Kości pneumatyczne

Kości pneumatyczne (łac. ossa pneumatica) – kości zawierające puste przestrzenie wysłane błoną śluzową, wypełnione powietrzem^[1]. U człowieka występują tylko w czaszce (kość klinowa, czołowa, sitowa, skroniowa, szczękowa)^[1]^[2]^[3].

U ptaków wiele kości jest pneumatycznych. Choć brak wypełnienia zmniejsza ich masę, to jednocześnie sama tkanka kostna jest gęstsza niż u ssaków. Większa gęstość daje większą wytrzymałość, ale również zwiększa masę. Kości ptaków są zatem bardziej wytrzymałe, ale mniej więcej tak samo ciężkie jak u ssaków tej samej wielkości^[4].

Kości pneumatyczne wyewoluowały kilkukrotnie w kilku grupach zaliczanych do Ornithodira. Pojawiły się przynajmniej 210 milionów lat temu, w epoce triasu późnego. Znaleziono je teropodów, u których występują do tej pory, oraz u wymarłych zauropodomorfów i pterozaurów^[5]. Stopień pnenumatyzacji kości pterozaurów przekraczał obserwowany u zauropodów, ale nie dorównywał ptakom^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b Bochenek i Reicher 2019 ↓, s. 189.
↑ Bochenek i Reicher 2019 ↓, s. 339.
↑ OlgierdO. Narkiewicz OlgierdO., JanuszJ. Moryś JanuszJ., Anatomia człowieka. Podręcznik dla studentów. Tom I, wyd. I, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010, s. 26, ISBN 978-83-200-4106-4 .
↑ Elizabeth R.E.R. Dumont Elizabeth R.E.R., Bone density and the lightweight skeletons of birds, „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”, 277 (1691), 2010, DOI: 10.1098/rspb.2010.0117, ISSN 0962-8452, PMID: 20236981, PMCID: PMC2880151 [dostęp 2022-12-11] (ang.).
↑ Roger B.J.R.B.J. Benson Roger B.J.R.B.J. i inni, Air‐filled postcranial bones in theropod dinosaurs: physiological implications and the ‘reptile’–bird transition, „Biological Reviews”, 87 (1), 2012, s. 168–193, DOI: 10.1111/j.1469-185X.2011.00190.x, ISSN 1464-7931 [dostęp 2024-01-12] (ang.).
↑ RichardR. Buchmann RichardR. i inni, Quantitative assessment of the vertebral pneumaticity in an anhanguerid pterosaur using micro-CT scanning, „Scientific Reports”, 11 (1), 2021, s. 18718, DOI: 10.1038/s41598-021-97856-6, ISSN 2045-2322 [dostęp 2024-01-12] (ang.).

Bibliografia

AdamA. Bochenek AdamA., MichałM. Reicher MichałM., Anatomia człowieka. Tom I. Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła, mięśnie, wyd. XIII, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2019, ISBN 978-83-200-4323-5 .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[CITEREFBochenekReicher2019189-1] Bochenek i Reicher 2019 ↓, s. 189.

[CITEREFBochenekReicher2019339-2] Bochenek i Reicher 2019 ↓, s. 339.

[Narkiewicz-3] OlgierdO. Narkiewicz OlgierdO., JanuszJ. Moryś JanuszJ., Anatomia człowieka. Podręcznik dla studentów. Tom I, wyd. I, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010, s. 26, ISBN 978-83-200-4106-4 .

[4] Elizabeth R.E.R. Dumont Elizabeth R.E.R., Bone density and the lightweight skeletons of birds, „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”, 277 (1691), 2010, DOI: 10.1098/rspb.2010.0117, ISSN 0962-8452, PMID: 20236981, PMCID: PMC2880151 [dostęp 2022-12-11] (ang.).

[Benson&12-5] Roger B.J.R.B.J. Benson Roger B.J.R.B.J. i inni, Air‐filled postcranial bones in theropod dinosaurs: physiological implications and the ‘reptile’–bird transition, „Biological Reviews”, 87 (1), 2012, s. 168–193, DOI: 10.1111/j.1469-185X.2011.00190.x, ISSN 1464-7931 [dostęp 2024-01-12] (ang.).

[Buchmann&21-6] RichardR. Buchmann RichardR. i inni, Quantitative assessment of the vertebral pneumaticity in an anhanguerid pterosaur using micro-CT scanning, „Scientific Reports”, 11 (1), 2021, s. 18718, DOI: 10.1038/s41598-021-97856-6, ISSN 2045-2322 [dostęp 2024-01-12] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]