostało założone 22 marca 1837 roku przez cara Mikołaja I i zostało wybudowane niemal od zera między Jyväsjärvi a grzbietem Jyväskyli (Harju). Większość obecnej zabudowy powstała po wojnie kontynuacyjnej (1941-44), kiedy w okolicy pojawili się uchodźcy z Karelii i innych części kraju.

W 1993 roku Säynätsalo zostało połączone z Jyväskylą, natomiast 1 stycznia 2009 to samo stało się z Jyväskylän maalaiskunta oraz Korpilahti. Obecnie populacja miasta rośnie w tempie ponad 1000 osób rocznie^[2].

Gospodarka

W mieście rozwinął się przemysł drzewny, celulozowo-papierniczy, metalowy, maszynowy, elektrotechniczny oraz farmaceutyczny^[3].

Transport

Jyväskylä leży na skrzyżowaniu dróg europejskich E75 ( Vardø - Sitía przez m.in. Helsinki, Oulu, Lahti; także droga krajowa nr 4) i E63 (Sodankylä - Turku przez m.in. Kuusamo, Kuopio, Kajaani i Tampere; także droga krajowa nr 9), a także dróg krajowych 13 (Kokkola, Mikkeli, Lappeenranta), 18 (Seinäjoki, Vaasa) i 23 (Pori, Varkaus, Joensuu).

Miasto posiada bezpośrednie połączenia kolejowe z Helsinkami, Pieksämäki, Tampere, Turku, Vaasą. Wszystkimi operuje VR.

Port lotniczy Jyväskylä znajduje się w miejscowości Tikkakoski, około 20 km na północ od centrum miasta. Posiada regularne połączenia z lotniskiem Helsinki-Vantaa.

Autobusowy transport miejski obsługiwany jest przez Jyväskylän liikenne.

Z przystani w Jyväskyli odpływa wiele statków pływających po Päijänne, niektóre z nich pływają do Lahti.

Panorama Jyväskyli

Demografia

Edukacja

Sport

Miasto jest bazą Rajdu Finlandii.
W Jyväskylä ma siedzibę klub hokejowy, Jyväskylän Pallo (w skrócie JYP), występujący w rozgrywkach SM-liiga.
W mieście działa skocznia narciarska Laajavuori.
Jyväskylän Hiihtoseura - klub narciarski.
W Jyväskylän mieści się siedziba zespołu Toyota Gazoo Racing WRT.

Osoby związane z Jyväskylą

Minna Canth (1844–1896) – pisarka, działaczka społeczna, aktywistka na rzecz praw kobiet.
Alvar Aalto (1898–1976) – architekt.
Matti Vanhanen (ur. 1955) – polityk, w latach 2003–2010 premier Finlandii.
Raimo Summanen (ur. 1962) – hokeista, trener fińskiej reprezentacji w hokeju na lodzie.
Matti Nykänen (1963-2019) – skoczek narciarski, zdobywca m.in. pięciu medali olimpijskich.
Tommi Mäkinen (ur. 1964) – kierowca rajdowy, czterokrotny mistrz świata.
Jani Soininen (ur. 1972) – skoczek narciarski.
Risto Jussilainen (ur. 1975) – skoczek narciarski.
Harri Rovanperä (ur. 1966) – kierowca rajdowy.
Henri Toivonen (1956–1986) – kierowca rajdowy.